Калимантан
Калимантан (индон. Kalimantan) немесе Борнео (малайша Borneo ) — Үлкен Зонд аралдары құрамында, Малай топаралындағы ең үлкен арал. Аумағы 734 мың км². Аралдың басым бөлігі (540 мың км²) Индонезия иелігінде, қалған бөлігінде Малайзияның провинциялары және Бруней мемлекеті орналасқан. Калимантан аралы Оңтүстік Қытай, Сулу, Сулавеси, Ява теңіздерімен қоршалған. Теңіздерден Каримата және Макасар бұғаздары бөліп тұрады. Аралдың жағасы, негізінен, жалпақ, батпақты келген. Геологиялық құрылымы жөнінен Калимантанның Солтүстік-батыс бөлігі мезозойға дейінгі Зонд платформасына, Оңтүстік мен шығысы мезозойлық және альпілік қатпарлы өңірге жатады. Жері, негізінен, таулы. Орталық мен Солтүстік-шығысында жақпар тасты жоталар мен таулы қыраттар орын алған. Аралдың ең биік жері де (Кинабалу тауы, абсалют биіктігі 4101 м) осында орналасқан. Оңтүстік мен батысында төбелі жазықтар мен батпақты ойпаттар басым. Климаты экваторлық және субэкваторлық. Жағалауындағы жылдық орташа температура 25 – 270С, таулы өңірде біршама салқын. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері таулы аймақтарда 5000 мм, жазық өңірлерде 2000 – 3000 мм. Ірі және суға мол өзендері: Капуас, Барито, Махакам. Күлгін латеритті топырақ басым. Калимантан аралының басым көпшілік бөлігін (3/4 бөлігін) мәңгі жасыл орман көмкерген. Өсімдіктің 11 мыңға жуық түрі кездеседі. Аралда биологиялық резерваттар көп. Жануарлардан піл, ірі маймылдар (орангутан, гиббон), аю (салм. 65 кг ең кішкентай малай аюы – бируан тіршілік етеді), керік, жабайы өгіз, т.б. кездеседі; құстың 600-ден астам түрі мекендейді. Арал тұрғындарының негізгі кәсіпшілік ететін дақылдары: күріш, гевея, копра, кокос пальмасы, каучук ағашы. Жағалауларында балық аулау кәсіпшілігі дамыған. Калимантан аралында мұнай мен газдың кен орны мол. Ірі қалалары: Понтианак, Банджармасин, Самаринда (Индонезия), Кучинг (Малайзия), Бандар-Сери-Бегаван (Бруней).
| Калимантан индон. Kalimantan, малайша Borneo | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ауданы | 743 330 км² |
| Ең биік нүктесі | 4095 м |
| Тұрғындар (2010 жыл) | 19 800 000 адам |
| Халық тығыздығы | 26,637 адам/км² |
| Орналасуы | |
| 1°00′00″ с. е. 114°00′00″ ш. б. / 1.00000° с. е. 114.00000° ш. б. (G) (O) (Я) 114°00′00″ ш. б. / 1.00000° с. е. 114.00000° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Акватория | Тынық мұхит |
| Елдер |  Индонезия Бруней Малайзия |
 Калимантан Ортаққорда | |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Калимантан, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.