Помнік сакральнай архітэктуры | |
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў | |
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў, аўтэнтычны выгляд | |
Краіна | Беларусь |
Места | Глыбокае |
Каардынаты | 55°09′53.33″ пн. ш. 27°40′21.1″ у. д. / 55.1648139° пн. ш. 27.672528° у. д. 27°40′21.1″ у. д. / 55.1648139° пн. ш. 27.672528° у. д. |
Архітэктурны стыль | віленскае барока |
Аўтар праекту | Ян Гляўбіц |
Заснавальнік | Язэп Корсак |
Дата заснаваньня | XVII ст. |
Дата скасаваньня | 1970 |
Статус | Ахоўная зона |
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў | |
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў на Вікісховішчы |
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Глыбокім. Знаходзіцца ў прадмесьці Беразьвеччы (гістарычным мястэчку), паміж азёрамі Падлазным і Вялікім. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Беразьвецкі базылянскі манастыр быў адным з найлепшых узораў, шэдэўрам віленскага барока. Комплекс складаўся з царквы, цёплай капліцы, манастырскага корпуса, школы, гаспадарчых пабудоваў і саду, аточаных мурам з брамамі. У 1939 годзе савецкія ўлады разьмясьцілі ў манастыры турму НКВД, а ў 1949—1958 гадох зруйнавалі царкву (захаваліся падмуркі).
У 1643 годзе ў мястэчку Беразьвеччы з фундацыі ваяводы і старосты амсьціслаўскага Язэпа Корсака збудавалі драўляны манастыр базылянаў. Пры манастыры дзейнічала школа, у якой выкладаліся прыродазнаўчыя навукі і замежныя мовы.
У 1756—1763 гадох паводле праекту архітэктара Яна Глаўбіца на месцы драўляных збудавалі мураваныя царкву і манастырскі корпус. У 1766—1776 гадох да царквы прыбудавалі цёплую капліцу.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Беразьвечча апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, манастыр працягваў дзейнічаць як уніяцкі. Па гвалтоўнай ліквідацыі Берасьцейскай уніі расейскія ўлады адабралі манастырскія будынкі ў Сьвятога Пасаду і ў 1847 годзе перадалі іх мужчынскаму манастыру Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы), які існаваў да 1874 году.
З 1901 году тут разьмясьціўся жаночы манастыр. У гэты час загінулі каштоўныя дакумэнты і бібліятэка.
Па заняцьці Глыбокага польскімі войскамі ў 1919 годзе царкву перадалі рыма-каталікам, а ў манастырскім будынку разьмясьціўся Корпус Аховы Памежжа. У 1930-я гады праводзілася рэстаўрацыя помніка архітэктуры, а таксама яго абмеры і фотафіксацыя. Актыўны ўдзел у гэтым бралі Ф. Рушчыц, Я. Булгак, Ю. Клос, А. Ромер і іншыя.
Па далучэньні Глыбокага да БССР з канца 1939 году да ліпеня 1941 году ў манастырскім мурах разьмяшчаўся сталінскі лягер НКВД, а па Другой сусьветнай вайне — турма строгага рэжыму, цяпер — папраўчая калёнія №13. 11 красавіка 1949 году савецкія ўлады пастанавілі зруйнаваць царкву, што паступова зьдзейсьнілі за наступныя 10 гадоў.
Царква — 3-нэфавая базыліка з трансэптам і 2-вежавым галоўным фасадам. Будынак меў нетрадыцыйную арыентацыю на поўнач, што дазваляла з дапамогай сонечнага асьвятленьня падкрэсьліць хвалістую плястычнасьць галоўнага фасаду. Шырокі цэнтральны нэф з паўкруглым алтарным завяршэньнем пасярэдзіне перасякаўся роўным зь ім вышынёй трансэптам з закругленымі тарцамі. Плян царквы ў верхнім сечыве адпавядаў форме роўнаканцовага грэцкага крыжа, што было данінай усходнехрысьціянскай традыцыі. 2-схільны дах на закругленых тарцах завяршаўся пукатымі франтонамі з плястычным 3-пялёсткавым абрысам. Галоўны паўднёвы фасад меў выгляд хвалістай, струменістай, шматплянавай тэатральнай кулісы, што закрывала ад гледача агульную тэктоніку сьвятыні. Канструкцыйна структура фасаду адпавядала нартэксу, роўнаму шырынёй чацьверыкам вежаў, сымэтрычна разьмешчаных з бакоў. Калёны і пілястры разгортваліся восямі пад кутом 45 градусаў да роўніцы фасаду, што надавала яму ілюзорную прасторавую пуката-ўвагнутую будову. 3-ярусныя вежы мелі тэлескапічную структуру, асаблівую стройнасьць і ўзьнёсласьць. На царкоўнай вежы быў вялікі гадзіньнік, які званіў праз кожныя 15 хвілін і праз гадзіну. Надзвычайная ўвага надавался вытанчанаму малюнку франтонаў, завяршэньням вежаў, валют, капітэляў.
У інтэр’еры маленькія бакавыя нэфы кампазыцыйна падпарадкоўваліся кароткаму, але шырокаму цэнтральнаму нэфу, які завяршаўся мураванай алтарнай перагародкай. Перагародка складалася з двух ярусаў дынамічна згрупаваных калён, злучаных падзеленым антаблемэнтам. Існавалі сем стукавых алтароў, фрэскі.
Манастырскі корпус — 2-павярховы будынак, злучаны з двума царкоўнымі будынкамі.
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 212Г000363 |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Беразьвечча), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.