Wiki فارسی
Wiki فارسیWiki Tiếng ViệtWiki English

دودمان‌های ایران

این فهرستی است از دودمان‌های ایران که در برگیرنده همهٔ سلسله‌ها، پادشاهی‌ها و امپراتوری‌های حاکم در گستره جغرافیایی ایران و حاکمان آن‌هاست.

باستان

آراتا (حدود ۲۷۰۰ پیش از میلاد)

نام دیهیمی نام اصلی نگاره لقب زایش-مرگ آغاز شاهی پایان شاهی خویشاوندی یادداشت
خاندان ارته، حدود ۲۷۰۰ پ. م
۱ این سوکوش سیرنه ارباب ارته ؟ -؟ ح۲۷۰۰پ. م ح۲۷۰۰پ. م ؟ همزمان با انمرکر شاه اوروک

تمدن عیلامی حدود ۲۷۰۰ تا ۶۷۸ پیش از میلاد

نام دیهیمی نام اصلی نگاره لقب زایش-مرگ آغاز شاهی پایان شاهی خویشاوندی یادداشت
نخستین شاهان ایلامی، ح۲۷۰۰- ح۲۶۰۰پ. م
۲ هومبابا ؟ - ح۲۶۸۰پ. م ح۲۷۰۰پ. م ح۲۶۸۰پ. م ؟ همزمان با گیلگمش شاه اوروک
۳ هومبان شوتور (یا خومباستیر) ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
خاندان یکم اوان، ح۲۶۰۰- ح۲۵۵۰پ. م
۴ پادشاهی اوان (ناشناس) شاه اوان ؟ -؟ ح۲۵۸۰پ. م ؟ ؟ همزمان با اورنونگل شاه اوروک
۵ لو … شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۶ کورایشک شاه اوان ؟ -؟ ؟ ح۲۵۵۰پ. م ؟ ۳۶ سال همزمان با لوگل انه موندو شاه ادب و اورننشه شاه لاگاش
خاندان دوم اوان، ح۲۵۵۰-ح۲۲۷۰پ. م
۷ پلی شاه اوان ؟ -؟ ح۲۵۰۰پ. م ؟ ؟
۸ تته یکم شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۹ اوکو تنهیش شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۰ هیشوتش شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۱ شوشون ترنه شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۲ نپی ایلهوش شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۳ کیکو سیوه تمتی شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۴ هیشپ رتپ یکم شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۵ لوه ایشن شاه اوان ؟ -ح۲۳۲۵پ. م ؟ ح۲۳۲۵پ. م پسر هیشپ رتپ یکم
۱۶ هیشپ رتپ دوم شاه اوان ؟ -؟ ح۲۳۲۵پ. م ؟ پسر لوه ایشن
۱۷ امه سینی شاه اوان ؟ - ۲۳۱۱پ. م ح۲۳۱۵پ. م ۲۳۱۱پ. م
۱۸ هلو شاه اوان ؟ -؟ ؟ ؟ ؟
۱۹ هیته شاه اوان ؟ -؟ ح۲۲۷۰ پ. م ح۲۲۷۰ پ. م ؟ همزمان با نرم سین شاه اکد
خاندان کوتیان، حدود ۲۲۵۶ تا حدود ۲۱۲۰ پیش از میلاد
۲۰ اریدوپیزیر شاه کوتی ? - ? ح۲۲۵۶پ. م ح۲۲۵۱پ. م ?
۲۱ ایمته (یا نیبیه) شاه کوتی ? - ? ح۲۲۵۰پ. م ح۲۲۴۶پ. م ?
۲۲ اینکی شوش شاه کوتی ? - ? ح۲۲۴۵پ. م ح۲۴۰پ. م ?
۲۳ زرله گب شاه کوتی ? - ? ح۲۲۳۹پ. م ح۲۲۳۴پ. م ?
۲۴ شولمه شاه کوتی ? - ? ح۲۲۳۳پ. م ح۲۲۲۸پ. م ?
۲۵ الولمش (یا سیلولومش) شاه کوتی ? - ? ح۲۲۲۷پ. م ح۲۲۲۲پ. م ?
۲۶ دوگه شاه کوتی ? - ? ح۲۲۲۱پ. م ح۲۲۱۶پ. م ?
۲۷ ایلوان شاه کوتی ? - ? ح۲۲۱۵پ. م ح۲۲۱۳پ. م ?
۲۸ اینی مبه کش شاه کوتی ? - ? ح۲۲۱۲پ. م ح۲۲۰۸پ. م ?
۲۹ اینکی شوش شاه کوتی ? - ? ح۲۲۰۷پ. م ح۲۲۰۲پ. م ?
۳۰ یرله گب شاه کوتی ? - ? ح۲۲۰۱پ. م ح۲۱۸۷پ. م ?
۳۱ اببه ته شاه کوتی ? - ? ح۲۱۸۶پ. م ح۲۱۸۴پ. م ?
۳۲ یرله گب (یا یرله) شاه کوتی ? - ? ح۲۱۸۳پ. م ح۲۱۸۱پ. م ?
۳۳ کوروم شاه کوتی ? - ? ح۲۱۸۰پ. م ح۲۱۸۰پ. م ?
۳۴ اپیل کین شاه کوتی ? - ? ح۲۱۷۹پ. م ح۲۱۷۷پ. م ?
۳۵ له اره بوم شاه کوتی ? - ? ح۲۱۷۶پ. م ح۲۱۷۵پ. م ?
۳۶ ایره روم شاه کوتی ? - ? ح۲۱۷۴پ. م ح۲۱۷۳پ. م ?
۳۷ ایبره نوم شاه کوتی ? - ? ح۲۱۷۲پ. م ح۲۱۷۲پ. م ?
۳۸ هبلوم شاه کوتی ? - ? ح۲۱۷۱پ. م ح۲۱۷۰پ. م ?
۳۹ پوزور سوئن شاه کوتی ? - ? ح۲۱۶۹پ. م ح۲۱۶۳پ. م ?
۴۰ یرله گنده شاه کوتی ? - ? ح۲۱۶۲پ. م ح۲۱۵۶پ. م ?
۴۱ سی ئوم (یا سی ئو) شاه کوتی ? - ? ح۲۱۵۵پ. م ح۲۱۲۱پ. م ?
۴۲ تیری گن شاه کوتی ? - ? ح۲۱۲۰پ. م ح۲۱۲۰پ. م ? ۴۰ روز
خاندان سوم اوان، حدود ۲۱۰۰پیش از میلاد
۴۳ کوتیک اینشوشیناک شاه اوان ? - ? ح۲۱۰۰پ. م ح۲۱۰۰پ. م پسر شینپی هیش هوک همزمان با اورنمو شاه اور. شوش در سال‌های ۲۰۷۸ و ۲۰۱۶پ. م به دست سپاهیان اور گشوده شد. پس از وی شاهان سیماشکی رهبری ایلام را در دست گرفتند.
خاندان سیماشکی، حدود ۲۰۷۰ تا حدود ۱۹۷۵ پیش از میلاد
۴۴ گیرنمه یکم شاه سیماشکی ? - ? ? ? ?
۴۵ تزیته یکم شاه سیماشکی ? - ? ح۲۰۴۰پ. م ح۲۰۳۷پ. م ?
۴۶ اپرتی یکم شاه سیماشکی ? - ? ? ح۲۰۳۳پ. م ?
۴۷ گیرنمه دوم شاه سیماشکی ? - ? ح۲۰۳۳پ. م ? ?
۴۸ تزیته دوم شاه سیماشکی ? - ? ? ? ?
۴۹ لورک لوهان شاه سیماشکی ? - ۲۰۲۲پ. م ح۲۰۲۸پ. م ۲۰۲پ. م ?
۵۰ هوتران تمتی شاه سیماشکی ? - ? ? ? ?
۵۱ ایندتو این شوشینک یکم شاه سیماشکی ? - ۲۰۱۶پ. م ? ۲۰۱۶پ. م پسر هوتران تمتی
۵۲ کیندتو شاه سیماشکی ? - ? پیش از ۲۰۰۶پ. م پس از ۲۰۰۵پ. م پسر تن روهوراتیر گشاینده اور
۵۳ ایندتو این شوشینک دوم شاه سیماشکی ? - ? ح۱۹۸۰پ. م ? پسر په پی همزمان با شوایلیشو شاه ایسین و بیله لمه شاه اشنونه
تن روهوراتیر یکم شاه سیماشکی ? - ? ح۱۹۶۵پ. م ? پسر ایندتو این شوشینک دوم همزمان با آیدین دگن شاه ایسین
۵۵ ایندتو این شوشینک سوم شاه سیماشکی ? - ? ? ? پسر تن روهوراتیر یکم بیش از سه سال
خاندان اپرتی، حدود ۱۹۷۵ تا حدود ۱۵۰۰ پیش از میلاد
۵۶ اپرتی دوم شاه سیماشکی، شاه انشان و شوش، سوکل ماه ? - ? ح۱۹۷۳پ. م ? در ۱۹۷۳پ. م با دختر آیدین دگن شاه ایسین ازدواج کرد. همزمان با آیدین دگن شاه ایسین
۵۷ شیلههه شاه انشان و شوش، سوکل ماه ? - ? ? ? پسر اپرتی دوم
۵۸ کوک نشور یکم سوکل ماه ? - ? ? ? پسر (خواهرزاده) شیلههه
۵۹ اته هوشو سوکل و ایپیر شوش، شبان مردم شوش، شبان این شوشینک ? - پس از ۱۸۹۴پ. م ؟۱۹۲۸پ. م پس از ۱۸۹۴پ. م پسر کوک نشور یکم (؟)
۶۰ تتپ مده شبان مردم شوش ? - ? پس از ح۱۸۹۰پ. م ? پسر کوک نشور یکم (؟)
۶۱ پلرایشن سوکل ماه ? - ? ? ? ?
۶۲ کوک سنیت ? - ? ? ? پسر پلرایشن (؟)
۶۳ کوک کیروش سوکل ماه، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش ? - ? ? ? پسر لن کوکو و برادرزاده پلرایشن
۶۴ تم سنیت ? - ? ? ? پسر کوک کیروش
۶۵ کوک نهونته ? - ? ? ? پسر کوک کیروش
۶۶ کوک نشور دوم سوکل ماه، سوکل ایلام، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش ? - ? ? ? پسر کوک نهونته (؟)
۶۷ شیروکدوه سوکل ماه ? - ? ح۱۷۹۰پ. م ? ? همزمان با شمشی ادد یکم شاه آشور
۶۸ شیموت ورتش یکم ? - ? ? ? پسر شیروکدوه
۶۹ سیوه پلر هوپک سوکل ماه، سوکل شوش، شاهزاده ایلام ? - ? پیش از ۱۷۶۵پ. م پس از ۱۷۶۵پ. م پسر شیروکدوه
۷۰ کودوزولوش یکم سوکل ماه، سوکل شوش ? - ? ? ? پسر شیروکدوه
۷۱ کوتیرنهونته یکم سوکل ماه ? - ? ح۱۷۱۰پ. م ? پسر کودوزولوش یکم
۷۲ اته مره هلکی ? - ? ? ? پسر کودوزولوش یکم (؟)
۷۳ تته دوم سوکل ? - ? ? ? برادر اته مره هلکی
۷۴ لیله ایرتش ? - ? ? ? پسر کودوزولوش یکم
۷۵ تمتی اگون سوکل ماه، سوکل شوش ? - ? ? ? پسر کوتیرنهونته یکم
۷۶ کوتیر شیلههه سوکل ماه، سوکل ? - ? ? ? پسر تمتی اگون
۷۷ کوک نشورسوم سوکل ایلام، سوکل شوش ? - ? پیش از ۱۶۴۶پ. م پس از ۱۶۴۶پ. م پسر کوتیر شیلههه
۷۸ تمتی رپتش ? - ? ? ? پسر کوتیر شیلههه
۷۹ شیموت ورتش دوم ? - ? ? ? پسر کوک نشورسوم
۸۰ شیرتوه شاه شوش ? - ? ? ? پسر کوک نشورسوم
۸۱ کودوزولوش دوم سوکل ماه، شاه شوش ? - ? ? ? پسر شیموت ورتش دوم
۸۲ تن اولی سوکل ماه، سوکل ? - ? ? ? ?
۸۳ تمتی هلکی سوکل ماه، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش ? - ? ? ? پسر تن اولی
۸۴ کوک نشورچهارم سوکل ماه ? - ? ? ? پسر تن اولی
۸۵ کوتیک متلت ? - ? ح۱۵۰۰پ. م ? پسر تن اولی
خاندان کیدینو، حدود ۱۵۰۰ تا حدود ۱۳۷۰پ. م
۸۶ کیدینو شاه انشان و شوش ? - ? سده ۱۵پ. م ? ?
۸۷ این شوشینک سونکیر نپیپیر شاه انشان و شوش ? - ? ? ? ?
۸۸ تن روهوراتیر دوم شاه انشان و شوش ? - ? سده ۱۵پ. م ? ?
۸۹ شله شاه انشان و شوش ? - ? ? ? ?
۹۰ تمتی اهر شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۳۷۰پ. م ? ? همزمان با کدشمن انلیل یکم شاه کاسی بابل
خاندان ایگه هلکی، حدود ۱۴۰۰ تا حدود ۱۲۰۰ پیش از میلاد
۹۱ پلرایشن یکم شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۳۹۰پ. م ? پسر ایگه هلکی همزمان با کوریگلزو یکم شاه کاسی بابل
۹۲ کیدین هوتران یکم شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر پلرایشن یکم
۹۳ اترکیته دوم شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر ایگه هلکی
۹۴ هومبان نومنه یکم شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۳۷۰پ. م ? پسر اترکیته دوم همزمان با بورنه بوریش دوم شاه کاسی بابل
۹۵ اونتاش ناپیریشا شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۳۴۰پ. م ? پسر هومبان نومنه یکم
۹۶ کیدین هوتران دوم شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر اونتش نپیریشه
۹۷ نپیریشه اونتش (یا هومبان اونتش) شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر کیدین هوتران دوم
۹۸ پلرایشن دوم شاه انشان و شوش ? - ? ? ? ?
۹۹ اونپتر نپیریشه (یا اونپتر هومبان) شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر پلرایشن دوم
۱۰۰ کیدین هوتران سوم شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۲۲۴پ. م ح۱۲۱۷پ. م پسر پلرایشن دوم همزمان با انلیل ندین شومی و ادد شومه ایدینه شاهان کاسی بابل
خاندان شوتروکی، حدود ۱۲۰۰ تا حدود ۹۷۰ پیش از میلاد
۱۰۱ هلوتوش این شوشینک شاه انشان و شوش ? - ? ح۱۲۰۰پ. م ? ?
۱۰۲ شوتروک نهونته یکم شاه انشان و شوش ? - ? پیش از ۱۱۵۸پ. م پس از ۱۱۵۸پ. م پسر هلوتوش این شوشینک
۱۰۳ کوتیرنهونته دوم شاه انشان و شوش ? - ? پیش از ۱۱۵۵پ. م پس از ۱۱۵۵پ. م پسر شوتروک نهونته یکم
۱۰۴ شیلهک این شوشینک یکم شاه انشان و شوش ? - ? ? ? پسر کوتیرنونته دوم
۱۰۵ هوته لوتوش این شوشینک شاه انشان و شوش ? - ? پیش از ۱۱۱۰پ. م پس از ۱۱۱۰پ. م پسر کوتیرنهونته دوم
۱۰۶ شیلهینه همرو لکمر شاه انشان و شوش ? - ? پس از ۱۱۱۰پ. م ? پسر شیلهک این شوشینک یکم
۱۰۷ هومبان نومنه دوم شاه انشان و شوش ? - ? آغاز سده ۱۱پ. م ? ?
۱۰۸ شوتروک نهونته دوم شاه انشان و شوش ? - ? میانه سده ۱۱پ. م ? پسر هومبان نومنه دوم
۱۰۹ شوتور نهونته یکم شاه انشان و شوش ? - ? میانه سده ۱۱پ. م ? پسر هومبان نومنه دوم
۱۱۰ مربیتی اپله اصر "فرزند" ایلام ? - ? پیش از ۹۸۳پ. م پس از ۹۷۸پ. م ?
? اکشیر شیموت شاه انشان و شوش ? - ? ? ? ?
? اکشیرنهونته شاه انشان و شوش ? - ? ? ? ?
? کره ایندش شاه ایلام ? - ? ? ? ?
خاندان هومبان تهره (نوایلامیان)، حدود ۸۳۰ تا حدود ۶۴۰ پیش از میلاد
شاه ناشناس ایلام شاه انشان و شوش ? - ? پیش از ۸۲۱پ. م پس از ۸۲۱پ. م ? همزمان با شمشی ادد پنجم شاه آشور
۱۱۴ هومبان تهره یکم شاه ایلام ? - ۷۴۳پ. م ? ۷۴۳پ. م ?
۱۱۵ هومبان نیکش یکم شاه ایلام ? - ۷۱۷ پ. م ۷۴۳ پ. م ۷۱۷ پ. م پسر هومبان تهره یکم
۱۱۶ شوتورنهونته دوم شاه انشان و شوش ? - ۶۹۹ پ. م ۷۱۷ پ. م ۶۹۹ پ. م پسر (خواهرزاده) هومبان نیکش یکم
۱۱۷ هلوشو این شوشینک شاه انشان و شوش ? - اکتبر۶۹۳پ. م ۶۹۹ پ. م اکتبر۶۹۳پ. م برادر شوتورنهونته دوم
۱۱۸ کوتیرنهونته سوم شاه انشان و شوش ? - ژوئیه۶۹۲پ. م اکتبر۶۹۳پ. م ژوئیه۶۹۲پ. م پسر هلوشو این شوشینک
۱۱۹ هومبان نومنه سوم شاه انشان و شوش ? - فوریه۶۸۸پ. م ژوئیه۶۹۲پ. م فوریه۶۸۸پ. م پسر هلوشو این شوشینک
۱۲۰ هومبان هلتش یکم شاه انشان و شوش ? - اکتبر۶۸۱پ. م فوریه۶۸۸پ. م اکتبر۶۸۱پ. م پسر هومبان نومنه سوم(؟)
۱۲۱ هومبان هلتش دوم شاه انشان و شوش ? - سپتامبر۶۷۵پ. م اکتبر۶۸۱پ. م سپتامبر۶۷۵پ. م پسر هومبان هلتش یکم
۱۲۲ اورتک این شوشینک شاه انشان و شوش ? - ۶۶۳ پ. م سپتامبر۶۷۵پ. م ۶۶۳ پ. م برادر هومبان هلتش دوم
تمتی هومبان این شوشینک یکم شاه انشان و شوش ? - سپتامبر۶۵۳پ. م ۶۶۳ پ. م سپتامبر۶۵۳پ. م برادر اورتک این شوشینک
۱۲۴ هومبان نیکش دوم شاه انشان و شوش ? - ۶۵۱ پ. م سپتامبر۶۵۳پ. م ۶۵۱ پ. م پسر اورتک این شوشینک
۱۲۵ تمه ریتو شاه انشان و شوش ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م ۶۵۲ پ. م ۶۴۹ پ. م پسر هومبان هپوئه پسر اورتک این شوشینک
۱۲۶ آینده بیبی شاه انشان و شوش ? - پس از ژوئیه۶۴۸پ. م ۶۴۹ پ. م پس از ژوئیه۶۴۸پ. م ?
۱۲۷ هومبان هلتش سوم شاه انشان و شوش ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م پس از ژوئیه۶۴۸پ. م ۶۴۴/۵ پ. م پسر اته همیتی این شوشینک از آشوریان شکست خورد و اسیر شد.
۱۲۸ تمه ریتو شاه انشان و شوش ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م ۶۴۷ پ. م ۶۴۷ پ. م پسر هومبان هپوئه پسر اورتک این شوشینک
۱۲۹ هومبان نیکش سوم شاه انشان و شوش ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م ۶۴۷ پ. م ۶۴۷ پ. م پسر اته مره هلکی شاه رقیب
۱۳۰ اومهولومه شاه انشان و شوش ? - ? ۶۴۷ پ. م ۶۴۷ پ. م ? شاه رقیب
۱۳۱ ایندتو این شوشینک چهارم شاه انشان و شوش ? - ? ۶۴۷ پ. م پس از پائیز۶۴۶پ. م ? شاه رقیب
۱۳۲ هومبان هپوئه شاه انشان و شوش ? - ? ۶۴۷ پ. م ۶۴۷ پ. م ? شاه رقیب
۱۳۳ پائه شاه انشان و شوش ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م پائیز۶۴۶پ. م پس از ۶۴۴/۵پ. م ? شاه رقیب
۱۳۴ شوتورنهونته سوم شاه انشان و شوش ? - ? پس از پائیز۶۴۶پ. م ? پسر ایندتو این شوشینک چهارم پس از وی پادشاهی انشان به هخامنشیان منتقل شد. اما بازماندگان او تا زمان داریوش بزرگ هخامنشی بر شوش فرمان می‌راندند. نگاه کنید به فهرست شاهان ایلام

پادشاهی جنوبی (از حدود ۲۷۰۰ تا حدود ۵۵۰ پیش از میلاد)

دیلمون (از حدود ۲۷۰۰ تا حدود ۷۰۰ پیش از میلاد)

پادشاهی گونیلاهآ (از ح۲۳۵۰ تا ح۲۳۰۰ پیش از میلاد)

  1. هیداریدا (حدود ۲۳۲۵ پیش از میلاد)

پادشاهی مککان (از ح۲۳۰۰ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)

  1. مننوداننو (حدود ۲۳۰۰ پیش از میلاد)

پادشاهی بشیمی (از ح۲۱۰۰ تا ح۱۹۰۰ پیش از میلاد)

  1. ایلسورابی (تاریخ نامشخص)
  2. ایبلوم (تاریخ نامشخص)
  3. وراد-ننار (هم دوره با شو-سین پادشاه اور)
  4. ایر-نانا (هم دوره با ایبی-سین پادشاه اور)
  5. شاه ناشناس (حدود ۱۹۳۰ پیش از میلاد)

پادشاهی زبوم (قرن ۲۱ پیش از میلاد)

  1. ابومیسار (تاریخ نامشخص)
  2. ابوک-ایو-بانی (تاریخ نامشخص)
  3. شاه ناشناس (تا ۲۰۶۴ پیش از میلاد)
  4. شلهونی (از ۲۰۶۴ پیش از میلاد تا تاریخ نامعلوم)

پادشاهی پارسوماش (از ح۷۱۰ تا ح۶۳۵ پیش از میلاد)

شاه پدر مدت حکومت سال‌های حکومت
هخامنش قبل از ۷۱۰ پیش از میلاد
چیش‌پیش هخامنش ۲۵ ح۷۱۰ پ. م ح۶۸۵ پ. م
کوروش یکم چیش‌پیش ۱۵ ح۶۸۵ پ. م ح۶۶۰ پ. م
کمبوجیه یکم کوروش یکم ۲۵ ح۶۶۰ پ. م ح۶۳۵ پ. م

پادشاهی انشان (از ح۶۳۵ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)

شاه پدر مدت حکومت سال‌های حکومت
چیش‌پیش هخامنش ۲۵ سال حدود ۶۳۵ تا ۶۱۰ پیش از میلاد
کوروش یکم چیش‌پیش ۲۵ سال حدود ۶۱۰ تا ۵۸۵ پیش از میلاد
کمبوجیه یکم کوروش یکم ۲۶ سال حدود ۵۸۵ تا ۵۵۹ پیش از میلاد
کوروش دوم کمبوجیه یکم ۹ سال حدود ۵۵۹ تا ۵۵۰ پیش از میلاد

پادشاهی‌های باختری (از ۲۵۵۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد)

پادشاهی پرشی (از ۲۵۵۰ تا ۱۹۰۰ پیش از میلاد)

پادشاهی‌های شمال باختری (از ۲۵۵۰ تا ۵۲۱ پیش از میلاد)

پادشاهی گوتی (از ۲۵۵۰ تا ۲۱۰۰ پیش از میلاد)

پادشاهی لولوبی (قوم) (از ۲۴۰۰ تا ۶۵۰ پیش از میلاد)

  1. اممشکوش (از حدود ۲۴۰۰ تا حدود ۲۴۰۰ پیش از میلاد)
  2. آنوبانی‌نی (حدود ۲۳۵۰ پیش از میلاد)
  3. ساتونی (حدود ۲۲۷۰ پیش از میلاد)
  4. ایریب (حدود ۲۰۳۷ پیش از میلاد)
  5. دآریآنام (حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد)
  6. ایک کی
  7. تار… دونی (فرند ایک کی)
  8. نور آداد (از ۸۸۱ تا ۸۸۰ پیش از میلاد)
  9. زابینی (حدود ۸۸۱ پیش از میلاد)
  10. هوبآییآ (حدود ۸۳۰ پیش از میلاد)
  11. دآبآ (حدود ۷۱۵ پیش از میلاد)
  12. لارکوتلا (حدود ۶۷۵ پیش از میلاد)

پادشاهی گیلزان (از ۹۰۰ تا ۸۲۰ پیش از میلاد)

  1. شاه ناشناس (از ۸۸۳ تا ۸۸۰ پیش از میلاد)
  2. اسآاو (ح۸۵۰ پیش از میلاد)
  3. اپوو (از ح۸۳۴ تا ۸۲۷ پیش از میلاد)

پادشاهی اورارتو (از ۸۶۰ تا ۵۸۵ پیش از میلاد)

  1. آرامو (از ۸۵۸ تا ۸۴۴ پیش از میلاد)
  2. لوتیپری (از ۸۴۴ تا ۸۳۴ پیش از میلاد)
  3. ساردوری یکم (۸۳۴ تا ۸۲۸ پیش از میلاد)
  4. ایشپوئینی (۸۲۵ تا ۸۱۰ پیش از میلاد)
  5. منوآ (۸۱۰ تا ۷۸۵ پیش از میلاد)
  6. آرگیشتی یکم (۷۸۵ تا ۷۵۳ پیش از میلاد)
  7. ساردوری دوم (۷۵۳ تا ۷۳۵ پیش از میلاد)
  8. روسای یکم (۷۳۵ تا ۷۱۴ پیش از میلاد)
  9. آرگیشتی دوم (۷۱۴ تا ۶۸۰ پیش از میلاد)
  10. روسای دوم (۶۸۰ تا ۶۳۹ پیش از میلاد)
  11. ساردوری سوم (۶۳۹ تا ۶۳۵ پیش از میلاد)
  12. اریمنا (۶۳۵ تا ۶۲۹ پیش از میلاد)
  13. روسای سوم (۶۲۹ تا ۶۱۵ پیش از میلاد)
  14. ساردوری چهارم (۶۱۵ تا ۵۹۵ پیش از میلاد)
  15. روسای چهارم (۵۹۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد)

پادشاهی منائیان (از ۸۵۰ تا ۶۱۱ پیش از میلاد)

  1. ایرانزو (حدود ۷۲۸ پیش از میلاد)
  2. آزا (فرزند ایرانزو)
  3. اوللوسونو (فرزند ایرانزو)
  4. آخسری (فرزند ایرانزو)
  5. یو آلی (فرزند آخسری)
  6. اریسی‌نی (فرزند یو آلی)

پادشاهی ماد (از ح۷۰۰ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)

شاه مدت حکومت سال‌های حکومت یادداشت‌ها
دیاکو ۵۳ سال حدود ۷۰۰ تا ۶۷۸ پیش از میلاد او پیش از حکومت در ده خود کدخدا بود، که در بین مردم قضاوت می‌کرد، وقتی دیاکو دید که نمی‌تواند به امور زندگی خود برسد، استعفا کرد و اغتشاش بالا گرفت، به همین دلیل مردم او را به عنوان شاه خود برگزیدند، برخی از منابع او را نخستین شاه ایران می‌دانند.
کشتریتی/فرورتیش ۲۲ سال حدود ۶۷۸ تا ۶۲۵ پیش از میلاد دومین پادشاه ماد و پسر دیاکو بود که به جنگ با آشور رفت، اما سپاه او تاب نیاورد و در نهایت خود نیز کشته شد.
هووخشتره ۴۰ سال ۶۲۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد سومین پادشاه ماد بود که با بابلی‌ها متحد شد، به جنگ با آشور رفت و آن تمدن را نابود کرد. در واقع حاکم آشور که تاب مقاومت را در خود ندید خود و خانواده اش را در آتش سوزاند. وی به جنگ با لیدیه رفت و چون آفتاب گرفتگی رخ داد هر دو سپاه آن را خشم خداوند تلقی کردند، به جنگ پایان داده و صلح کردند. به علاوه حاکم لیدی دختر خود را به ایشتوویگو درآرود تا صلح منسجم تر شود.
ایشتوویگو ۳۵ سال ۵۸۵ تا ۵۵۰ پیش از میلاد یونانیان او را آستیاگ می‌نامند، در دوران او کوروش دوم خروج کرد و ایشتوویگو به جنگ با وی رفت. اما سپاه ماد، او را تسلیم سپاه کوروش نمود. سپس کوروش همدان (هگمتانه) را تسخیر کرد و ثروت بسیاری به دست آورد.

هخامنشیان (۵۵۹ تا ۳۳۰ پیش از میلاد- مدت حکومت ۲۲۹ سال)

با شروع پادشاهی کوروش بزرگ، امپراتوری ایران، اولین و بزرگ‌ترین امپراتوری جهان آغاز می‌شود

نام دیهیمی نام اصلی نگاره لقب - شاهشاهان زایش-مرگ آغاز شاهی پایان شاهی خویشاوندی یاداشت‌ها
خاندان هخامنشی، ۵۵۹ ۰ تا. ۳۳۰ پیش از میلاد'
۱۳۹ کوروش بزرگ دودمان‌های ایران  شاه انشان، شاه پارس، شاه ماد، شاه بابل، شاه سومر و اکد و چهارگوشه جهان ۶۰۰ پ. م - ۵۳۰ پ. م ۵۵۹ پ. م ۵۳۰ پ. م پسر کمبوجیه یکم شاه انشان و ماندانا دختر آستیاگ شاه ماد در نبرد با ماساگت‌ها کشته شد. البته بنابر روایت هرودوت که چندان هم معتبر نیست و خود هرودت هم دراین باره توضیحات داده
۱۴۰ کمبوجیه دوم شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۵۲۱ پ. م ۵۳۰ پ. م ۵۲۲ پ. م پسر کورش بزرگ
۱۴۱ بردیا تنوشیر شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۵۲۲ پ. م ۵۲۲ پ. م ۵۲۲ پ. م پسر کورش بزرگ به دست بزرگان پارسی کشته شد.
۱۴۲ داریوش بزرگ آرشام دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ۵۵۰ پ. م - ۴۸۶ پ. م ۵۲۲ پ. م ۴۸۶ پ. م داماد کوروش بزرگ
پسر ویشتاسپ پسر آرشام پسر آریارمنه پسر چیش پیش
۱۴۳ خشایارشا دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه، شاه شاهان ۵۱۹ پ. م - ۴۶۵ پ. م ۴۸۵ پ. م ۴۶۵ پ. م پسر داریوش بزرگ و آتوسا دختر کورش بزرگ به دست اردوان رئیس گارد پادشاه کشته شد.
۱۴۴ اردشیر یکم دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۴۲۴ پ. م ۴۶۵ پ. م ۴۲۴ پ. م پسر خشایارشای یکم
۱۴۵ خشایارشای دوم اردشیر شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۴۲۴ پ. م ۴۲۴ پ. م ۴۲۴ پ. م پسر اردشیر یکم به دست سغدیان کشته شد.
۱۴۶ ? سغدیان شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۴۲۳ پ. م ۴۲۴ پ. م ۴۲۳ پ. م پسر اردشیریکم به دست داریوش دوم کشته شد.
۱۴۷ داریوش دوم وهوکه دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۴۰۴ پ. م ۴۲۳ پ. م ۴۰۴ پ. م پسر اردشیریکم
۱۴۸ اردشیر دوم ارشک دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ۴۳۶ پ. م - ۳۵۸ پ. م ۴۰۴ پ. م ۳۵۸ پ. م پسر داریوش دوم
۱۴۹ اردشیر سوم وهوکه دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۳۳۸ پ. م ۳۵۸ پ. م ۳۳۸ پ. م پسر اردشیر دوم به دست باگواس کشته شد.
۱۵۰ اردشیر چهارم آرش شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۳۳۶ پ. م ۳۳۸ پ. م ۳۳۶ پ. م پسر اردشیر سوم به دست باگواس کشته شد.
۱۵۱ داریوش سوم اردشاد دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ۳۸۰ پ. م - ۳۳۰ پ. م ۳۳۶ پ. م ۳۳۰ پ. م پسر آرشام دوم پسر اوستن پسر داریوش دوم به دست اردشیر پنجم کشته شد.
۱۵۲ اردشیر پنجم بسوس دودمان‌های ایران  شاه بزرگ، شاهنشاه ? - ۳۲۹ پ. م ۳۳۰ پ. م ۳۲۹ پ. م احتمالاً از بازماندگان اردشیر دوم به دست اسکندر مقدونی کشته شد.

سلوکیان (از ۳۲۴تا ۲۴۹ پیش از میلاد)

  1. سلوکوس یکم (از ۳۰۵ تا ۲۸۰ پیش از میلاد)
  2. آنتیوخوس یکم (از ۲۸۰ تا ۲۶۱ پیش از میلاد)
  3. آنتیوخوس دوم (۲۶۱ تا ۲۴۶ پیش از میلاد)

فرترکه (از ح۳۰۰ تا ح۲۰۰ پیش از میلاد)

  1. بَگداد یکم
  2. وَهبَرز (وَهوبَرز)
  3. اردشیر یکم
  4. وادفَرَداد یکم
  5. وادفَرَداد دوم
  6. شاه ناشناس

اشکانیان (۲۵۰پیش از میلاد تا ۲۲۶میلادی)

توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.

نام تصویر دورهٔ فرمانروایی نیا رویدادها
ارشک (اشک یکم) دودمان‌های ایران  ۲۵۰ تا ۲۴۷ پ.م. فریاپد بنیادگذاری دودمان اشکانی
تیرداد یکم (اشک دوم) دودمان‌های ایران  ۲۴۷ تا ۲۱۱ پ.م. فریاپد، برادر ارشک ضمیمه کردن گرگان، اتحاد با دیودوت پادشاه باختر، شکست سلوکوس دوم پادشاه سلوکی
اردوان یکم (اشک سوم) ۲۱۱ تا ۱۹۱ پ.م. تیرداد یکم لشکرکشی به ماد، نبرد با آنتیوخوس سوم و عقب‌نشینی، غارت معبد آناهیتا توسط سپاه آنتیوخوس
فریاپت (اشک چهارم) ۱۹۱ تا ۱۷۶ پ.م. اردوان یکم صلح
فرهاد یکم (اشک پنجم) دودمان‌های ایران  ۱۷۶ تا ۱۷۱ پ.م. فریاپت تسخیر تپورستان، بنای شهر شهر خارکْسْ
مهرداد یکم (اشک ششم) ۱۷۱ تا ۱۳۷–۱۳۸ پ.م. فریاپت، برادر فرهاد یکم گسترش و اقتدار دودمان اشکانی، جنگ با دیمتریوس دوم و اسارت دیمتریوس
فرهاد دوم (اشک هفتم) ۱۳۷–۱۳۸ تا ۱۲۸ پ.م. مهرداد یکم جنگ با آتیوخوس سیدت و شکست از وی، حمله دوباره آتیوخوس سیدت و شکست و کشته شدن آتیوخوس، انحطاط دولت سلوکی
اردوان دوم (اشک هشتم) ۱۲۸ تا ۱۲۳ پ.م. فریاپت، عموی فرهاد دوم جنگ با قوم یوئه‌چی و زخم برداشتن و مرگ اردوان
مهرداد دوم یا مهرداد کبیر (اشک نهم) ۱۲۳ تا ۸۷ پ.م. اقتدار دودمان اشکانی، نظم و سازمان دهی به امور ایران
گودرز یکم ۹۵ تا ۹۰ پ.م. قیام گودرز و پادشاهی کوتاه مدت وی
اُرُد یکم ۹۰ تا ۸۰ پ.م. مهرداد دوم براندازی گودرز یکم، درهم‌کوبیدن سپاه روم در جنگ حران
سیناتروک (اشک دهم) ۷۶ یا ۷۵ تا ۷۰ پ.م. مهرداد یکم، برادر فرهاد دوم تسخیر آذربایجان و غارت جلگه فرات تیگران ارمنی

الیمائی (ح۱۴۷ پیش از میلاد تا ۲۵ میلادی)

توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.

  1. کامناسکیرس یکم - مگاس سوتر (۱۴۷–۱۴۵ پ. م)
  2. کامناسکیرس دوم - نیکوفروس (۱۴۵–۱۳۹ پ. م)
  3. اکوناپسس (۱۳۹–۱۳۸ پ. م)
  4. تیگرایوس (۱۳۸–۱۳۲ پ. م)
  5. داریوش (۱۲۹ پ. م)
  6. کامناسکیرس سوم و ملکه انزاز (۸۲–۷۶ پ. م)
  7. کامناسکیرس چهارم (۷۳–۴۶ پ. م)
  8. کامناسکیرس پنجم (۴۶–۲۸ پ. م)
  9. کامناسکیرس ششم (۲۱ پ. م - ۱ م)
  10. کامناسکیرس هفتم (۱ م - ۱۵ م)
  11. کامناسکیرس هشتم (۱۵ م - ۲۵ م)

شاهان پارس (ح۲۳۰ پیش از میلاد تا ح۲۱۰ میلادی)

توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.

نام تاریخ سکه خویشاوندی با شاه پیشین Note
۱ دارایان یکم سال‌های پایانی قرن دوم پیش از میلاد دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان.
۲ وادفرداد سوم سده اول پیش از میلاد دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان.
۳ دارایان دوم سده اول پیش از میلاد دودمان‌های ایران  پسر وادفرداد سوم دست‌نشانده اشکانیان. جمله نوشته شده بر روی سکه: d’ryw mlk brh wtprdt mlk؛ دارایان شاه، پسر وادفرداد شاه
۴ اردشیر دوم سده اول پیش از میلاد دودمان‌های ایران  پسر دارایان دوم دست‌نشانده اشکانیان. توسط برادرش وهشیر یکم کشته شد
۵ وهشیر یکم سده اول پیش از میلاد دودمان‌های ایران  پسر دارایان دوم دست‌نشانده اشکانیان
۶ پاکور یکم سده اول میلادی دودمان‌های ایران  پسر وهشیر یکم دست‌نشانده اشکانیان
۷ پاکور دوم سده اول میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان
۸ نامبد سده اول میلادی دودمان‌های ایران  پسر اردشیر دوم دست‌نشانده اشکانیان
۹ نپاد سده اول میلادی دودمان‌های ایران  پسر نامبد دست‌نشانده اشکانیان
۱۰ ناشناس سده اول میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان
۱۱ وادفرداد چهارم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان
۱۲ منچهر (منوچهر) یکم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان
۱۳ اردشیر سوم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  پسر منچهر یکم دست‌نشانده اشکانیان
۱۴ منچهر دوم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  پسر اردشیر سوم دست‌نشانده اشکانیان
۱۵ نامشخص. احتمالاً پاکور سوم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان
۱۶ منچهر (منوچهر) سوم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  پسر منچهر دوم دست‌نشانده اشکانیان
۱۷ اردشیر چهارم سده دوم میلادی دودمان‌های ایران  پسر منچهر سوم دست‌نشانده اشکانیان
۱۸ وهشیر دوم ۲۰۶–۲۱۰ میلادی دودمان‌های ایران  ؟ دست‌نشانده اشکانیان. آخرین شاه دودمان بازرنگی
۱۹ شاپور سده سوم میلادی دودمان‌های ایران  برادر اردشیر یکم ساسانی دست‌نشانده اشکانیان
۲۰ اردشیر پنجم (اردشیر یکم ساسانی) سده سوم میلادی دودمان‌های ایران  نخستین شاهنشاه ایران از دودمان ساسانی دست‌نشانده اشکانیان

پادشاهی میشان (ح۱۲۷ پیش از میلاد تا ح۲۲۲ میلادی)

توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.

  1. هیسپاوسین (۱۲۷–۱۲۴ پ. م)
  2. آپوداکوس (۱۱۰–۱۰۴ پ. م)
  3. تیراووس یکم (۹۵–۸۹ پ. م)
  4. هیپوکراتس اوتوکراتور نیکهفروس (۸۱–۸۰ پ. م)
  5. تیراووس دوم (۷۹–۴۹ پ. م)
  6. آرتاباز (۴۹–۴۸ پ. م)
  7. اتامبلوس یکم (۴۷–۲۴ پ. م)
  8. تئونسیوس یکم (۱۹–۱۸ پ. م)
  9. اتامبلوس دوم (۱۸ پ. م- ۹ م)
  10. ابینرگاوس یکم (۱۰–۲۳ م)
  11. اورابازس یکم (۱۹–۱۹ م)
  12. اتامبلوس سوم (۳۷–۴۵ م)
  13. تئونسیوس دوم (۴۶–۴۷ م)
  14. تئونسیوس سوم (۵۲–۵۳ م)
  15. اتامبلوس چهارم (۵۴–۶۵ م)
  16. اتامبلوس پنجم (۶۵–۷۴ م)
  17. اورابازس دوم (۷۳–۸۰ م)
  18. پاکور (۸۰–۱۰۲ م)
  19. اتامبلوس ششم (۱۰۲–۱۰۶ م)
  20. تئونسیوس چهارم (۱۱۰–۱۱۳ م)
  21. اتامبلوس هفتم (۱۱۴–۱۱۷ م)
  22. مهرداد (۱۳۱–۱۵۱ م)
  23. اورابازس دوم (۱۵۱–۱۶۵ م)
  24. ابینرگاوس دوم (۱۶۵–۱۸۰ م)
  25. اتامبلوس هشتم (۱۸۰–۱۹۵ م)
  26. مگا (۱۹۵–۲۱۰ م)
  27. ابینرگاوس سوم (۲۱۰–۲۲۲ م)

ساسانیان (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی)

شماره نام پادشاه دوران حکومت (میلادی) یادداشت‌ها
۱ اردشیر بابکان ۲۲۴–۲۴۳ او در نبرد هرمزگان توانست

اردوان پنچم را بکشد و حکومت

اشکانی را برچیند. او سپاه

جاویدان را دوباره احیا کرد.

۲ شاپور یکم ۳/۲۴۲–۲۷۲ او به جنگ با والریانوس، امپراتور

روم رفت و وی را شکست داد و

اسیر کرد. او از مانی حمایت می

کرد و همین مسئله باعث مخالفت

روحانیون زرتشتی با او شد.

۳ هرمز یکم ۲۷۲–۲۷۳
۴ بهرام یکم ۲۷۳–۲۷۶ او مانی را به جندی‌شاپور دعوت و

او را همان‌جا زندانی کرد و کشت.

۵ بهرام دوم ۲۷۶–۲۹۳
۶ بهرام سوم ۲۹۳
۷ نرسی ۲۹۳–۳۰۲ او از رومیان شکست خورد و

عهدنامه نصیبین بسته شد که به

واسطه آن پنج شهر در ساحل

راست دجله به رومیان واگذار شد.

۸ هرمز دوم ۳۰۲–۳۱۰
۹ آذرنرسی ۳۱۰
۱۰ شاپور دوم (ذوالاکتاف) ۳۱۰–۳۷۹ او به اعراب بحرین حمله کرد و آنها

را شکست داد و دستور داد کتف

های اسیران را سوراخ کنند و از

میان آنها ریسمان رد کنند.

۱۱ اردشیر دوم ۳۷۹–۳۸۳
۱۲ شاپور سوم ۳۸۳–۳۸۸
۱۳ بهرام چهارم ۳۸۸–۳۹۹
۱۴ یزدگرد یکم ۳۹۹–۴۲۱
۱۵ بهرام پنجم (بهرام گور) ۴۲۱–۴۳۹ عشق بازی‌ها و شکارهای او

معروف است.

۱۶ یزدگرد دوم ۴۳۹–۴۵۷
۱۷ هرمز سوم ۴۵۹–۴۵۷
۱۸ پیروز یکم ۴۵۸–۴۸۴
۱۹ بلاش ۴۸۴–۴۸۸
۲۰ قباد یکم ۴۸۸–۴۹۷ او ابتدا تصمیم گرفت از قدرت

نجبا و روحانیون بکاهد، برای همین

با مزدک متحد و از او حمایت کرد.

۲۱ جاماسب ۴۹۷–۴۹۹ پس از آن که قباد با مزدک متحد

شد، روحانیون و نجبا قباد را از

سلطنت برکنار کردند و جاماسب را

بر تخت نشاندند و قباد را به زندان

فراموشی فرستادند و حبس کردند.

۲۰ قباد یکم (پادشاهی مجدد) ۴۹۹–۵۳۱ پس از این قباد با بستن حیله ای از

زندان گریخت و به نزد هیاطله

پناهنده شد و به کمک او به ایران

بازگشت و دوباره پادشاه شد.

۲۲ خسرو یکم (خسرو انوشیروانِ دادگَر) ۵۳۱–۵۷۹
۲۳ هرمز چهارم (ترک‌زاد) ۵۷۹–۵۹۰
۲۴ بهرام ششم (بهرام چوبین) ۵۹۰–۵۹۱ او یکی از سرداران خسرو پرویز

بود که بر او شورید و پادشاه ایران شد.

۲۵ خسرو دوم (خسرو پرویز) ۵۹۱–۶۲۸ وقتی که بهرام چوبین بر او شورید،

نتوانست مقاومت کند و به امپراتور

روم، موریس پناهنده شد و با دختر

وی، مریم، ازدواج کرد و با

کمک سپاهیان رومی به ایران

بازگشت و سلطنت را پس گرفت.

۲۶ قباد دوم (شیرویه) ۶۲۸
۲۷ اردشیر سوم ۶۲۸–۶۳۰
۲۸ شهربراز ۶۳۰
۲۹ خسرو سوم ۶۳۰
۳۰ جوانشیر ۶۳۰
۳۱ پوراندخت ۶۳۰–۶۳۱
۳۲ گشتاسب بنده ۶۳۱
۳۳ آزرمی دخت ۶۳۱
۳۴ هرمز پنجم ۶۳۱
۳۵ خسرو چهارم ۶۳۱
۳۶ پیروز دوم ۶۳۱
۳۷ خسرو پنجم ۶۳۱
۳۸ یزدگرد سوم ۶۳۲–۶۵۱ آخرین پادشاه ساسانی، در جنگ

قادسیه تیسفون را از دست داد و

در سال ۳۱ هجری توسط یک

آسیابان در مرو کشته شد.

عصر خلافت

نام دوره (میلادی) مؤسس منطقه مرکز
حکام اسلامی اولیه ‎۶۳۲–۶۶۱ محمد خاور نزدیک و شمال آفریقا مدینه و کوفه
در نیمهٔ اول قرن هفتم، جنبشی دینی (آخرالزمانی؟) تحت رهبری فردی به نام محمد در سرزمین حجاز شکل گرفت. پیروان محمد که «مؤمنان» نام داشتند، ابتدا مدینه و مکه را فتح کردند. سپس در سال ۶۳۲ یا ۶۳۴ به جنگ ایران و روم رفتند و شکستشان دادند. بر اساس منابع اسلامی — که همگی قرن‌ها بعد از مرگ محمد نوشته شده‌اند — محمد دو سال قبل از این جنگ‌ها درگذشته بود، ولی حداقل ۱۱ منبع غیر اسلامیِ معاصر و نیمه معاصرِ فتوحات، از محمد به عنوان رهبر مهاجمان یاد کرده‌اند. شاهنشاهی ساسانی در اثر این جنگ‌ها به‌طور کامل در سال ۶۵۱ سقوط کرد. بعد از مرگ محمد، چهار تن از بستگانش — ابوبکر، عمر، عثمان و علی — رهبری پیروانش را برعهده گرفتند. با قتل عثمان، دچار جنگ‌های داخلی شدند و علی هرگز نتوانست حکومت خود را تثبیت کند. او در نبرد صفین از معاویة به سال ۶۵۷ شکست خورد و چهار سال بعد توسط پیروان سابق خودش کشته شد.
بنی امیه
سفیانیان 		‎۶۶۱–۶۸۳ معاویة بن ابی‌سفیان خاور نزدیک، شمالآفریقا و شمال هند دمشق
معاویة، امیر شام، مانند عثمان از طایفهٔ اموی بود و به خونخواهی او علیه علی و پیروانش برخاست. معاویة به دلیل جنگ‌های طولانی علیه رومیان لشکری زبده داشت و برای شکست پیروانِ بادیه‌نشین علی در موقعیت مناسبی بود. شاخهٔ سفیانی بنی امیه بعد از یزید و معاویة دوم به پایان رسید.
آل زبیر ‎۶۸۳–۶۹۲ عبدالله بن زبیر حجاز، بخش‌هایی از ایران، مناطق دیکر مکه
شورشی ناموفق علیه بنی امیه توسط عبدالله بن زبیر که خودش را خلیفه نامید و بخش‌های وسیعی از قلمروی اموی را تحت سلطه داشت. از آل زبیر سکه‌هایی در بیشاپور فارس پیدا شده که بر روی آن‌ها نام محمد ضرب شده‌است؛ این اولین اشاره به محمد در اسناد اسلامی است که پیش از این غایب بود.
بنی امیه
مروانیان 		‎۶۸۳–۷۵۰ مروان بن حکم خاور نزدیک، شمال آفریقا، اروپا و شمال هند دمشق و حران
درحالی که به نظر می‌رسید دورهٔ اموی رو به اتمام است، مروان بن حکم — از اصحاب محمد و از اعضای طایفهٔ اموی — جانشین معاویة دوم شد. پسرش عبدالملک بن مروان شورش زبیریان را سرکوب کرد و سنگ بنای حکومت اسلامی و حتی دین رسمی اسلام را گذاشت. امروزه بسیاری از محققان جمع‌آوری و تثبیت قرآن را از اصلاحات عبدالملک محسوب می‌کنند. ورود سنت‌های ساسانی به دستگاه خلافت که در زمان عباسیان سرعت گرفت، در اواخر دورهٔ اموی آغاز شده بود. اگرچه اراضی خلافت را گسترش بسیار دادند، اما با مخالفت‌های دینی و اجتماعی روبرو شدند و نهایتاً در اثر جنبش سیاه‌جامگان در خراسان به رهبری ابومسلم خراسانی سقوط کردند.
بنی عباس ‎۷۵۰–۱۵۱۷ ابوالعباس سفاح خاور نزدیک، شمال آفریقا و شمال هند عمدتاً بغداد؛ همچنین کوفه، رقه و سامرا
خودشان را از نسل عباس عموی محمد می‌دانستند و چون از اهل بیت محمد بودند مشروعیت دینی داشتند که بنی امیه فاقدش بود. در صد سال اولیهٔ حکومتشان به‌طور مداوم با شورش علویان روبرو بودند و برای تثبیت ادعایشان علیه نوادگان علی، به سنت‌های حکومت الهی ایرانی روی آوردند. اگرچه جنبشی عرب بودند اما در خاک ایران آغاز شدند، در طی قرون بیشتر و بیشتر ایرانی شدند و انتقال پایتخت از دمشق به بغداد نیز نمود دیگری از این رویکرد است. سه قرن اول عباسی اوج تمدن اسلام قرون وسطی از نظر دینی، علمی و هنری بود که عناصر ایرانی، یونانی و بیزانسی واردش شدند. از قرن نهم، وحدت سیاسی خلافت متزلزل شد و مجبور شدند حکومت مناطق مختلف مثل ایران و مصر را به امیران وفادار اما خودگردان مثل طاهریان و سامانیان بدهند. حکومت مستقیم عباسی منحصر به عراق شد اما با ظهور آل بویهٔ شیعه همان را هم از دست دادند و دست نشاندگان آن‌ها شدند. با ظهور سلجوقیان اوضاع برای عباسیان رو به بهبود نهاد و قدرتشان تا حدی احیا شد اما حملهٔ مغول به یک‌باره امیدهایشان را بر باد داد. هولاکو خان، مستعصم آخرین خلیفهٔ عباسی در بغداد را به سال ۱۲۵۸ کشت.
نیمهٔ غربی ایران
آل دابویه
گاوباریان 		‎۶۴۰–۷۶۱ گیل گیلانشاه گیلان، رویان و سواحل طبرستان ساری
دودمانی از اسپهبدان ساسانی که از هجوم اسلام در پناه ماندند. اسپهبد خورشید به ابومسلم خراسانی در جنگ با منصور خلیفهٔ عباسی و به شورشیان زرتشتی در خراسان یاری رساند. به همین جهت عباسیان به طبرستان حمله و آل دابویه را نابود کردند. هرگز اسلام را نپذیرفتند و زرتشتی ماندند.
باوندیان ‎۶۶۵–۱۳۴۹ باو ارتفاعات گیلان و طبرستان فریم، ساری و آمل
از سلسله‌های شمال ایران که در چند شاخه برای هفت قرن دوام آوردند. از قباد اول ساسانی نسل می‌بردند. تا قبل از حملهٔ اسلام به طبرستان تاریخشان به خوبی روشن نیست. در همین زمان اسلام آوردند. از مخالفان امامان شیعهٔ زیدی در طبرستان بودند. توسط کیاییان مازندران منقرض شدند.
شروان‌شاهان ‎۷۹۹–اوایل قرن هفدهم یزید بن مزید قفقاز شماخی و باکو
سلسله‌ای عرب‌تبار بود که توسط یزید بن مزید تأسیس شد و نهایتاً توسط صفویان از بین رفت. عنوان شروان‌شاه احتمالاً به زمان ساسانیان بازمی‌گردد.
جستانیان اواخر قرن هشتم تا قرن یازدهم مرزبان بن جستان دیلم رودبار
اواخر قرن هشتم به عنوان «ملوک دیلم» در منابع پدیدار شدند. آخرین مطلبی که در تاریخ دربارهٔ ایشان وجود دارد این است که مطیع سلجوقیان بوده‌اند.
علویان طبرستان ‎۸۶۴–۹۲۸ داعی کبیر طبرستان آمل
از سادات زیدی بودند که به طبرستان مهاجرت کردند. آنجا دولتی تأسیس کردند که نخستین دولت شیعی در ایران است.
ساجیان ‎۸۸۹–۹۲۹ محمد بن ابوالساج آذربایجان مراغه و اردبیل
در اصل امیران عباسی در آذربایجان بودند و تبار سغدی داشتند ولی به لحاظ فرهنگی عرب بودند. تا آخر به عباسیان وفادار ماندند تا اینکه توسط امرای کرد و دیلمی منقرض شدند.
سلاریان ‎قبل از ۹۱۶–حدود ۱۰۹۰ محمد بن مسافر دیلم، آذربایجان و اران طارم و شمیران
سلسله‌ای دیلمی و مرتبط با جستانیان بودند و به مظفریان هم معروفند. آخرین خبر از ایشان در تاریخ دربارهٔ اطاعتشان از سلجوقیان است ولی محتملا توسط اسماعیلیان الموت از بین رفتند.
روادیان ‎اوایل قرن دهم–۱۰۷۱ محمد بن حسین روادی آذربایجان تبریز
احتمالا کردهای اصالتاً عرب بودند. اینان در ابتدا امیران عباسی بودند که با تضعیف ساجیان قدرت بیشتری یافتند. آخرینشان مملان بن وهسودان بود که توسط آلپ ارسلان سلجوقی خلع شد.
شدادیان ‎۹۵۱–۱۱۷۴ محمد بن شداد اران و شرق ارمنستان دوین، گنجه و آنی
شدادیان هم احتمالاً کرد بودند و با همسایگان غیرمسلمانشان مثل رومی‌ها، ارمنی‌ها و گرجی‌ها در جنگ‌های مداوم. با ظهور سلجوقیان مطیع آنان شدند و آخرین امرایشان توسط گرجی‌ها از بین رفتند.
دلفیان ‎آغاز قرن نهم–۸۹۷ عبدالعزیز بن ابودلف جبال کرج ابودلف
از امیران عرب عباسیان در جبال. نهایتاً توسط خود خلفا منقرض شدند.
آل بویه ‎۹۳۲–۱۰۶۲ سه پسر بویه، خاصه علی بن بویه شمال، غرب و جنوب ایران؛ عراق شیراز، ری و بغداد
سلسلهٔ بزرگ دیلمی که پس از تضعیف عباسیان در ایران سر برآوردند و خلافت را تحت سلطهٔ خود گرفتند. این دودمان توسط سه پسر بویه در اصفهان تأسیس شد و به سرعت بغداد را فتح کردند. در طول دوران طولانی حیاتشان، به امارات‌های مختلفی تقسیم شدند. بغداد را در سال ۱۰۵۵ به سلجوقیان و فارس را هفت سال بعد به ملوک شبانکاره واگذار کردند. آل بویه شیعهٔ احتمالاً زیدی بودند. مراسم‌های شیعی و پذیرش قرآن توسط اکثریت شیعیان در زمان ایشان روی داد. خودشان را از نسل ساسانیان می‌دانستند و نسبت به زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان روادار بودند.
آل حسنویه ‎۹۶۱–۱۰۱۵ حسنویه بن حسین جنوب کردستان دینور
سلسلهٔ کردتبار که تحت سلطهٔ آل بویه بودند.
بنی عیاران ‎۹۹۱–اواخر قرن دوازدهم ابوالفتح محمد جنوب کردستان و لرستان
سلسلهٔ کردتبار دیگری که توسط ابوالفتح محمد تأسیس شد. اینان سلطهٔ آل بویه و آل کاکویه را نپذیرفتند. آخرین اشاره‌ها به بنی عیاران در زمان حملهٔ سلجوقیان به عراق است.
آل کاکویه ‎۱۰۰۸–میانه‌های قرن دوازدهم ابن کاکویه جبال و کردستان همدان، اصفهان و یزد
بعد از تضعیف آل بویه سر برآوردند و نهایتاً مطیع سلجوقیان شدند. آخرین اشاره به آنان دربارهٔ ازدواج دختر گرشاسب دوم با یکی از اتابکان یزد است.
زیاریان ‎۹۳۱–حدود ۱۰۹۰ مرداویج طبرستان و گرگان اصفهان، ری، گرگان و آمل
مرداویج در جریان شورش اسفار بن شیرویه از فرصت استفاده کرد و بخش بزرگی از شمال ایران را در دست گرفت. سپس تا همدان و اصفهان هم پیشروی کرد اما توسط غلامان ترکش کشته شد. وشمگیر، برادر مرداویج، تنها توانست مناطقی در شرق دریای خزر را حفظ کند. زیاریان، خاصه قابوس بن وشمگیر، پشتیبانان علم و هنر و دانشمندانی چون ابوریحان بیرونی بودند. بعداً مطیع غزنویان و سلجوقیان شدند. قابوس‌نامه اثر کیکاووس بن اسکندر زیاری است. نهایتاً توسط اسماعیلیان شیعه منقرض شدند.
نیمهٔ شرقی ایران
طاهریان ‎۸۲۱–۸۹۱ طاهر بن حسین خراسان و بغداد نیشابور
طاهر بن حسین احتمالاً از ایرانیان مسلمان شده بوده، ولی نویسندگان طاهری نسل او را به قبیلهٔ عرب بنی‌خزاعه رساندند. او از سرداران مأمون عباسی و ابتدا فرماندار بغداد و سپس امیر خراسان بود ولی در اواخر عمر نام خلیفه را از خطبه‌هایش انداخت. فرزندانش تا آخر به عباسیان وفادار ماندند. نهایتاً خراسان را به سال ۸۷۶ در نبرد با صفاریان از دست دادند، هرچند اعضای خاندان تا سال ۹۱۰ به عنوان فرماندهٔ نظامی بغداد به کارشان ادامه دادند.
سامانیان ‎۸۱۹–۹۹۹ احمد بن اسد فرارود، خراسان، خوارزم، طبرستان و سیستان بخارا
نسل سلسله به دهقانی به نام سامان‌خدا در بلخ می‌رسید هر چند خودشان را از تبار ساسانیان می‌دانستند. وقتی سامان‌خدا مسلمان شد، چهار نوهٔ او تحت سروری طاهریان در فرارود و هرات امارت یافتند. غلامان ترک که در قرون بعدی قدرت پیدا کردند، توسط سامانیان وارد سرزمین‌های خلافت اسلام شده بودند. بخارا مرکز تولد دوبارهٔ زبان و ادب فارسی بود و سرایش شاهنامه به دستور امیران سامانی توسط فردوسی آغاز شد. اسماعیل سامانی در سال ۹۰۰ عمرو لیث را شکست داد و خلیفه به امارت خراسان منصوبش کرد. اختلافات داخلی و شورش سپاهیان آل سامان را تضعیف کرد و نهایتاً غزنویان و آل افراسیاب تا سال ۱۰۰۵ از بینشان بردند.
صفاریان ‎۸۶۱–۱۰۰۳ یعقوب لیث سیستان و گاه مناطق دیگر زرنج
سلسله توسط یعقوب و عمرو بن لیث تأسیس شد و برای مدت کوتاهی تقریباً تمام ایران را دربر گرفت. یعقوب ابتدا به کابل و سپس به طاهریان حمله برد و حکومتشان در خراسان را برانداخت. سپس قصد خودِ بغداد کرد اما در کرانهٔ دجله در سال ۸۷۶ شکست خورد و اندکی بعد درگذشت. صفاریان برخلاف سامانیان و طاهریان ضدخلفا بودند. بعد از مرگ یعقوب، برادرش عمرو توسط خلیفه به ناچار به عنوان امیر خراسان پذیرفته شد، ولی عمرو به فرارود حمله کرد و سخت از سامانیان شکست خورد و اسیر شد. صفاریان برای مدتی سیستان را تحت کنترل نگه داشتند اما نهایتاً توسط غزنویان منقرض شدند.
بانیجوریان ‎۸۴۸–حدود ۹۰۸ هاشم بن بانیجور تخارستان بلخ
دودمانی محلی تحت سلطهٔ سامانیان در تخارستان و هندوکش. به نظر از آغاز قرن دهم تخارستان را از دست دادند.
سیمجوریان ‎۹۱۳–۱۰۰۲ سیمجور دواتی مناطقی در خراسان قهستان
سلسله‌ای از غلامان ترکِ سامانیان. سیمجور، دوات‌دار اسماعیل بن احمد بود و مدتی صفاریان را از سیستان بیرون راند. با تضعیف سامانیان، سیمجوریان نیز از تاریخ محو شدند.
بنو الیاس ‎۹۳۲–۹۶۸ محمد بن الیاس کرمان بردسیر
محمد بن الیاس از سرداران سغدی نوح سامانی بود که بعد از بعد از شکست شورش برادران امیر در بخارا، به کرمان گریخت. آنجا، با استفاده از خلاء قدرتی که از تضعیف عباسیان باقی مانده بود قدرت را در دست گرفت. سی و شش سال حکومت کرد تا اینکه پسرانش برکنارش کردند. کرمان مدت کوتاهی بعد توسط آل بویه فتح شد.
آل محتاج ۹۳۳–۵۴ ابوبکر محمد چغانیان چغانیان
سلسلهٔ کوچکی در کرانهٔ شمالی جیحون. مشخص نیست اینان از نوادگان جغان خدایان قبل از اسلام بودند، یا اعرابِ فارسی‌زبان. به عنوان فرماندهان سامانی در خراسان فعال بودند و احتمالاً تا قرن یازدهم در چغانیان قدرت خود را حفظ کردند.
آل مأمون ‎۹۹۵–۱۰۱۷ مأمون بن محمد خوارزم گرگانج
یکی از چند سلسلهٔ معروف به خوارزمشاهان. بعد از پیشرفت گرگانج، آفریغیان کاث را خشونت از بین بردند و عنوان خوارزمشاه را تصاحب کردند. دورانشان کوتاه اما پربار بود: ابن سینا و ثعالبی تحت حمایتشان بودند. نهایتاً توسط سلطان محمود غزنوی از بین رفتند.
خوارزمشاهان غزنوی ‎۱۰۱۷–۴۱ آلتونتاش حاجب خوارزم
امرای غزنوی بودند. اینان هم خودشان را خوارزمشاه می‌نامیدند. توسط شاه مالک، امیر ترک جنب، از بین رفتند.
آل افراسیاب ‎۹۹۲–۱۲۱۲ بیلگه کل قادر خان فرارود؛ فرغانه، هفت‌آب و ترکستان شرقی بلاساغون، کاشغر و سمرقند
سلسله‌ای از خاقانان ترک که قره‌خانیان هم نامیده می‌شوند اما به خاطر شاهنامهٔ فردوسی خودشان را آل افراسیاب نامیدند. اصلشان به ایلات ترک در قرن نهم می‌رسید ولی اولین بار در میانه‌های قرن دهم اسلام آوردند. به سال ۹۹۲ حسن بغره خان برای مدتی بخارا را فتح کرد و سرانجام قلمروی سامانیان را با غزنویان تقسیم کردند و جیحون مرز دو حکومت شد. اندکی قبل از حملهٔ چنگیز خان مغول توسط علاءالدین محمد خوارزمشاه به سال ۱۲۱۲ از بین رفتند.
غوریان ‎اوایل قرن هفتم–۱۲۱۵ امیر سوری غور، خراسان و شمال غربی هند فیروزکوه، هرات و غزنی
اهالی غور تا سال ۱۰۱۱ اسلام نیاوردند، تا اینکه غزنویان سلسلهٔ محلی شَنسَبانیان را مطیع خود کردند. اولین شخصیت به واقع تاریخی از این سلسله، عزالدین حسین است که سلطان سنجر را شناخت ولی بهرام‌شاه غزنوی تلاش کرد دوباره غوریان را مطیع کند که باعث شد غوریان در سال ۱۱۵۰ غزنی را فتح و غارت کنند. بعداً که سلجوقیان هم نابود شدند، غوریان مناطق وسیعی در داخل ایران — حتی تا ساحل دریای خزر — را تحت سلطهٔ خود گرفتند. در شرق نیز به جهاد علیه غیرمسلمانان هندی مشغول بودند. با مرگ معزالدین محمد در سال ۱۲۰۶ تضعیف شدند و سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه باقی اراضیشان را فتح کرد.
برآمدن سلجوقیان
سلجوقیان ‎۱۰۴۰–۱۱۹۴ طغرل بیک ایران، عراق و شام نیشابور، ری، اصفهان، مرو و همدان
ابتدا دسته‌ای از ایلات ترک در شمال دریای خزر بودند که در پایان قرن دهم اسلام آوردند و در خدمت سامانیان، غزنویان و آل افراسیاب وارد سرزمین‌های اسلامی شدند. با پیشروی عشایر ترک به داخل خراسان، رفته رفته اراضی غزنوی را گرفتند و رهبرشان طغرل بیک به سال ۱۰۳۸ در نیشابور خودش را سلطان نامید. به عنوان سنی‌های متعصب، آل بویهٔ شیعه و دیگر امیران دیلمی و کرد را شکست دادند و سرانجام، طغرل بیک در سال ۱۰۵۵ وارد بغداد شد و خلیفه او را به عنوان سلطان تأیید کرد. حکومتی بزرگ بر بنیاد سنت‌های سلطنتی ایران و اسلام با سربازانی متشکل از غلامان ترک و بیگ‌های ترکمان شکل دادند ولی به دلیل پیشینهٔ ایلاتی هرگز نتوانستند مانند غزنویان قدرت را در دست سلطان متمرکز کنند. در زمان آلپ ارسلان و ملکشاه یکم و تحت ادارهٔ نظام‌الملک به بزرگ‌ترین حد خود رسیدند. آلپ ارسلان در نبرد ملازگرد امپراتوری روم شرقی را به سال ۱۰۷۱ شکست داد و راه را برای تاخت و تاز ترکمانان در آناتولی/ترکیهٔ امروزی گشود. بعد از مرگ ملک‌شاه تضعیف شدند و قدرت اصلی به خراسان تحت سلطهٔ سنجر و محمد محدود شد. با احیای قدرت عباسیان بغداد را از دست دادند و با ظهور اتابکان در مناطق مختلف ایران قدرت سلطان حتی محدودتر شد. طغرل سوم، آخرین سلطان سلجوقی در ایران، توسط خوارزمشاهیان کشته شد. شاخه‌ای از سلجوقیان در قونیه به مدت یک قرن دوام آورد.
سلجوقیان کرمان
آل قاورد 		‎۱۰۴۸–۱۱۸۸ قاورد کرمان و مکران کرمان و بم
توسط قاورد پسر چغری بیک در کرمان تأسیس شد و حدود یک قرن دوام آورد. نهایتاً توسط ترکان اغوز از خراسان از بین رفت.
خوارزمشاهیان
آل انوشتکین 		‎۱۰۷۷–۱۲۳۱ انوشتکین غرچه خوارزم؛ گاه در فرارود و مناطق درونی ایران گرگانج؛ بعد از مغول مدتی در سمرقند، غزنین و تبریز
انوشتکین غرچه، غلام ترک، ابتدا از امرای سلجوقی در خوارزم بود و اگرچه لقب خوارزمشاه هم گرفت ولی هیچگاه مستقل نشد. فرزندانش امرای موروثی خوارزم شدند و خود را خوارزمشاه خواندند. بعد از شکست سلجوقیان از قراختاییان، آل انوشتکین هم مطیع آنان شدند. چون قراختاییان نمی‌توانستند قدرت خود را در خوارزم اعمال کنند، عملاً شرق ایران به صحنهٔ رقابت آل انوشتکین و غوریان تبدیل شد. خوارزمشاهیان نهایتاً باقیماندگان سلجوقیان را از بین بردند و حتی برای خلفای عباسی خط و نشان کشیدند ولی بختشان به زودی با حملهٔ مغول در سال ۱۲۲۰ برگشت؛ چنگیز خان با شکست جلال‌الدین خوارزمشاه فرارود را فتح کرد.
احمدیلیان
اتابکان مراغه 		‎۱۱۲۲–بعد از ۱۲۲۰ آق‌سنقر احمدیلی مراغه و روئین دژ مراغه
از اتابکان ترک در مراغه و روئین دژ که برای حدود یک قرن حکومت کردند. مراغه پیشتر تحت کنترل احمدیل بن ابراهیم، از امرای کرد سلجوقیان، بود و آق‌سنقر احتمالاً از نزدیکان او. آخرین اثری که از احمدیلیان در تاریخ هست، دربارهٔ زنی به نام سلافه خاتون است که بعد از غارت مراغه توسط مغول در سال ۱۲۲۱ هنوز آنجا حکومت می‌کرده‌است.
اتابکان آذربایجان
ایلدگزیان 		‎حدود ۱۱۴۵–۱۲۲۵ ایلدگز آذربایجان، اران و شمال جبال نخجوان، همدان و تبریز
سلسلهٔ دیگری از اتابکان که بعد از تضعیف سلجوقیان در آذربایجان، اران و شمال جبال قدرت گرفتند. ایلدگز ابتدا از غلامان ترک قپچاق بود که توسط سلطان مسعود سلجوقی به عنوان امیر اران منصوب شد. در سال ۱۲۲۵ توسط جلال‌الدین خوارزمشاه از بین رفتند.
پادوسبانیان ‎میانه‌های قرن هفتم یا حدود ۱۱۰۰–قرن شانزدهم پادوسبان یکم یا نصر بن شهریوش رویان و رستمدار کلار، کجور، رویان و رستمدار
سلسله‌ای از استندران طبرستان که نسل خودشان را به بادوسپان یکم، از اسپهبدان ساسانی می‌رساندند، ولی از قرن یازدهم در منابع پدیدار شده‌اند و تأیید انتسابشان ممکن نیست. حملهٔ مغول و تیمور را تاب آوردند اما نهایتاً در زمان شاه عباس اول صفوی منقرض شدند.
اسماعیلیان الموت ‎۱۰۹۰–۱۲۵۶ حسن صباح مناطق کوهستانی ایران الموت
از شیعیان نزاری بودند که بعد از اختلاف با خلافت فاطمیان دعوت مستقلی در ایران به راه انداختند. حسن صباح قلعهٔ الموت را در دیلم فتح کرد و اسماعیلیان حملاتی نامنظم علیه سلجوقیان ترتیب دادند. قتل‌های سیاسی این گروه باعث آزار شیعیان اسماعیلی توسط حاکمان سنی شد. حسن بزرگ‌امید، چهارمین خداوند الموت، خودش را امام شیعه نامید. نهایتاً توسط هلاکو خان مغول به سال ۱۲۵۶ منقرض شدند. حشاشین یا Assassins در تخیلات عامه، ریشه در همین سلسله دارد.
هزاراسپیان
اتابکان لر بزرگ 		‎۱۱۴۸–۱۴۲۴ ابوطاهر بن محمد لرستان ایذه
اتابکان لرستان یا لر بزرگ در شرق و جنوب لرستان. ابوطاهر ابتدا از سرداران سَلغُریان/اتابکان فارس بود و مدتی تا اصفهان را تحت سلطه داشت. نهایتاً توسط تیموریان منقرض شدند.
اتابکان فارس
سَلغُریان 		‎۱۱۴۸–۱۲۸۲ سنقر بن مودود فارس شیراز
سلسله‌ای از ترکمانان که برای یک قرن دست نشاندهٔ سلجوقیان و سپس خوارزمشاهیان و مغولان بودند. سعدی، شاعر بزرگ، بوستان و گلستان خویش را به دو تن از امرای این خاندان تقدیم کرده‌است. توسط ایلخانان منقرض شدند.
اتابکان یزد ‎حدود ۱۱۴۱–۱۲۹۷ رکن‌الدین بن وردانزور یزد یزد
شاخه‌ای از آل کاکویه بودند که توسط سلطان سنجر سلجوقی امارت یزد یافتند. بعداً مطیع مغولان شدند اما نهایتاً ایلخانان از بینشان بردند.
اتابکان لر کوچک ‎۱۱۸۴–۱۵۹۷ شجاع‌الدین خورشید لر کوچک خرم‌آباد
دودمانی لر تبار که به خورشیدیان هم معروفند و بر لر کوچک حکومت کردند. آخرینشان شاهوردی خان بود که در زمان شاه عباس اول صفوی حکومتش را از دست داد.
قلتغ خانیان ‎۱۲۲۲–۱۳۰۷ براق حاجب کرمان کرمان
خیتان بودند و در اصل ریشه در سرداران قراختاییان داشتند. براق حاجب توسط خلیفهٔ عباسی قلتغ سلطان نامیده شد و بعد از اسلام آوردن به حکومت کرمان گماشته شد. نوادگانش برای یک قرن حکومت کردند و بعداً امیرانِ ایلخانان شدند. قتلغ ترکن/ترکان خاتون و پادشاه خاتون از فرمانروایان زن و قدرتمند سلسله بودند. مظفریان فارس به واسطهٔ ازدواج با اعضای سلسله کرمان را در دست گرفتند.
شاهان نصری ‎۱۰۳۰–۱۲۲۵ نصر بن احمد سیستان زرنج
شاهان نصری شاخه‌ای از ملوک نیمروز بودند. از آنان به عنوان نوادگان صفاریان نام برده شده‌است ولی با توجه به کتاب تاریخ سیستان، به نظر نمی‌رسد ارتباطی با آنان داشته باشند. نصریان در زمان غزنویان قدرت یافتند و تا سال ۱۲۲۲ توسط مغول‌ها از بین رفتند.

از حملهٔ مغول تا برآمدن صفویان

نام دوره (میلادی) مؤسس منطقه مرکز
امپراتوری مغول
چنگیزیان 		‎۱۲۵۶–۱۲۰۶ (فتح بغداد توسط هولاکو خان) چنگیز خان آسیا و اروپای شرقی آوارگا، قره‌قروم و خان بالق
مجموعه‌ای از قبایل مغول و ترک در شمال چین و سیبری بودند که تحت رهبری تموچین — معروف به چنگیز خان — ابتدا همسایگانشان و سپس سلسلهٔ جین را در سال ۱۲۱۵ فتح کردند. بعد از فتح هفت‌آب، با خوارزمشاهیان همسایه شدند. ابتدا روابطشان دوستانه بود اما بعد از کشتار سفرای چنگیز خان توسط امیر خوارزمشاهیِ اترار، چنگیز خان به سرزمین‌های اسلامی حمله کرد. ابتدا فرارود را در سال ‎۱۲۱۹–۲۰ فتح کردند. چنگیز خان پسر خود تولوی را به خراسان فرستاد و در سال ۱۲۲۱، جلال‌الدین خوارزمشاه به هند گریخت. دو پسر چنگیز سپس خوارزم و اطرافش را ویران کردند. خوارزمشاه نیز باقی عمرش را در فرار از آنان به سمت غرب ایران سپری کرد. فتوحات چنگیز خان بین چهار پسرش تقسیم شد؛ خوارزم در میان میراث نوهٔ او به نام باتو قرار گرفت.
ایلخانان ‎۱۲۵۶–۱۳۵۳ هولاکو خان ایران، عراق و شرق و مرکز آناتولی مراغه، تبریز و سلطانیه
منگوقاآن، خاقان مغول و نوهٔ چنگیز، برادر خود هولاکو را مأمور کرد تا فتوحات مغول در خاورمیانه را تثبیت کند. هولاکو ابتدا اسماعیلیان و سپس خلافت عباسی را از بین برد، اما از ممالیک مصر شکست خورد. او حکومتی در ایران پایه‌گذاری کرد و خودش را هم ایلخان نامید — نشانی از تابعیت در برابر خاقان مغول در چین. ایلخانان با ائتلافی از اردوی زرین و ممالیک مصر روبرو بودند و به همین دلیل سعی کردند با پادشاهان اروپا متحد شوند. نخستین حاکمانشان به مسیحیت و بودیسم گرایش داشتند. بعد از مرگ قوبلای خان در سال ۱۲۹۴، رابطهٔ ایلخانان ایران با خان مغول در چین گسست. غازان خان اسلام آورد ولی جانشینی از خود باقی نگذاشت و دو دهه بعد از او در زمان ابوسعید بهادرخان حکومتشان از هم پاشید. اگرچه با خون و آشوب آغاز شده بود، اما در مجموع دورهٔ پرباری برای ایران بود؛ تبریز و مراغه مرکز علم و هنر شدند و سبک‌های جدید هنری و معماری در سلطانیه سر برآوردند. با توجه به ماهیت بین‌المللی مغولان، تفکرات اقتصادی چینی و تاجران اروپایی به ایران آمدند.
کرتیان ‎۱۲۴۵–۱۳۸۹ شمس الدین محمد یکم شرق خراسان هرات
سلسله‌ای مرتبط با غوریان. ابتدا مطیع ایلخانان بودند اما بعد از مرگ ابو سعید قلمروی خودشان را گسترش دادند. نهایتاً توسط تیمور از بین رفتند.
ملوک مهربانی ‎۱۲۳۶–۱۵۰۱ یا ۱۵۴۲ ملک شمس‌الدین علی سیستان زرنج
ملوک مهربانی هم مثل شاهان نصری شاخه‌ای از ملوک نیمروز بودند و از آنان نیز به عنوان نوادگان صفاریان نام برده شده‌است ولی مثل نصریان محتمل به نظر نمی‌رسد. ملوک مهربانی ابتدا دست نشاندهٔ خان بزرگ مغول و سپس ایلخانان بودند. نهایتاً توسط صفویان منقرض شدند.
آل مظفر ‎۱۳۱۴–۹۳ امیر مبارزالدّین جنوب و غرب ایران شیراز و یزد
از اعراب خراسان بودند که بعد از تضعیف ایلخانان در کرمان، فارس و عراق عجم قدرت یافتند. شرف‌الدین مظفر در اصل از سرداران غازان خان بود. تا آخر درگیر جنگ داخلی و جنگ با سلسله‌های رقیب مثل جلایریان بودند تا اینکه تیمور ظهور و شاه شجاع اعلام اطاعت کرد. بعداً شاه منصور در نبرد با تیمور به سال ۱۳۹۳ کشته شد و تیمور بازماندگانش را کشتار کرد. با وجود بی‌ثباتی سیاسیشان، پشتیبان کسانی چون حافظ شیرازی و عضدالدین ایجی بودند.
آل اینجو ‎حدود ۱۳۲۵–۵۳ شرف‌الدین محمودشاه اینجو فارس شیراز
اولجایتوی ایلخان، شرف‌الدین محمود را به فارس فرستاد تا اینجو — املاک شاهی در ترکی و مغولی — را برایش اداره کند، ولی شرف‌الدین محمود عملاً مستقل شد. بعداً آرپاخانِ ایلخان اعدامش کرد. بازماندگانش مدتی بر سر یزد، کرمان و فارس جنگیدند تا اینکه توسط مظفریان از بین رفتند.
جلایریان ‎۱۳۴۰–۱۴۳۲ شیخ حسن جلایر عراق، کردستان و آذربایجان بغداد، تبریز و بصره
از سلسله‌هایی که بعد از ایلخانان سر برآوردند. جلایریان ظاهراً از مغولانِ هولاکو خان بودند. حسن بزرگ توانست حسن کوچک (امیر چوپانی در آناتولی) را شکست دهد و بغداد را مرکز حکومتش کند. سلطان احمد جلایر از تیمور شکست خورد و به شام گریخت و بعد از مرگ تیمور به بغداد بازگشت. ولی دیگر بسیار ضعیف شده بودند و مدتی بعد آذربایجان و بغداد را به قراقویونلو واگذار کردند. تنها در بصره — به عنوان دست‌نشاندهٔ تیموریان — به حیاتشان ادامه دادند تا اینکه حسین دوم کشته شد. با توجه به اسم‌هایشان، شاید شیعه بوده باشند.
سربداران ‎۱۳۳۷–۸۶ عبدالرزاق باشتینی غرب خراسان سبزوار
از مرگ ابوسعید بهادرخان تا ظهور تیمور بر سبزوار حکومت کردند. می‌توان تلاشی از سوی جمعیت بومی غرب خراسان برای حفظ نظم در پی سقوط مغولان محسوبشان کرد. جنبش سربداران در سال ۱۳۳۲ با شورش علیه مالیات مغولان آغاز و مدتی بعد وارد اتحادی سست با شیوخ شیعه شد. خواجه علی مؤید، آخرین رهبرشان، به تیمور پیوست و بعد از مرگش سرزمین‌های سربداران میان سرداران تیمور تقسیم شدند.
مرعشیان ‎۱۳۵۹–۱۵۸۲ میربزرگ طبرستان ساری
دودمانی شیعه در طبرستان که با قیام علیه چلاویان به قدرت رسیدند و از حامیان سربداران خراسان بودند. در زمان شاه عباس اول صفوی از بین رفتند.
تیموریان ‎۱۳۷۰–۱۵۰۷ تیمور فرارود و ایران سمرقند و هرات
مغولان ترک شده بودند. بعدها مدعی نسل چنگیزی شدند ولی خود تیمور هیچ‌گاه چنین ادعایی نکرد و به جای عنوان ترکی «خان»، با عنوان عربی-اسلامی «امیر» خطاب می‌شد. تیمور بعد از وصلت با دختری از تبار چنگیز خان، خودش را «گورگان» [داماد در مغولی] نامید. تیمور فتوحاتش را در فرارود و سپس در خوارزم و خراسان آغاز کرد. در جنگ پنج‌ساله از سال ۱۳۹۵، مظفریان فارس را نابود، اصفهان را غارت و جلایریان را از عراق بیرون کرد. جنوب روسیه و دهلی هند اهداف بعدی‌اش بودند. به سال ۱۴۰۲، سلطان بایزید عثمانی را در نبرد آنکارا شکست داد و اسیر کرد. قلمروی خود را بین پسرانش تقسیم و قبل از حمله به چین درگذشت. سه شاخهٔ اصلی تیموریان بعد از مرگش سر برآوردند. سمرقند بزرگشان بود اما سلطان حسین بایقرا، مهم‌ترین سلطان تیموریان متاخر، از هرات حکومت می‌کرد. بعد از مرگ تیمور مناطق غربی فتوحاتش به دست آق قویونلو و قره‌قویونلو افتاد. مناطق شرقی را نیز در حملهٔ ازبک‌ها از دست دادند.
کیاییان ‎۱۳۸۹–۱۵۹۲ سید علی کیا شرق گیلان لاهیجان
از سادات زیدی در بیه‌پیش — بخش شرقی گیلان — بودند که تا زمان شاه عباس اول صفوی بر منطقه حکومت کردند. شاه اسماعیل یکم صفوی نزد اینان پرورش یافته بود.
قره‌قویونلو ‎۱۳۵۱–۱۴۶۹ قرامحمد شرق آناتولی، عراق، غرب و شمال غرب ایران تبریز
دودمانی از ترکمانان بودند و جانشین جلایریان شدند. در سال ۱۳۸۲ قرامحمد از حاکمیت جلایریان مستفل شد. مهم‌ترین حاکمشان قرا یوسف بود که با تیمور جنگید اما شکست خورد. جهانشاه بعد از مرگ شاهرخ تیموری فارس، کرمان و حتی عمان را فتح کرد اما در جنگ با اوزون حسن — سلطان آق قویونلو — شکست خورد. پسرش حسنعلی بیگ تلاش کرد قلمروی پدرش را پس بگیرد اما او هم شکست خورد و در سال ۱۴۶۹ کشته شد. تمام متصرفاتشان به آق قویونلو رسید.
آق‌قویونلو ‎۱۳۹۶–۱۵۰۸ قره عثمان شرق آناتولی و غرب ایران؛ بعداً فارس و کرمان دیاربکر و تبریز
سلسلهٔ دیگری از ترکمانان به مرکزیت دیاربکر. از قرن چهاردهم در ممالک روم شرقی به تاخت و تاز مشغول بودند و همین مسئله باعث شد قره عثمان بتواند با زنی از اشراف بیزانس ازدواج کند. این واقعه باعث افزایش قدرتشان شد و به دلیل هواداری از تیمور به حکومت دیاربکر رسیدند. در زمان اوزون حسن بالاخره موفق شدند قره‌قویونلو و تیموریان را شکست دهند و قدرتشان را تا خراسان برسانند. با این حال، سخت از عثمانی شکست خوردند و قلمرویشان وارد آشوب شد. به دلیل وصلت با شیخ جنید از طریقت صفویه، با پادشاهان صفوی مرتبط بودند. نهایتاً شاه اسماعیل صفوی در سال ۱۵۰۱ از بینشان برد.
مشعشعیان ‎۱۴۳۵–۱۵۰۸
تا ۱۹۲۴ به عنوان والی 		سید محمد مشعشع خوزستان هویزه
جنبش عرب شیعی در جنوب خوزستان. سید محمد ظهور خود را حاجب امام زمان نامید. با افزایش قدرت شاه اسماعیل صفوی، مطیع او شدند و تا زمان رضاشاه پهلوی به عنوان والی خوزستان حکومت کردند.

معاصر

نام دوره (میلادی) مؤسس منطقه پایتخت
صفویان ‎۱۵۰۱–۱۷۳۶ شاه اسماعیل یکم ایران تبریز، قزوین و اصفهان
اولین حاکمان همزمان بومی، مستقل و سراسری ایران از زمان اسلام. اجدادشان — رهبران طریقت صفویه در اردبیل — ابتدا سنی بودند اما با حضور میان ترکمانان شیعه شدند. شاه اسماعیل اول با شکست آق قویونلو و فتح آذربایجان در سال ۱۵۰۱ سلسله را بنیاد نهاد؛ سپس تمام ایران را فتح و شیعهٔ اثنی‌عشری را بر ایرانیان که تا آن زمان اکثریتشان سنی بودند تحمیل کرد. او حداقل با نظر به اشعارش برای خود جایگاهی خدایی قائل بوده‌است. بدین ترتیب پیروانش — قزلباشان — نه از نظر معنوی هم به او وفادار بودند. شاهان اولیهٔ صفوی با عثمانیان و ازبکان در جنگ بودند و سلطهٔ محکمی بر شهرهایی چون مشهد و هرات نداشتند. در سال ۱۵۱۴ از عثمانی در نبرد چالدران سخت شکست خوردند و بغداد و بخش‌های وسیعی از کردستان را از دست دادند و آذربایجان در معرض تاخت و تاز قرار گرفت. پس پایتختشان را از تبریز به قزوین و نهایتاً اصفهان منتقل کردند. اوج قدرتشان در دورهٔ شاه عباس اول بود که عثمانی را از آذربایجان و پرتغالی‌ها را بندرعباس بیرون کردند. بعد از شاه عباس دوم رو به زوال رفتند. افغان‌ها سر از اطاعت پیچیدند و در سال ۱۷۲۲ اصفهان را فتح و شاه سلطان حسین را برکنار کردند. بعداً شاه تهماسب دوم مدتی اصفهان حکومت کرد. از مدعیان صفوی تا زمان آقامحمدخان قاجار اخباری در دست است ولی هرگز بر اصفهان مسلط نشدند.
هوتکیان ‎۱۷۰۹–۱۷۳۸ میرویس خان هوتک جنوب افغانستان و مرکز ایران قندهار و اصفهان
از افغان‌های غلجی در جنوب افغانستان فعلی بودند که در اثر نارضایتی از گرگین خان — امیرِ شاه سلطان حسین در قندهار — و با فتوای علمای مکه علیه صفویان برخاستند و تحت فرماندهی محمود هوتکی در سال ۱۷۲۲ اصفهان را فتح کردند، چراکه غیر از ایلات بختیاری، سایر قوای صفوی حمایت جدی از شاه سلطان حسین نکردند. یکی از پسران شاه — تهماسب میرزا — موفق به فرار از اصفهان شد که البته محمود هوتکی را بر آن داشت شاه سلطان حسین را بکشد. هوتکیان تنها بر اصفهان و مرکز ایران چیره شدند. ملک محمود سیستانی، از متحدانشان، به خراسان لشکرکشی کرد که همین او را در برابر نَدر قلی افشار (نادرشاه آینده) قرار داد و وقایع بعدی را رقم زد.
افشاریان ‎۱۷۳۶–۱۷۹۶ نادرشاه ایران؛ بعداً فقط خراسان مشهد
دودمانی که توسط نادرشاه — از خوانین ایل افشار، طایفهٔ ترکمانی در خراسان — به مرکزیت مشهد تأسیس شد و برای مدتی بر ایران و سپس بر خراسان حکومت کرد. وقتی بخش‌های وسیعی از اراضی ایران تحت سلطهٔ افغان‌ها بودند و شاه تهماسب آواره بود، شخصی به نام نَدر قلی افشار به خدمت او درآمد. او تا سال ۱۷۲۷ افغان‌ها را از ایران بیرون کرده بود و شاه تهماسب به عنوان پاداش به امارت خراسان، کرمان، سیستان و مازندران گماشتش. نادر از همین زمان مثل حاکمی مستقل رفتار می‌کرد. بعداً که تهماسب عهدنامه‌های نامطلوبی با عثمانی و روسیه بست، نادر از فرصت بهره برد او را برکنار و مدتی بعد در سال ۱۷۳۶ خود را پادشاه ایران اعلام کرد. نادرشاه تلاش کرد با حذف شیعهٔ اثنی‌عشری و جایگزینی آن با شیعهٔ جعفری با عثمانی صلح دائمی کند، ولی موفق نشد. در سال‌های ‎۱۷۳۸–۹ به هند حمله و مناطقی از آن را اشغال کرد. در آخر عمر بی‌رحم و ظالم شد تا اینکه خوانین افشار و قاجار در سال ۱۷۴۷ کشتندش. جانشینانش تنها توانستند خراسان را نگاه دارند، تا اینکه آقامحمدخان قاجار در سال ۱۷۹۶ آنجا را فتح کرد.
زندیان ‎۱۷۵۱–۱۷۹۴ کریم‌خان زند ایران، غیر از خراسان شیراز
ایران بعد از مرگ نادرشاه در آشوب فرورفت و فرماندهان او و خوانین مختلف هر کدام بر ولایتی چیره شدند. جنوب ایران و شهر اصفهان ابتدا در سلطهٔ علی‌مردان‌خان چهارلنگ بود اما بعد از قتل او، محمدکریم‌خان — رهبر ایل زند، از طوایف لرها — حاکم اصلی جنوب ایران شد. کریم‌خان زند توانست با شکست دادن محمدحسن‌خان قاجار تقریباً بر تمام ایران به استثنای خراسان چیره شود، ولی خود را شاه ننامید و به عنوان وکیل الدولهٔ شاه اسماعیل سوم صفوی حکومت کرد. حاکم معتدلی بود و تلاش کرد با کشورهای خارجی، خاصه بریتانیا، روابط تجاری برقرار کند. بعد از نزدیک به سه دهه حکومت درگذشت و جانشینانش وارد جنگ داخلی شدند. در آخر علیمرادخان پیروز شد اما مدت کوتاهی بعد درگذشت. در زمان جعفرخان زند، قاجارها دوباره قدرت یافتند و موفق شدند تا اصفهان پیشروی کنند. آخرین خان زند لطفعلی‌خان بود که تلاش کرد آقامحمدخان را شکست دهد اما در کرمان اسیر و به‌طور بی رحمانه‌ای کشته شد.
قاجاریان ‎۱۷۹۶–۱۹۲۵ آقامحمدخان قاجار ایران تهران
قاجارها از قبایل قزلباش حامی شاه اسماعیل صفوی و ساکن مازندران بودند. بعد از سقوط صفویان قدرت بیشتری گرفتند و سرانجام با نابودی زندیان و افشاریان تا سال ۱۷۹۶ تحت رهبری آقامحمدخان تمام ایران را یکپارچه کردند. آقامحمدخان همچنین پایتخت ایران را از اصفهان به تهران منتقل کرد. قفقاز و هرات به ترتیب در جنگ با روسیه در زمان فتحعلی‌شاه و جنگ با بریتانیا در زمان محمدشاه و ناصرالدین‌شاه از دست رفتند. با این حال، موفق شدند با ایجاد توازن میان قدرت‌های اروپایی ایران را — برخلاف عثمانی — واحد نگه دارند ولی کشور از نظر مالی به اروپایی‌ها بدهکار شد. جنبش لیبرالی در سال ۱۹۰۶ و عهد مظفرالدین‌شاه منجر به انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی شد. با آغاز جنگ جهانی اول، عثمانی، روسیه و بریتانیا اراضی کشور بی‌طرف ایران را اشغال کردند که حاصلش هرج و مرج و قحطی بود. نهایتاً رضاخان پهلوی کشور را آرام و مجلس قاجاریه را عزل کرد.
پهلوی ‎۱۹۲۵–۱۹۷۹ رضاشاه ایران تهران
رضاخان از فرماندهان قوای قزاق بود که با کودتای سوم اسفند ۱۹۲۱ به قدرت رسید و در سال ۱۹۲۵ توسط مجلس مؤسسان شاه اعلام شد. رضاشاه در طول شانزده سال حکومت خود تلاش کرد کشوری بسازد که بتواند روی پای خودش بایستد و این کار را از طریق تمرکز قدرت و ایجاد بروکراسی پیشرفته پی گرفت. در طول دوران پادشاهی او، کشور پیشرفت‌های عظیمی در زمینه‌های صنعتی‌سازی، راه‌های ارتباطی مدرن و ایجاد نظام‌های آموزشی و قضایی سکولار داشت، هرچند آزادی بیان را محدود کرد. با اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، تحت فشار شوروی و بریتانیا استعفا داد. پسرش محمدرضاشاه تلاش کرد راه پدر را ادامه دهد ولی مخالفان اسلامی، کمونیست و ناسیونالیست با او به مخالفت برخاستند. در هر حال، او نیز اصلاحات ارضی و آموزشی موفقی انجام داد و درآمد ملی ایران در عهد او ۴۲۳ برابر شد، تا اینکه کاهش قیمت نفت از سال ۱۹۷۵ تورم و نارضایتی‌ها را افزایش داد و مخالفان، خاصه روحانیون شیعه، از این فرصت بهره بردند. پهلوی که حاضر نبود مردمش را بکشد، در ژانویهٔ ۱۹۷۹ (دی ۱۳۵۷) ایران را ترک کرد. یک جمهوری اسلامی بر ایران چیره شد که با هرچه پهلوی‌ها به دست آوردند سر ستیز دارد.

پانویس

منابع

  • Bosworth, Clifford Edmund (1996). The new Islamic dynasties A chronological and genealogical manual. Edinburgh University Press.{{cite book}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
  • Assar, G.R.F. , "Genealogy & Coinage of the Early Parthian Rulers. I", Parthica, 6, 2004, pp. ۶۹–۹۳.
  • Assar, G.R.F. , "Genealogy & Coinage of the Early Parthian Rulers, II a revised stemma", Parthica, 7, 2005, pp. ۲۹–۶۳.
  • Assar, G.R.F. , "Moses of Choren & the Early Parthian Chronology", Electrum, vol. 11, 2006, pp. 61–86.
  • Assar, G.R.F. , "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 B.C.", Electrum, vol. 11, 2006, pp. 87–158. بایگانی‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
  • Assar, G.R.F. , "A Revised Parthian Chronology of the Period 91-55 B.C.", Parthica, 8, 2006, pp. ۵۵–۱۰۴.
  • Briant, Pierre, "From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire", ۲۰۰۲.
  • Cameron, George, "History of Early Iran", Chicago, 1936 (repr. , Chicago, 1969; tr. E. -J. Levin, L’histoire de l’Iran antique, Paris, 1937; tr. H. Anusheh, ایران در سپیده دم تاریخ، Tehran, 1993)
  • D’yakonov, I. M. , "Istoriya Midii ot drevenĭshikh vremen do kontsa IV beka de e.E" (The history of Media from ancient times to the end of the 4th century BCE), Moscow and Leningrad, 1956; tr. Karim Kešāvarz as Tāriḵ-e Mād, Tehran, 1966.
  • Dandamaev, Muhammad A. , "Persien unter den ersten Achämeniden (6. Jahrhundert v. Chr.)", tr. Heinz-Dieter Pohl, Wiesbaden, 1976.
  • Ghashghai, H.R. , "The successors of Mithridates II", Bulletin of Ancient Iranian History (UCLA), vol. 5, March 2009.(in Persian)
  • Henkelman , wouter. Defining Neo-Elamite History. ARTA , 2003.
  • Hinz, W. , "The Lost World of Elam", London, 1972 (tr. F. Firuznia, دنیای گمشده ایلام، Tehran, 1992)
  • Josephus Flavius, Antiquities of the Jews.
  • Justi, Ferdinand, "Iranisches Namenbuch", Tehran, Asatir, 2003.
  • Legrain, Leon, "Historical Fragments", Philadelphia, The University of Pennsylvania Museum Publications of the Babylonian Section, vol. XIII, 1922.
  • Majidzadeh, Yusef, "History and civilization of Elam", Tehran, Iran University Press, 1991.
  • Majidzadeh, Yusef, "History and civilization of Mesopotamia", Tehran, Iran University Press, 1997, vol.۱.
  • Amir-Moezzi, Mohammad Ali (2019). Le Coran des historiens (به فرانسوی). Paris: Cerf.
  • Donner, Fred M. (2010). Muhammad and the Believers at the Origins of Islam. Harvard University Press.
  • Shoemaker، Stephen J. (۲۰۱۱). The Death of a Prophet: The End of Muhammad’s Life and the Beginnings of Islam. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. شابک ۹۷۸-۰-۸۱۲۲-۴۳۵۶-۷.
  • Anthony, Sean W (2020). Muhammad and the empires of faith (به انگلیسی). Oakland: University of California Press.
  • Miroschedji, P. de, ‘La fin du royaume de l’Ansˇan et de Suse et la naissance de l’empire perse’, ۱۹۸۵، ZA 75, pp. ۲۶۵–۳۰۶.
  • Nöldeke, Theodor, "Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden. Aus der arabischen Chronik des Tabari übersetzt" (۱۸۷۹)
  • Olmstead, A. T. , "History of the Persian Empire", Chicago, 1948
  • Plutarch, Lives.
  • Polybius, The Histories.
  • Potts, D. T. , The Archaeology of Elam, Cambridge University Press, 1999.
  • Reade , Julian E. Elam after the Assyrian Sack of Susa in 647 B.C. NABU, 2000.
  • Tacitus, The Annals.
  • Madelung, Wilferd (1978). "Ḳarmaṭī". In van Donzel, E. ; Lewis, B. ; Pellat, Ch. & Bosworth, C. E. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume IV: Iran–Kha. Leiden: E. J. Brill. pp. 660–665. OCLC 758278456
  • Tavernier , Jan. Some Thoughts on Neo-Elamite Chronology. ARTA , 2004.
  • Cooper, Andrew Scott (2016). The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran. ISBN 0-8050-9897-6.
  • The Cambridge Ancient History (CAH)
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 1, THE LAND OF IRAN, Cambridge University Press, 1968.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 2, THE MEDIAN AND ACHAEMENIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1985.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 3(I), THE SELEUCID, PARTHIAN AND SASANIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1983.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 3(II), THE SELEUCID, PARTHIAN AND SASANIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1983.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 4, THE PERIOD FROM THE ARAB INVASION TO THE SALJUQS, Cambridge University Press, 1975.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 5, THE SALJUQ AND MONGOL PERIODS, Cambridge University Press, 1968.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 6, THE TIMURID AND SAFAVID PERIODS, Cambridge University Press, 1986.
  • The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 7, FROM NADIR SHAH TO THE ISLAMIC REPUBLIC, Cambridge University Press, 1991.
  • Vallat , François. Elam: The History of Elam. Encyclopaedia Iranica , vol. VIII pp. 301-313. London/New York , 1998.
  • Vallat , François. Shutruk-Nahunte , Shutur-Nahunte et l'imbroglio neo-elamite. NABU , 1995.
  • Vallat , François. Le royaume elamite de SAMATI. NABU , 1996.
  • Vallat , François. Les pretendus fonctionnaires Unsak des texts neo-elamites et achemenides. ARTA , 2002.
  • Vallat , François. Le royaume elamite de Zamin et les 'Letters de Nineveh'. Iranica Antique , 33 , 1998. pp. 95–106.

Tags:

دودمان‌های ایران باستاندودمان‌های ایران عصر خلافتدودمان‌های ایران از حملهٔ مغول تا برآمدن صفویاندودمان‌های ایران معاصردودمان‌های ایران پانویسدودمان‌های ایران منابعدودمان‌های ایرانامپراتوریایرانپادشاهی

🔥 Trending searches on Wiki فارسی:

لبه بزرگاستریپرمحسن چاوشیبمباران اتمی هیروشیما و ناگاساکیوینیسیوس جونیوربلوغ (انسان)پرزیدنت (فیلم ۲۰۱۴)نوک پستانشاهرخ خاننقش‌های جنسی همجنس‌گرایانویبراتور مقعدیشوگون (مینی‌سریال ۲۰۲۴)فاعل، مفعول و سوئیچباشگاه فوتبال بایرن مونیخفهرست استانداران اصفهاناکبر هاشمی رفسنجانیفتحعلی‌شاهانور خوجهشاهنشاهی هخامنشیسپاه پاسداران انقلاب اسلامیانتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)زگیل تناسلیسید مصطفی خامنه‌ایآزیترومایسینحمیراپوآرو (مجموعه تلویزیونی)ویبراتور نقطه جیباشگاه خبرنگاران جوانجانی سینزدیجی‌کالابنسو سورالشکنجه مهبلشهاب حسینینئاندرتالاسبالهام پاوه‌نژادعلی داییدفتر یادداشتاسماعیلیهفاصله‌هاویبراتور کلیتورالمزدیسناپارسا پیروزفرپس از آن (فیلم ۲۰۱۹)پیکی بلایندرز (مجموعه تلویزیونی)عیسیرضا عطارانهمجنس‌گرایی زنانهدکتر معجزه‌گرمیل جنسی به کودکانجنگ‌های صلیبیایالات متحده آمریکاچنگیز خانآلمان نازیاستان تهرانآمیزش جنسی مقعدی در اسلامفهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوریسحر دولتشاهیفرح پهلویمردژابی آلونسوحسن جوهرچینزاریهعلیرضا خمسهکریستیانو رونالدوجفت‌گیری (جانورشناسی)باشگاه فوتبال چلسیاسماعیلیان الموتعمر بن خطابمارکو رویسخلافت عباسیدایناسورلذت جنسیبه کجا چنین شتابان (مجموعه تلویزیونی)لیگ ملت‌های والیبال مردان ۲۰۲۴مثلث برمودا🡆 More