Біяхімія: навука пра хімічныя працэсы ў жывых арганізмах
Біяхімія (біялагічная, ці фізыялягічная хімія) — навука аб хімічным складзе жывых клетак і арганізмаў і аб хімічных працэсах, якія ляжаць у аснове іх жыцьцядзейнасьці.
Навука вывучае структуру й функцыі кампанэнтаў вузаў і рэчываў арганізма, як то бялкі, вугляводы, ліпіды, нуклеінавыя кісьлі й іншыя біямалекулы. Біяхімія імкнецца адказваць на біялягічныя й біяхімічныя пытаньне з дапамогай хімічных мэтадаў.
Нягледзячы на тое, што існуе шырокі шэраг розных біямалекулаў, многія зь іх зьяўляюцца палімерамі, гэта значыць складанымі вялікімі малекуламі, якія складаюцца з многіх падобных субадзінак, монамераў. Кожная кляса палімерных біямалекулаў мае ўласны набор тыпаў гэтых субадзінак. Напрыклад, бялкі зьяўляюцца палімерамі, якія складаюцца з амінакісьляў. Біяхімія вывучае хімічныя ўласьцівасьці важных біялягічных малекул, як то бялкі, у прыватнасьці хімію рэакцый, каталізаваных фэрмэнтамі.
Акрамя таго, большая частка дасьледаваньняў па біяхіміі мае справу з мэтабалізмам вузы й ягонай эндакрыннай і паракрыннай рэгуляцыяй. Іншыя вобласьці біяхіміі ўключаюць дасьледаваньне генэтычнага кода ДНК і РНК, біясынтэз бялкоў, транспартыроўку празь біялягічныя мэмбраны й перадачу сыгналаў. Біяхімія цесна зьвязана з малекулярнай біялёгіяй, навукай, якая займаецца вывучэньнем малекулярных мэханізмаў, з дапамогай якіх генэтычная інфармацыя, якая кадуецца ў ДНК, прыводзіць да працэсу жыцьця.
Вынікі біяхіміі ўжываюцца ў першую чаргу ў галіне мэдыцыны, харчаваньня й сельскай гаспадаркі. У мэдыцыне, біяхімікі дасьледуюць прычыны й мэтады лячэньня захворваньняў. У харчаваньні, яны вывучаюць, як захаваць здароўе й добрае самаадчуваньне, а таксама вывучаюць уплыву дэфіцыту пажыўных рэчываў. У сельскай гаспадарцы, біяхімікі дасьледуюць глебы й угнаеньні й спрабуюць знайсьці шляхі для паляпшэньня вырошчваньня сельскагаспадарчых культур, захоўваньня ўраджаю й барацьбы з шкоднікамі.
Тэрмін «біяхімія» эпізадычна ўжываўся зь сярэдзіны XIX стагодзьдзя, але ў клясычным сэнсе быў прапанаваны і ўведзены ў навуковае асяродзьдзе ў 1903 годзе нямецкім хімікам Карлам Нойбэргам. Біяхімія знаходзіцца на стыку некалькіх навук, перш за ўсё — біялёгіі й хіміі.
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Біяхімія, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.