পথৰুঘাটৰ ৰণ

১৮২৬ চনৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে ব্ৰিটিছ আৰু মানৰজাৰ মাজত হোৱা ইয়াণ্ডাবু সন্ধিৰ চুক্তিমতে অসম, আৰাকাণ আৰু আভা ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনলৈ যায়। ১৮৩৩ চনত মঙলদৈক সদৰ হিচাবে দৰং জিলা গঠন কৰা হয়। ডফলা আক্ৰমণ প্ৰতিহত কৰাৰ সুবিধাৰ্থে, বানপানী আদি কাৰনত ১৮৩৫ চনত দৰঙৰ সদৰ তেজপুৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰা হয়।

ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ১৮৩২-৩৩ চনত দৰঙত নাঙলে প্ৰতি ৩ টকাকৈ খাজনা ধৰি প্ৰজাৰপৰা মুঠ ৪১,৫০৬ টকা খাজনা উঠাইছিল। ১৮৪২-৪৩ চনত মাটি পিয়ল কৰি বস্তি (ঘৰ-বাৰী কৰাৰ উপযুক্ত), ৰুপিত (দ আৰু খেতিৰ উপযোগী) আৰু ফৰিঙতী (বাম খেতিৰ উপযুক্ত) - এই তিনি ভাগ কৰি খাজনা বঢ়ালে। এই হিচাপত ১৮৪২-৪৩ চনত ১,৩৫,৪৫৮, ১৮৫২-৫৩ চনত ১,৫৭,৭৫৯ আৰু ১৮৬২-৬৩ চনত ৭,৪৩,৪৮৯ টকা খাজনা উঠায়। ১৮৯২-৯৩ চনত পুনৰ মাটি পিয়ল কৰি ৫ টকাৰ হাৰত খাজনা বৃদ্ধি কৰা হয়।

এনে ধৰণৰ খাজনাৰ ফলত ৰাইজ জুৰুলা আৰু অতিষ্ঠ হৈ পৰি পথৰুঘাটত ৰাইজমেল পাতি ব্ৰিটিছৰ খাজনা নিদিবলৈ সিদ্ধান্ত লয়। লগতে ব্ৰিটিছকো সঁকিয়নি দিয়ে যে খাজনা কম নকৰিলে ৰাইজে বিদ্ৰোহৰ পথ ল'বলৈ বাধ্য হ'ব।

সমসাময়িক অন্যান্য কৃষক বিদ্ৰোহসমূহ

ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ প্ৰথম কৃষক বিদ্ৰোহ সংঘটিত হৈছিল নগাওঁ জিলাৰ ফুলগুৰি নামে স্থানত, ১৮৬১ চনত। ফুলগুৰি ধেৱা নামে জনাজাত এই বিদ্ৰোহক কেৱল অসমৰে নহয়, ভাৰতৰে প্ৰথম আছিল। সেই সময়ত ফুলগুৰি অঞ্চলত কানি খেতি কৰা হেছিল। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে স্বাধীনভাৱে কানি খেতি কৰা বন্ধ কৰি তোলাত চাৰি অনাকৈ ব্ৰিটিছ কানি বিক্ৰী কৰা আৰম্ভ কৰিলে। এই আইনৰ প্ৰতিবাদতে 'ফুলগুৰি ধেৱা' সংঘটিত হৈছিল।

ইয়াৰ পাচত ১৮৬৯ চনত বজালীত, ১৮৯৪ চনৰ ১০ জানুৱাৰীত ৰঙিয়াত, পাচলৈ কামৰূপৰ লচিমা, হাজো আদিৰ উপৰিও নলবাৰী, পাতিদৰং, টিহু, বৰভাগ আদিলৈও বিয়পে।

১৮৯৪ চনৰ ২৮ জানুৱাৰীৰ দিনাখন পথৰুঘাটত ৰাইজমেল বহিল। পথৰুঘাট অঞ্চলৰ গাঁওবোৰৰ পৰা বহুত হাজাৰ ৰাইজ আহি তহচিলদাৰৰ বাংলোৰ আগত সমৱেত হৈ "হৰি বোল", "আল্লাহু আকবৰ" আদি ধ্বনি দি ব্ৰিটিছৰ আগত প্ৰতিবাদ আৰম্ভ কৰি খাজনা কমাবলৈ দাবী উত্থাপন কৰিলে। তহচিলদাৰৰ ৰিপ'ৰ্টমৰ্মে দৰং জিলাৰ জিলাধিপতি মি. এণ্ডাৰচন, আৰক্ষী অধীক্ষক (J.R. Berington) আৰু মঙলদৈৰ মহকুমাধিপতি মি. ৰেমিংটনো সশস্ত্ৰ বাহিনীসহ তাত উপস্থিত হ'ল আৰু খাজনা কমাই দিয়া নহ’ব বুলি দৃঢ় অৱস্থান গ্ৰহণ কৰে। ৰাইজ উত্তেজিত হৈ পৰে আৰু দুইপক্ষৰ মাজত তৰ্ক-বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হয়। ক্ৰমশঃ পৰিস্থিতি উত্তেজনাপূৰ্ণ হৈ পৰে আৰু চৰকাৰী বাহিনীয়ে বেৰিংটনৰ আদেশমৰ্মে মানুহৰ ওপৰত গুলীচালনা কৰে। ৰাইজে দলি-চপৰা, লাঠি-ফৰ্মুতি আদিৰে প্ৰত্যুত্তৰ দিয়ে যদিও তিষ্ঠিব নোৱাৰিলে। হিন্দু-মুছলমান নিৰ্বিশেষে থিতাতে ১৪০ জন নিহত আৰু প্ৰায় ১৫০ জন প্ৰজা আহত হল। চৰকাৰী হিচাপ মতে ১৫ জন নিহত আৰু ৩৭ জন আহত বুলি প্ৰকাশিত হয়।

১৯৮৭ চনৰ ২৮ জানুৱাৰী তাৰিখটো সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাই কৃষক ছহিদ দিৱস হিচাবে পালন কৰি আহিছে। ২০০০ চনৰপৰা ২৯ জানুৱাৰী তাৰিখটোত ভাৰতীয় সেনাই পথৰুঘাটৰ ৰণৰ ছহীদ সকললৈ সামৰিক সন্মান জনাই আহিছে। ভাৰতীয় সেনাই পথৰুঘাটৰ ছহীদৰ সন্মানাৰ্থে এটা 'ছহীদ স্তম্ভ'ও স্থাপন কৰিছে।