Karnavalet

Në viset shqiptare festimi i karnavaleve ka qenë përgjithësisht fenomen urban, i ndjekur në qytete me popullsi të krishterë si në Korçë, Përmet, Shkodër, por edhe në rrethin e Gjirokastrës në fshatrat e Zagorisë. Deri më 1926 bëheshin natën. Në Përmet njihen si llazore, ndërsa tek popullata myslimane është ndjekur diçka e ngjashme e njohur si teferiç.

Karnavalet kanë filluar të festohen në Korçë para viteve ’40, periudhë në të cilën jeta kulturore në këtë qytet ka qenë e larmishme. Megjithëse një festë pagane , Karnavalet më vonë festoheshin ditën e Ndjesave në muajin Shkurt. Veç individëve të shumtë të veshur karnavale, kishte edhe grupe me kitara, këmbajka dhe maska butaforike si koka kafshësh dhe njerëzish.

Karnavalet e Korçës morën një hov të madh pas krijimit të shoqërive kulturore si “Rinia Korçare” etj. Në këtë periudhë karnavalet shoqëroheshin me mandolina, kitara dhe këngë humoristike. Festimi i Karnavaleve u ndërpre pas viteve 60, për të rifilluar në kushte të tjera shoqërore pas viteve 90.

 

Fillonte një natë para të Enjtes së Majme, ishte zakon që të thirreshin bijat në gjini. E gjithë java shkonte me gostitje petullash, ndërsa të Martën e Majme që ishte dita e fundit ishte zakon që përveç gjellëve të tjera, festa të mbyllej me një pulë të pjekur. Ditën e fundit, karavani i veshur me maska (të quajtur nga populli surretën) shoqëruar me tingullin e dajreve, klarinetave e trombetave futeshin qitshin bejte të improvizuara rrugëve, përhapnin fletëpalosjet e tyre bejtexhinjtë që i prinin karvanit, nëpër shtëpitë e zotërinjve që i qirasnin me cigare, raki e para. Në të perënduar mblidheshin në lagjet "Ara e Pashës" apo në "Serreq", ku mes bejteve, britmave, vajeve e valleve digjnin dordolecin (si personifikim i të metave të vitit) e vënë mbi një kalë.

Pas çlirimit 1944-es, karnevalet u festuan pesë herë gjithsej të ndërlidhura me data të veprimtarive politike (kongrese, zgjedhje), me iniciativën e Klubit të Punëtorëve “Vaso Kadija” më 21 shkurt 1951, 28 prill 1957, 20 maj 1962, 26 prill 1964 dhe e fundit më 22 prill 1967. Karnevalet përgjatë regjimit u shfrytëzuan nga propaganda e kohës, kështu qe e pamundur të kultivohej kritika ndaj politikëbërësve që kryhej para '44.

Pas rënies së regjimit komunist, karnevalet rinisën të festoheshin më 1999. Pas 2010 administrimi i festimit të tyre iu besua administrimit nga firma "Venice Art Mask Factory", ndërsa pas 2016 karnavalet u përkujdesën nga shoqëria kulturore "Illyricum" dhe ajo "Zef Jubani".