Համեմունքներ (ռուս.՝ припра́вы, անգլ.՝ Condiment), համեմունքները սուր հոտ եւ համ ունեցող թարմ ու չորցած բոյսերու ծաղիկներն են, տերեւները, սերմերը, պտուղները եւ անոնցմէ պատրաստուած հեղուկները, մածուկներն ու փոշիները։ Համեմունքային բոյսերու սուր հոտն ու զանազան բուրմունքները պայմանաւորուած են այդ բոյսերու տարբեր օրգաններուն մէջ պարունակուող եթերաիւղերով։
Համեմունքները կ՜օգտագործուին խոհարարութեան, սնունդի արդիւնաբերութեան (պահածոներ, հրուշակեղէն, հացաբուլկեղէն, լեկիոր, օղի եւ այլն), օծանելիքի արտադրութեան եւ բժշկութեան մէջ։ Կերակուրներու եւ պահածոներու համար կ՜օգտագործուին սոխ, սխտոր, համեմ, ռեհան, մանանեխ, թարխուն, անանուխ, սեւ, սպիտակ, կարմիր ու բուրաւէտ պղպեղներ, դափնիի տերեւ եւ այլն։ Ըմպելիքներու, անուշներու, հրուշակեղէնի, հացաբուլկեղէնի պատրաստման համար կ՜օգտագործուին դարչին, մեխակ, կոճապղպեղ (իմբիր), հիլ, անիսոն, վանիլ, մշկընկոյզ, սեւ սոնիճ եւ այլն։ Պանիրի որոշ տեսակներու կը խառնեն ուրց, թարխուն, սոխ, սոխուկ եւ այլ բանջարներ։ Համեմունքներու շարքին կը դասուին նաեւ աղանիւթերը, գլիկոզիդները եւ այլն։ Համեմունքները ախորժաբեր են եւ կը նպաստեն մարսողութեան։
Համեմունքային բոյսերը տարածուած են գրեթէ ամբողջ աշխարհին մէջ, սակայն առաւել արժէքաւոր են արեւադարձային երկիրներու մէջ աճողները (մեծ մասամբ՝ ծառեր)։ Անոնցմէ են դարչինը, մեխակը, մշկընկոյզը, վանիլը, հիլը, բուրաւէտ ու սեւ պղպեղները եւ այլն։ Հնագոյն ժամանակներուն անոնք մշակուած են նաեւ Հայաստանի մէջ. տարածուած համեմունքային բոյսերէն են թարխունը, կորթինը, ռեհանը, նեխուրը, համեմը, քեմոնը, քրքումը, սամիթը, անանուխը, ազատքեղը, մանանեխը, սոխը, սխտորը, ուրցը եւ այլն։
«Food Bacteria-Spice Survey Shows Why Some Cultures Like It Hot»։ ScienceDaily։ մարտի 5, 1998։ արտագրուած է՝ 2008 թ․ դեկտեմբերի 20–ին։ «...Garlic, onion, allspice and oregano, for example, were found to be the best all-around bacteria killers (they kill everything)»
Billing Jennifer, Sherman Paul W. (March 1998)։ «Antimicrobial Functions of Spices: Why Some Like it Hot»։ The Quarterly Review of Biology73 (1): 3–49։ PMID 9586227։ doi:10.1086/420058
«Common Kitchen Spices Kill E. Coli O157:H7»։ օգոստոսի 18, 1998։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 1999-10-05-ին։ արտագրուած է՝ 2014-11-26։ «...The study is the first in the United States that looks at the effect of common spices on E. coli O157:H7. Previous studies have concluded spices kill other foodborne pathogens. 'In the first part of our study, we tested 23 spices against E. coli O157:H7 in the laboratory', Fung said. 'We found that several spices are good at killing this strain of E. coli.'»
«The Lure and Lore of Spices»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2011-08-11-ին։ արտագրուած է՝ 2014-11-26։ «If the appearance of spices were to reflect their real importance in the history of the world, the bottles of spices would be filled with bright glittery substances, diamonds, rubies, emeralds or gold would be appropriate. When you opened the bottle, a poof of vibrantly colored, mystically fragrant, magical smoke would slowly billow softly throughout the room.»
«Spice»։ Encyclopedia of Spices, Spice Blends by Region, The Spice Trade։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-06-21-ին։ արտագրուած է՝ 2008 թ․ դեկտեմբերի 20–ին
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է «Հայաստանի բնաշխարհ» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Համեմունքներ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.