Фобас

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Фобас (неадназначнасьць).

Фобас
спадарожнік Марса

Здымак Фобаса, зроблены апаратам «Марс-экспрэс»
Гісторыя адкрыцьця
Першаадкрывальнік	Асаф Гол
Дата адкрыцьця	18 жніўня 1877
Арбітальныя характарыстыкі
Сярэдні радыюс	9377,2 км
Эксцэнтрысытэт	0,0151
Арбітальны пэрыяд	7 г 39,2 хвіл
Нахіл арбіты	1,093° (да экватара Марса)
Фізычныя характарыстыкі
Дыямэтар	22,2 км
Плошча паверхні	~6100 км²
Маса	1,07×1016 (10 721 016) кг
Шчыльнасьць	1,85 г/см³
Паскарэньне вольнага падзеньня	0,0084—0,0019 м/с²
Пэрыяд звароту вакол сваёй восі	супадае з арбітальным, г. з. Фобас зьвернуты да Марса адным бокам
Нахіл восевага кручэньня	0°
Альбеда	0,07
Тэмпэратура паверхні	~233 К
Атмасфэра	адсутнічае

Быў адкрыты амэрыканскім астраномам Асафом Голам у 1877 годзе.

Фобас разьмешчаны на адлегласьці 2,77 радыюсу Марса ад цэнтра плянэты, і робіць адно абарачэньне за 7 г 39 хвіл 14 с, што хутчэй абарачэньня Марса вакол восі. У выніку, на марсіянскім небе Фобас узыходзіць на захадзе і заходзіць на ўсходзе.

Фобас круціцца вакол сваёй восі з тым жа пэрыядам, што і вакол Марса, таму заўсёды зьвернуты да плянэты адным і тым жа бокам. Яго арбіта знаходзіцца ўсярэдзіне мяжы Роша, і спадарожнік не разьдзіраецца толькі за кошт сваёй унутранай трываласьці. Такое разьмяшчэньне арбіты прыводзіць да таго, што з Фобаса зрываюцца камяні, якія часта пакідаць прыкметныя разоры на паверхні спадарожніка. Прыліўнае ўзьдзеяньне Марса паступова запавольвае рух Фобаса, і ў будучыні прывядзе да яго падзеньня на Марс.

Памеры Фобаса складаюць 26,6×22,2×18,6 км, яго паверхня ўсеяная кратэрамі, самы буйны зь якіх — Сьцікні — мае дыямэтар 8 км. Будзь удар, які спарадзіў яго, ледзь мацней, Фобас, хутчэй за ўсё, проста раскалоўся бы. З кратэрам зьвязаныя сыстэмы разломаў і расколін.

У 1988 годзе былі запушчаныя дзьве аўтаматычныя міжплянэтныя станцыі «Фобас» для дасьледаваньня Марса і яго спадарожнікаў. Адзін з апаратаў быў страчаны праз 2 месяца пасьля запуску, другі пасьпяхова дасягнуў Марса і пасьпеў выканаць частку дасьледчай праграмы да таго, як кантакт зь ім спыніўся.

Чарговая экспэдыцыя да Фобаса вызначаная на 2009 год у рамках праграмы «Фобас-грунт» Расейскага касьмічнага агенцтва.

У трэцяй частцы разьдзела 3 «Вандраваньняў Гулівэра» (1726), якая апісвае якая лётае выспу Лапута, гаворыцца, што астраномы Лапуты адкрылі два спадарожніка Марса на арбітах, роўных 3 і 5 дыямэтрам Марса з пэрыядам кручэньня адпаведна 10 і 21,5 гадзін. Рэальна Фобас і Дэймас знаходзяцца на адлегласьці 1,4 і 3,5 дыямэтра Марса ад цэнтра плянэты, а іх пэрыяды — 7,6 і 30,3 гадзіны. Гэтае супадзеньне вельмі дзіўна.

На фатаздымках NASA на паверхні Фобаса была знойдзеная загадкавая маналітная структура (паўкруг дыямэтрам 15—20 мэтраў), вельмі незвычайная для паверхні Фобаса. Сярод вэрсіяў разглядаецца вэрсія аб застрэглым астэроідзе.

• Дэймас — другі спадарожнік Марса
• «Фобас» — сэрыя савецкіх аўтаматычных станцыяў, дасьледвалых спадарожнікі Марса