อักษรเทวนาครี (; สันสกฤต: देवनागरी) พัฒนามาจากอักษรพราหมีในราวคริสต์ศตวรรษที่ 11 ใช้เขียนภาษาฮินดี ภาษาสันสกฤต ภาษามราฐี ภาษาบาลี ภาษาสินธี ภาษาเนปาล และภาษาอื่น ๆ ในประเทศอินเดีย
อักษรเทวนาครี | |
---|---|
ฤคเวทเขียนด้วยอักษรเทวนาครี (ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19) | |
ชนิด | อักษรสระประกอบ |
ภาษาพูด | หลายภาษาในภาษากลุ่มอินโด-อารยัน เช่น ภาษาสันสกฤต, ภาษาฮินดี, ภาษามราฐี, ภาษาเนปาล, ภาษาภิล, ภาษากอนกานี, ภาษาโภชปุรี, ภาษามคธี, ภาษาไมถิลี, ภาษากุรุข, ภาษาเนวารี และบางครั้งในภาษาสินธีและภาษาแคชเมียร์ เคยใช้เขียนภาษาคุชราต บางครั้งใช้เขียนหรือทับศัพท์ภาษาเศรปา |
ช่วงยุค | ประมาณ พ.ศ. 1743 (ค.ศ. 1200)–ปัจจุบัน |
ระบบแม่ | อักษรโปรโต-คานาอันไนต์
|
ระบบลูก | อักษรคุชราต อักษรโมฑี อักษรรัญชนา สัญลักษณ์ชนเผ่าพื้นเมืองแคนาดา |
ระบบพี่น้อง | อักษรศารทา, อักษรนาครีตะวันออก |
ช่วงยูนิโคด | U+0900–U+097F, U+A8E0–U+A8FF |
ISO 15924 | Deva |
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด |
บทความนี้มีอักษรในตระกูลอักษรพราหมีปรากฏอยู่ คุณอาจเห็นสัญลักษณ์อื่นแทนตัวอักษร หรือมองเห็นสระวางผิดตำแหน่ง หากคอมพิวเตอร์ของคุณไม่สามารถแสดงผลได้อย่างถูกต้อง |
อักษรเทวนาครีมีลักษณะการเขียนจากซ้ายไปขวา มีเส้นเล็ก ๆ อยู่เหนือตัวอักษร หากเขียนต่อกัน จะเป็นเส้นยาวคล้ายเส้นบรรทัด มีการแยกพยัญชนะ สระ และเครื่องหมายต่าง ๆ
อักษรเทวนาครีเกิดขึ้นเมื่อราวปี พ.ศ. 1743 (ค.ศ. 1200) โดยพัฒนาขึ้นจากอักษรสิทธัม และค่อย ๆ เข้ามาแทนที่อักษรศารทา ซึ่งมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดและมีมาก่อน (ยังคงใช้คู่ขนานกันไปในกัศมีร์) อักษรทั้งสองแบบมีต้นกำเนิดมาจากอักษรคุปตะ ซึ่งได้มาจากอักษรพราหมีอีกทอดหนึ่ง ซึ่งมีที่มาตั้งแต่ช่วง 300 ปีก่อนคริสตกาล ส่วนอักษรนาครีนั้น ปรากฏในช่วงราวคริสต์ศตวรรษที่ 8 เป็นสาขาตะวันออกของอักษรคุปตะ ร่วมสมัยกับอักษรศารทาอันเป็นสาขาตะวันตก
ภาษาสันสกฤต คำว่า นาครี เป็นสตรีลิงค์ ของ นาคร หมายถึง เกี่ยวกับเมือง เป็นคุณนาม จากคำนาม นคร ซึ่งหมายถึงเมือง ที่ใช้รูปสตรีลิงค์ เพราะนี้ เดิมใช้บ่งบอกนามสตรีลิงค์ ลิปิ ซึ่งหมายถึง อักษร ในที่นี้ จึงหมายถึงอักษรของชาวเมือง หรืออักษรของผู้มีวัฒนธรรม อักษรนาครีนั้นมีที่ใช้หลากหลาย อักษรที่มีคำว่า เทวะ (เทวดา) เติมข้างหน้า หมายถึง อักษรของเทวดา หรืออักษรที่ใช้ของชาวเมืองชั้นสูงนั่นเอง
ปัจจุบันมีการใช้คำว่า "เทวนาครี" อย่างกว้างขวาง แต่เรียกสั้นๆ ว่า "นาครี" ก็พบเห็นได้ทั่วไป ซึ่งมีความหมายถึงอักษรอย่างเดียวกันนี้ ความนิยมใช้เทวนาครีอย่างแพร่หลายนั้น เกี่ยวโยงกับการใช้ในยุคอาณานิคม ซึ่งแทบจะใช้อักษรเทวนาครีเพียงอย่างเดียว ในการตีพิมพ์งานสันสกฤต แม้ว่าภาษาสันสกฤตนั้น สามารถใช้อักษรต่างๆ ได้แทบทุกแบบของอินเดียก็ตาม และด้วยเหตุนี้ จึงมักจะทำให้มีการผูกโยงระหว่างอักษรเทวนาครีและภาษาสันสกฤต จนมีความเชื่อผิดๆ ไปอย่างกว้างขวาง เรียกอักษรนี้ว่า "อักษรสันสกฤต" ก็มี
เช่นเดียวกับตระกูลอักษรพราหมีอื่นๆ หลักการเบื้องต้นของอักษรเทวนาครีคือ อักษรแต่ละตัวใช้แทนเสียงพยัญชนะซึ่งมีเสียงสระ a (อะ) [ə] อยู่ในตัว ตัวอย่างเช่นอักษร क อ่านว่า ka (กะ) อักษรสองตัว कन อ่านว่า kan (กัน) อักษรสามตัว कनय อ่านว่า kanay (กะนัย)(ไม่ออกเสียงสระท้ายคำ ยกเว้นคำที่ลงท้ายด้วยพยัญชนะผสม) เป็นต้น ส่วนเสียงสระอื่นๆ หรือการตัดเสียงสระทิ้ง จะต้องมีการดัดแปลงตัวพยัญชนะของมันเองดังนี้
สปรรศะ (เสียงกัก) | อนุนาสิกะ (เสียงนาสิก) | อันตสถะ (เสียงเปิด) | อูษมะ/สังฆรรษี (เสียงเสียดแทรก) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ก้องหรือไม่ → | อโฆษะ (ไม่ก้อง) | โฆษะ (ก้อง) | อโฆษะ (ไม่ก้อง) | โฆษะ (ก้อง) | ||||||||||||
การพ่นลม → | อัลปปราณะ | มหาปราณะ | อัลปปราณะ | มหาปราณะ | อัลปปราณะ | มหาปราณะ | ||||||||||
กัณฐยะ (เพดานอ่อน) | क | ka (ก) /k/ | ख | kha (ข) /kʰ/ | ग | ga (ค) /ɡ/ | घ | gha (ฆ) /ɡʱ/ | ङ | ṅa (ง) /ŋ/ | ह | ha (ห) /h, ɦ/ | ||||
ตาลวยะ (เพดานแข็ง) | च | ca (จ) /c, t͡ʃ/ | छ | cha (ฉ) /cʰ, t͡ʃʰ/ | ज | ja (ช) /ɟ, d͡ʒ/ | झ | jha (ฌ) /ɟʱ, d͡ʒʱ/ | ञ | ña (ญ) /ɲ/ | य | ya (ย) /j/ | श | śa (ศ) /ɕ, ʃ/ | ||
มูรธันยะ (ปลายลิ้นม้วน) | ट | ṭa (ฏ) /ʈ/ | ठ | ṭha (ฐ) /ʈʰ/ | ड | ḍa (ฑ) /ɖ/ | ढ | ḍha (ฒ) /ɖʱ/ | ण | ṇa (ณ) /ɳ/ | र | ra (ร) /r, ɽ/ | ष | ṣa (ษ) /ʂ/ | ||
ทันตยะ (ฟัน) | त | ta (ต) /t̪/ | थ | tha (ถ) /t̪ʰ/ | द | da (ท) /d̪/ | ध | dha (ธ) /d̪ʱ/ | न | na (น) /n̪/ | ल | la (ล) /l̪/ | स | sa (ส) /s̪/ | ||
โอษฐยะ (ริมฝีปาก) | प | pa (ป) /p/ | फ | pha (ผ) /pʰ/ | ब | ba (พ) /b/ | भ | bha (ภ) /bʱ/ | म | ma (ม) /m/ | व | va (ว) /ʋ/ |
สระในระบบอักษรเทวนาครีนั้น มีลักษณะเฉพาะแบบเดียวกับอักษรอินเดียส่วนใหญ่ นั่นคือ มีสระสองชุด เป็นสระลอย และสระจม สระลอย คือ สระที่อยู่โดดเดี่ยวได้ โดยมีเสียงของตัวมันเอง ส่วนสระจม เป็นสระที่ต้องประสมกับพยัญชนะอื่น สระจมของเทวนาครี มีทั้งที่เขียนด้านหน้า เช่น อิ เขียนด้านหลัง เช่น อา อี เขียนด้านบน เช่น เอ และเขียนด้านล่าง เช่น อุ หรือ อู นอกจากนี้ยังมีแบบเขียนสองตำแหน่ง เช่น ไอ โอ และเอา ที่เขียนทั้งบนและหลังพยัญชนะ
สระลอย | สระจม เกาะตัว क | ถอดเป็นอักษรโรมัน | ถอดเป็นอักษรไทย |
---|---|---|---|
अ | क | a | อะ |
आ | का | aa | อา |
इ | कि | i | อิ |
ई | की | ii | อี |
उ | कु | u | อุ |
ऊ | कू | uu | อู |
ऍ | कॅ | candra e | แอ |
ऎ | कॆ | short e | เอะ |
ए | के | e | เอ |
ऐ | कै | ai | ไอ |
ऑ | कॉ | candra o | ออ |
ऒ | कॊ | short o | โอะ |
ओ | को | o | โอ |
औ | कौ | au | เอา |
ऋ | कृ | vocalic r | ฤ |
ॠ | कॄ | vocalic rr | ฤๅ |
ऌ | कॢ | vocalic l | ฦ |
ॡ | कॣ | vocalic ll | ฦๅ |
เลขเทวนาครี | เลขอาหรับ | เลขไทย |
० | 0 | ๐ |
१ | 1 | ๑ |
२ | 2 | ๒ |
३ | 3 | ๓ |
४ | 4 | ๔ |
५ | 5 | ๕ |
६ | 6 | ๖ |
७ | 7 | ๗ |
८ | 8 | ๘ |
९ | 9 | ๙ |
१० | 10 | ๑๐ |
ॐ = โอม
สำหรับผู้ใช้วินโดวส์เอ็กซ์พี (Window XP) สามารถอ่านอักษรเทวนาครี หรือพิมพ์ข้อความสั้นๆด้วยโปรแกรม Character Map ฟอนต์ Mangal
เทวนาครี Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+090x | ऀ | ँ | ं | ः | ऄ | अ | आ | इ | ई | उ | ऊ | ऋ | ऌ | ऍ | ऎ | ए |
U+091x | ऐ | ऑ | ऒ | ओ | औ | क | ख | ग | घ | ङ | च | छ | ज | झ | ञ | ट |
U+092x | ठ | ड | ढ | ण | त | थ | द | ध | न | ऩ | प | फ | ब | भ | म | य |
U+093x | र | ऱ | ल | ळ | ऴ | व | श | ष | स | ह | ऺ | ऻ | ़ | ऽ | ा | ि |
U+094x | ी | ु | ू | ृ | ॄ | ॅ | ॆ | े | ै | ॉ | ॊ | ो | ौ | ् | ॎ | ॏ |
U+095x | ॐ | ॑ | ॒ | ॓ | ॔ | ॕ | ॖ | ॗ | क़ | ख़ | ग़ | ज़ | ड़ | ढ़ | फ़ | य़ |
U+096x | ॠ | ॡ | ॢ | ॣ | । | ॥ | ० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
U+097x | ॰ | ॱ | ॲ | ॳ | ॴ | ॵ | ॶ | ॷ | ॹ | ॺ | ॻ | ॼ | ॽ | ॾ | ॿ |
เทวนาครี ส่วนขยาย Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+A8Ex | ꣠ | ꣡ | ꣢ | ꣣ | ꣤ | ꣥ | ꣦ | ꣧ | ꣨ | ꣩ | ꣪ | ꣫ | ꣬ | ꣭ | ꣮ | ꣯ |
U+A8Fx | ꣰ | ꣱ | ꣲ | ꣳ | ꣴ | ꣵ | ꣶ | ꣷ | ꣸ | ꣹ | ꣺ | ꣻ |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article อักษรเทวนาครี, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.