Eslava grupo meridional
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Serbocroata Српскохрватски (Srpskohrvatski) | ||
---|---|---|
Parlau en: | Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia | |
Parladors: | ||
Filiación chenetica: | Eslava | |
Estatus oficial | ||
Regulau por: | Sin de regulación | |
Codigos |
O serbocroata ye una luenga eslava charrada en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.
O termin serbiocroata no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbio, croata, montenegrín u bosnio.
En o diasistema serbocroata bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O štokavski u xtokavisco lo charran los serbios, montenegrins y muitos croatas y bosnios. Como s'explicará, a zaguers d'o sieglo XIX fue esleito como luenga stándard por estar común pa totas as nacionalidaz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski u kaikavisco y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o čakavski u chakavisco. O stándard xtokavisco que escriben y parlan oficialment os croatas se diferencia d'o stándard que escriben y parlan os serbios en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en xtokavisco croata vrijeme). Tamién bi ha diferiencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en xtokavisco serbio).
Os croatas escribiban con alfabeto latino en os dialectos propios xtokavisco de Dalmacia y kaikavisco de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia cuan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla xtokavisca de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.
Dica primers d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera cercana a lo eslau eclesiastico, diferiba d'a luenga charrada y s'escribiba en alfabeto cirilico.
A primers d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os croatas y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ijekavski u ijekavisca d'Herzegovina oriental, zona habitada por serbios que ye entre os croatas d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latinos u cirilicos. Yera naixiu oficialment l'idioma serbocroata u croataserbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y croatas.
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os croatas preferiban creyar palabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso croata.
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa l'idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosnios y croatas refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.
O serbocroata tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar croata usa nomás l'alfabeto latino y o stándard serbio n'usa os dos.
A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latino y croata, y o cirilico serbio ye total, y ye a siguient:
Cirilico | Latino | Cirilico | Latino | |
А а | A a | Н н | N n | |
Б б | B b | Њ њ | Nj nj | |
В в | V v | О о | O o | |
Г г | G g | П п | P p | |
Д д | D d | Р р | R r | |
Ђ ђ | Đ đ | С с | S s | |
Е е | E e | Т т | T t | |
Ж ж | Ž ž | Ћ ћ | Ć ć | |
З з | Z z | У у | U u | |
И и | I i | Ф ф | F f | |
Ј ј | J j | Х х | H h | |
К к | K k | Ц ц | C c | |
Л л | L l | Ч ч | Č č | |
Л љ | Lj lj | Џ џ | Dž dž | |
М м | M m | Ш ш | Š š |
Luengas eslavas | ||
---|---|---|
Belarruso | Bulgaro | Caixubo | Checo incluindo o Kuchlböhmisch | Eslau eclesiastico antigo | Eslau eclesiastico | Eslovaco | Esloveno incluindo o prekmuro | Eslovincio | Macedonyo | Polabo | Polaco | Pomerán | Protoslau | Ruso | Rutén | Serbocroata incluindo o bosnio, croata (chakavisco, kaikavisco, xtokavisco), montenegrín y serbio | Sorabo incluindo o sorabo alto y sorabo baixo | Ucrainés |
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Idioma serbocroata, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.