Будслаў Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі І Кляштар Бэрнардынаў

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна	Беларусь
Вёска	Будслаў
Каардынаты	54°47′13.2″ пн. ш. 27°27′5.5″ у. д. / 54.787° пн. ш. 27.451528° у. д. / 54.787; 27.451528 27°27′5.5″ у. д. / 54.787° пн. ш. 27.451528° у. д. / 54.787; 27.451528
Канфэсія	Каталіцкая царква і каталіцтва
Эпархія	Менска-Магілёўская архідыяцэзія
Архітэктурны стыль	барока
Дата заснаваньня	1783
Рэліквіі і сьвятыні	Будслаўскі абраз Маці Божай
Статус	ахоўная зона
Сайт	Афіцыйны сайт
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў на мапе Беларусі ± Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў на Вікісховішчы

Касьцёл Унебаўзя́цьця Найсьвяце́йшай Па́нны Мары́і і кля́штар бэрнарды́наў — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Будславе. Знаходзіцца ў цэнтры гістарычнага мястэчка, на Красным пляцы. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі. Малая папская базыліка.

Комплекс складаўся з касьцёла, кляштарнага корпуса, плябаніі і гаспадарчых пабудоваў. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі зруйнавалі кляштарны корпус. У наш час касьцёл дзейнічае, пры ім штогод (2 ліпеня) ладзіцца Будслаўскі фэст. У касьцёле захоўваецца цудоўны абраз Маці Божай.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра кляштар ў Будславе датуецца 1504 годам, калі вялікі князь Аляксандар перадаў віленскім бэрнардынам 6000 моргаў лесу ў Менскім павеце. Манахі, якія атрымалі зямлю, жылі па 2—4 чалавекі ў пабудовах-будах, маючы пры гэтым капліцу.

У 1591 годзе айцы-бэрнардыны збудавалі драўляны касьцёл пад тытулам Наведваньня Марыяй Лізаветы. З 1613 году ў касьцёле захоўваецца цудоўны абраз Маці Божай, прывезены ў 1598 годзе Янам Пацам з Рыму (дарунак папы Клімэнта VIII). У 1643 годзе з фундацыі ваяводы полацкага Януша Кішкі ў мястэчку збудавалі новы мураваны касьцёл. Цудоўны абраз знаходзіўся ў цэнтры драўлянага разнога алтара.

 

У 1750 годзе пры касьцёле збудавалі жылы корпус кляштару. 29 чэрвеня 1767 году пачалося будаваньне новага мураванага касьцёла, у аб’ёмна-прасторавую кампазыцыю якога як бакавая капліца Сьвятой Барбары ўвайшоў стары касьцёл. У 1783 годзе новы касьцёл асьвяцілі ў гонар Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. У другой палове XVIII ст. да яго прыбудавалі розныя памяшканьні. З 1756 году пры манастыры існавала музычная школа, у 1793—1842 гадох — 2-клясная школа і шпіталь. У 1731—1797 гадох у духоўнай школе, што дзейнічала пры кляштары, вывучалі маральную тэалёгію і рыторыку, пры гэтым манахаў налічвалася 4—17 чалавек.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Будслаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1851 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) — канфіскавалі кляштарны корпус і перадалі вайскоўцам.

У канцы XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі кляштарныя будынкі. Тым часам касьцёл працягваў дзейнічаць як парафіяльны.

Найноўшы час

За часамі міжваеннай Польскай Рэспублікі ў касьцёле праводзіліся рэстаўрацыйныя працы. Па Другой сусьветнай вайне ў 1939—1946 гадох пробашчам быў кс. Станіслаў Жук, у 1946—1953 гадох пробашчам быў кс. Баляслаў Слодзінскі, а з 1954 да 21 лютага 1966 году — шчыры і ідэйны беларус кс. Антоні Дулінец. У 1974—1981 гадох пробашчам быў кс. Станіслаў Кучынскі, у 1981—1997 гадох — кс. Францішак Грынкевіч.

3 ліпеня 1992 году адбылася першая пілігрымка да цудоўнага абраза Маці Божай. З гэтага часу касьцёл стаў месцам штогадовага паломніцтва хрысьціянаў зь Беларусі і суседніх краінаў (у 2011 годзе працэсія налічвала каля 2,5 тысячы пілігрымаў). У 1996 годзе ў Будслаў вярнуліся айцы-бэрнардыны.

11 траўня 2021 году ў будынку касьцёлу ўзьнік пажар, які зьнішчыў дах, моцна пашкодзіў скляпеньні і іншыя будаўнічыя канструкцыі. Распачаўся збор сродкаў на аднаўленьне пашкоджанай пажарам сьвятыні.

 

Касьцёл

Касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з прастакутным прэзьбітэрыюмам і трансэптам каля ўваходу. Тарцы нэфа і трансэпта завяршаюцца фігурнымі франтонамі. Галоўны фасад мае багатае плястычнае аздабленьне: пілястрамі, паўкалёнамі, гарызантальнымі падзеламі.

Інтэр’ер перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі з распалубкамі. Сфэрычны купал, разьмешчаны на перакрыжаваньні галоўнага нэфа і трансэпта, раскрываецца толькі ва ўнутраную прастору. У капліцы Сьвятой Барбары месьціцца драўляны разны алтар Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (каля 1643 году) — помнік дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва раньняга барока. Бакавыя часткі алтара маюць выгляд карынфскіх калянадаў, якія служаць кулісамі для 20 скульптураў. Без пазьнейшых перамалёвак захаваліся выдатныя фрэскавыя росьпісы.

Плябанія

Плябанія — 1-павярховы прастакутны ў пляне будынак, накрыты 2-схільным дахам. Кампазыцыя галоўнага фасаду сымэтрычная. Над цэнтральным уваходам узвышаецца мансандравы паверх, упрыгожаны ступенчатым атыкам.

Кляштарны корпус

Кляштарны корпус — 2-павярховы П-падобны ў пляне будынак, які далучаўся да касьцёла.

Гістарычная графіка

• Старая графіка
•  
  Кляштар, зь піктаграфічнай мапы XVIII ст.
•  
  Абмеры касьцёла і кляштару, XIX ст.
•  
  Абмеры плябаніі, XIX ст.
•  
  Касьцёл, 1938 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
•  
  1911 г.
•  
  1911 г.
•  
  1929 г.
•  
  1930 г.

•  
  1929 г.
•  
  да 1930-я гг.
•  
  1929 г.
•  
  1930-я гг.

•  
  1929 г.
•  
  да 1939 г.
•  
  да 1939 г.
•  
  да 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
•  
  Агульны выгляд
•  
  З боку апсыды, 2010 г.
•  
  Уваход
•  
  Інтэр’ер, 2010 г.

•  
  Галоўны алтар
•  
  Алтар у капліцы Сьвятой Барбары
•  
  Арган
•  
  Амбон

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  611Г000422

• Нацыянальны санктуар Маці Божай Будслаўскай
• Парафія Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Будславе, Catholic.by
• Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў у Будславе, Radzima.org
• Будслаў (рас.), Globus.tut.by
• Будслаў: дзіўнае месца з дзіўнай гісторыяй (рас.), Інтэрфакс