Carta Europea D'as Luengas Rechionals U Minoritarias

A Carta Europea d'as Luengas Rechionals u Minoritarias ye un tractau europeu (CETS 148) preso en Estrasburgo lo 5 de noviembre de 1992 ta la defensa y promoción de todas as luengas d'Europa que careixen de ran d'oficialidat, u que mesmo estando oficials en belún d'os sinyants no'n son en atros, u que estando oficials en o sinyant ye en manifiesta febleza.

Carta Europea D'as Luengas Rechionals U Minoritarias Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Carta Europea D'as Luengas Rechionals U Minoritarias

   Estaus fundadors d'o Consello d'Europa

   Miembros posteriors

Carta Europea D'as Luengas Rechionals U Minoritarias
En verde fosco, os miembros que han sinyau y ratificau a Carta, en verde claro los miembros que l'han sinyada pero no l'han ratificada, en blanco los que ni l'han sinyada ni ratificada

O Consello d'Europa tien como fin cusirar os dreitos humans y a democracia pluralista, meyant o dreito. En fan parte mas estaus que no los d'a Unión Europea.

Se calcula que si fa u no fa 40 millons de ciudadans d'a Unión fan servir por un regular una luenga rechional u minoritaria historica. Seguntes informes d'a Unesco bi ha mas de 30 luengas europeas menazadas, ye por isto que encara que se fa servir o termino de luenga minoritaria gosa estar un eufemismo de luenga minorizada, que no'n son sinonimos. Os estaus trigan as luengas con as que s'embrecan y o suyo grau de compromís.

Estaus sinyants

Se describen as luengas con as que s'embrecan, pero cadaguna en diferents graus que no se describen. En o cuadro d'a dreita las luengas autoctonas que no constan como protechidas. Encara que ista Carta busca la protección d'as luengas europeas, a churisdicción d'os estaus europeus s'aplica ta atros idiomas minorizaus en atros continents.

Estaus sinyants d'a Carta Europea d'as Luengas Minoritarias u Rechionals
Estau Calendata sinya Calendata ratificación Calendata vigor Luengas obchecto de protección Luengas autoctonas no protechidas
Albania - - - Griego, macedonyo y romaní
Alemanya 5-11-1992 16-9-1998 1-1-1999 Danés (Schleswig-Holstein), alto sorabo (Saxonia), baixo sorabo (Brandemburgo), frisón (Schleswig-Holstein y Baixa Saxonia), Baixo saxón (Bremen, Hamburgo, Mecklemburgo-Pomerania Occidental, Baixa Saxonia y Schleswig-Holstein) y romaní. Luxemburgués
Andorra - - -
Armenia 11-5-2001 25-1-2002 1-5-2002 Asiriano, yezidi, griego, ruso y kurdo
Austria 5-11-1992 28-6-2001 1-10-2001 Croata (Burgenland), esloveno (Carintia, Estiria), hongaro (Burgenland y Viena), checo (Viena), eslovaco (Viena), romaní (Burgenland)
Azerbaichán - - -
Belchica - - - Luxemburgués
Bosnia-Herzegovina 7-9-2005 - - Macedonyo y romaní
Bulgaria - - - Turco y romaní
Croacia 5-11-1997 5-11-1997 1-3-1998 Italiano, serbio, hongaro, checo, eslovaco, carpato-rusín y ucrainés. Romaní, esloveno y rumano
Chequia 9-11-2000 15-11-2006 1-3-2007 Polaco (Moravia-Silesia) y eslovaco. Romaní
Chipre 12-11-1992 26-8-2002 1-12-2002 Armenio.
Dinamarca 5-11-1992 8-9-2000 1-1-2001 Alemán (Chutlandia). No ye aplicable ni a o feroés (Islas Feroe) ni a o groenlandés (Groenlandia) que ya tienen un alto grau de protección.
Eslovaquia 20-2-2001 5-9-2001 1-1-2002 Bulgaro, croata, checo, alemán, hongaro, polaco, romaní, carpato-rusín y ucraninés.
Eslovenia 3-7-1997 4-10-2000 1-1-2001 Romaní, italiano y hongaro.
Espanya 5-11-1992 9-4-2001 1-8-2001 As reconoixidas como oficials en os estatutos d'autonomía y a resta que istos estatutos protechen y emparan: Catalán (Catalunya, Islas Balears, y Aragón), Valenciano (País Valenciano), euskera (País Basco y a parti bascofona de Navarra), gallego (Galicia), occitán (Catalunya), asturiano (Asturias), leyonés (Castiella y Leyón), aragonés (Aragón).

Amazigh (Ceuta y Melilla), asturleyonés (Cantabria), murciano (Murcia) y extremenyo (Extremadura).

Estonia - - - Ruso y romaní
Finlandia 5-11-1992 9-11-1994 1-3-1998 Sami, sueco, romaní y atras luengas sin territorio. Carelio (Carelia)
Francia 7-5-1999 - - Indicará las luengas en as que s'aplique. alemán, bretón, catalán, corso, euskera, francoprovenzal, luxemburgués, occitán y romaní. Fuera d'o continent entre atras luengas indichenas: warao (Guayana Francesa), luengas caribe (San Martín), shimaore (Mayotte), tamil (Reunión)
Cheorchia - - - Arameu, armenio y azerín
Grecia - - - Romaní, turco, gagauz
Hongría 5-11-1992 26-4-1995 1-3-1998 Croata, alemán, rumano serbio, eslovaco y esloveno. Romaní
Irlanda - - -
Islandia 7-5-1999 - -
Italia 27-6-2000 - - Romaní. Proteche atras luengas minoritarias, encara que no ha ratificau a Carta.
Letonia - - - Livonio, ruso y romaní
Liechtenstein 5-11-1992 18-11-1997 1-3-1998 Declara que no bi'n ha de luengas minoritarias.
Lituania - - - Livonio, ruso, polaco y romaní
Luxemburgo 5-11-1992 22-6-2005 1/10/2005
Malta 5-11-1992 - -
Macedonya d'o Norte 25-7-1996 - - Romaní
Moldova - - - Romaní
Mónegue - - - Occitán, italiano
Montenegro 22-3-2005 15-2-2006 6-6-2006 Albanés y romaní.
Noruega 5-11-1992 10-11-1993 1-3-1998 Sami. Romaní
Países Baixos 5-11-1992 2-5-2996 1-3-1998 Frisón (Frisia), baixo saxón, romaní y yiddisch.
Polonia 12-5-2003 - - Caixubo, romaní
Portugal - - - Romaní. Encara que no ha ratificau a carta reconoixe de traza oficial o mirandés (Asturleyonés)
Reino Uniu 2-3-2000 27-3-2001 1-7-2001 cornico (Cornualla, Anglaterra), Galés (Galas), gaelico escocés (Escocia), irlandés (Irlanda d'o Norte) y escocés (Escocia y Irlanda d'o Norte). castellano (Chibraltar) y romaní
Rumania 17-7-1995 29-1-2008 1-5-2008 Albanés, armenio, bulgaro, checo,croata, alemán, griego, italiano, yiddisch, macedonyo, hongaro, polaco, romaní, ruso, carpato-rusín, serbio, eslovaco, tartaro, turco y ucraninés.
Rusia 10-5-2001 - - Arameu, Romaní, ucraninés, belarruso, armenio, alemán, cazaco, sami
San Marino - - -
Serbia 22-3-2005 15-2-2006 1-6-2006 Albanés, bosnio, bulgaro, hongaro, romaní, rumano, carpato-rusín, eslovaco, ucrainés y croata. Macedonyo
Suecia 9-2-2000 9-2-2000 1-6-2000 Sami, finés, meänkieli, romaní chib y yiddisch (as dos zagueras sin territorio).
Suiza 8-10-1993 23-17-1997 1-4-1998 Rumanche y italiano. Francoprovenzal, romaní y yiddisch. Tamién o francés y alemán en zonas do son minoritarias.
Turquía - - - Abkhasio, Arameu, armenio, azerín, cabardo, cheorchiano, cazaco, kurdo, romaní y tartaro
Ucraína 2-5-1996 19-9-2005 1-1-2006 Belarruso, bulgaro, gagauz, griego, yiddisch, tartaro (Tartaros de Crimea), moldavo, alemán, polaco, ruso, rumano, eslovaco y hongaro. Romaní

Referencias

  • Espanya declara que, a os efectos previstos en os debant ditos articlos, s'entienden por luengas rechionals u minoritarias, as luengas reconoixidas como oficials en os Estatutos d'Autonomía d'as Comunidaz Autonomas d'o País Basco, Catalunya, Illes Balears, Galicia, Valenciana y Navarra.

    Igualment, Espanya declara, a os mesmos efectos, que tamién s'entienden por luengas rechionals u minoritarias as que os Estatutos d'Autonomía protechen y emparan en os territorios do tradicionalment se'n parlan.
  • clamau cantabro
  • Clamau extremenyo
  • Luengas protechidas por Italia: albanés, catalán, alemán, griego, esloveno, croata, francés, francoprovenzal, furlán, ladino, occitán, sardo Luengas oficials de cada país. Goecities.
  • El parlamentu portugués fai oficial la llingua asturiana na Tierra de Miranda. Las Noticies.com. 27 de septiembre de 1998.
  • European Charter for Regional or Minority Languages. 10 de septiembre de 2008.
  • Lista de declaracions d'European Charter for Regional or Minority Languages. 10 de septiembre de 2008.
  • Tags:

    19925 de noviembreEstrasburgoEuropa

    🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

    NAragonesismo (lingüistica)ZapoChesús de NazaretPlataforma continentalInfinitivo perfecto en baveránBacúHinduismo18Articlo indefiniu en baveránInfluyencia d'o latín en o baveránLista de municipios d'a provincia de LugoE.T. the Extra-TerrestrialDiosLista de municipios d'a provincia de BarcelonaArmeniosLabio mayorCristianismoSelva pluvialB vocalDirector cinematograficoOlietParque Nacional d'a Selva Baverana84Castiello de BratislavaGVenus (planeta)DíaClima mediterranioChiang Kai-shekOntinaArticlo indefinito en baverán199329 d'abrilTzAlpes baveransPreterito imperfecto de conchuntivo en baveránPython1991UevoTercera División d'Espanya - Grupo XVII (2017/18)Corona d'AragónOTANJoaquín PardinillaNational Basketball AssociationPapua y Nueva GuineaAustraliaVinFK BangaCompositor1952Idioma austro-baveránMunicipio Francisco del Carmen CarvajalGuClamator glandariusConchugación verbal en baveránPCine de comediaPrimates6B65MoscúBenzinaRusiaAragón ExisteGolfBlog🡆 More