O castellano u espanyol ye una luenga romance d'o grupo iberico, orichinada en o condau y reino medieval de Castiella, que encluyiba alto u baixo l'actual provincia de Burgos y parte d'os actuals territorios de La Rioja y Cantabria, en Espanya.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Castellano | ||
---|---|---|
Parlau en: | Europa: Espanya y Andorra. America: Hispanoamerica y Estaus Unius. | |
Parladors: | 450 millons | |
Filiación chenetica: | Indoeuropea Italico | |
Estatus oficial | ||
Regulau por: | Real Academia de la Lengua Española Asociación de Academias de la Lengua Española | |
Codigos |
Tanto en Espanya como en Hispanoamerica amás de como espanyol se conoixe tamién a l'idioma como castellano, en referencia a la suya rechión d'orichen. Ista denominación de castellano ye especialment popular en o Cono Sud y entre os fablants d'as demás luengas d'Espanya (catalán, gallego, basco, astur-leyonés, aragonés...).
Muitos creyen que o termin castellano habría de reservar-se a las variedaz de l'idioma fablatas en Castiella. Por contra, atros consideran que espanyol no habría d'emplegar-se, ya que parixería que ye a sola luenga espanyola en exclusiva, como si s'endicase que o gallego, basco, asturiano, aragonés, occitán u catalán no fuesen tamién espanyolas; amás de considerar que "luenga castellana" ye a denominación mas antiga.
Os espanyols d'ordinario dicen a iste idioma espanyol cuan fablan d'er chunto a idiomas foranos (eix. francés u anglés), pero dicen castellano cuan en fablan chunto a atros idiomas rechionals d'Espanya (eix. catalán). En os demás países d'o mundo hispano ye costumbre decir-le a l'idioma tanto castellano como espanyol, predominando iste zaguer nombre.
Ye fablato como luenga materna por bels 360 millons de personas. Contando a aquels que lo fablan como segunda luenga, s'estima que a cifra arriba en bels 450 millons (2004). Encluyindo-ie a quí lo charran como segundo idioma, ye chunto con l'anglés a luenga occidental que conta con mas fablants, as dos superadas amplament por o chinés mandarín.
Ye un d'os seis idiomas oficials d'a Organización d'as Nacions Unidas. Ye tamién idioma oficial en cuantas d'as prencipals organizacions internacionals como a Unión Europea, a Unión Africana, a Organización d'os Estaus Americanos,, a Organización d'Estaus Iberoamericanos, o Tractau de Libre Comercio d'America d'o Norte,, a Unión de Nacions Sudamericanas, a Comunidat d'o Caribe, os Organización d'Estaus d'Africa, Caribe y Pacifico entre atras. En l'ambito esportivo, ye de destacar que ye oficial en a FIBA, a FIFA, y World Athletics,
A mes gran part d'o lexico castellano ye d'orichen latín, o lexico prerromán (vasquismos, celtismos, ecetra) tiene muita menor presencia que o lexico patrimonial latín. Chunto con as parolas patrimonials tamién bi ha cultismos y semicultismos. Bi ha un superstrato chermanico gotico y un superstrato arabe. As luengas romances occidentals han aportau tamién muito lexico por as relacions humanas, economicas o militars (lusismos, leyonesismos, aragonesismos, catalanismos, occitanismos, galicismos y italianismos principalment). En o Sieglo d'Oro entroron muitos americanismos, chunto con parolas orichinarias de países baixo a influencia cultural espanyola (italianismos, galicismos, neerlandismos). Entre os sieglos XVIII y XIX bi habió una entrada masiva de galicismos. Dende o sieglo XIX a influencia anglesa ye creixient y actualment entran muitos anglicismos d'orichen americano.
Os diferents dialectos d'o castellano han cambiau con o tiempo y con a expansión d'o castellano. Bi ha dialectos en Espanya, America y Africa. Cal destacar tamién que en a población hispanoamericana prencipalment d'Estaus Unius y o Mexico amán d'Estaus Unius se dan mesclas linguisticas sin garra normalización conoixidas como spanglish y pocho respectivament.
Luengas oficials d'a Unión Europea | ||
---|---|---|
Alemán | Anglés | Bulgaro | Castellano | Checo | Danés | Eslovaco | Esloveno Estonio | Finés | Francés | Griego | Hongaro | Irlandés | Italiano | Letón | Lituano Maltés | Neerlandés | Polaco | Portugués | Rumano | Sueco | ||
Fuent: Pachina oficial d'a UE |
Luengas oficials d'as Nacions Unitas | ||
---|---|---|
Anglés • Arabe • Castellano Chinés • Francés • Ruso | ||
Fuent: Pachina oficial d'a ONU |
Luengas romances | ||
---|---|---|
Aragonés | Arrumano | Astur-leyonés | Castellano | Catalán | Corso incluindo o gallurés | Chudeocastellano | Dalmata | Francés incluindo o diasistema d'as luengas d'oïl con o Borgonyón, Campanyés, Franco-Contés, Galó, Lorenés, Normando (Guernesiés, Jèrriais y Anglo-normando), Petavín-Santonchés, Picardo y Valón | Francoprovenzal | Friulán | Gallego | Istriot | Istrorrumano | Italiano | Ladino | Ligur | Lombardo | Meglenorrumano | Napolitán | Occitán incluindo o gascón y l'aranés | Piemontés | Portugués | Rumanche | Rumano | Sardo incluindo o sasarés | Siciliano | Veneciano |
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Idioma castellano, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.