සෙනසුරු ග්‍රහලොව

මෙය බ්‍රහස්පති, යුරේනස්, නෙප්චූන් සමඟ වායු යෝධයන් ලෙස නම් කර ඇත. (බ්‍රහස්පති වෙනුවෙන් ජෝවියන් ග්‍රහ ලෝක ලෙස ද හඳුන්වයි) මෙය නම් කරන ලද්දේ රෝමාණු දෙවියකු වූ සැටර්නස් ගේ නමිනි. ඔහුව ග්‍රීක ක්‍රොනෝස්ට සමාන කරන ලද අතර බැබිලෝනියානු නිනුර්ටා ටද සමාන වේ. සැටර්න්ගේ ලකුණ දෙවියන්ගේ දෑකැත්ත ප්‍රදර්ශනය කරයි. මෙයට උප ග්‍රහයින් 62 ක් සිටියි.

සෙනසුරු

කැසිනි යානය මගින් ලබාගත් සෙනසුරුගේ ඡායාරූපයක්
නිලනාමයන්
ශබ්දනැගීම	i/ˈsætərn/
විශේෂණය	Saturnian, Cronian
කක්ෂීය ලක්ෂණ
කාලාරම්භය J2000.0
විහේලිකය	1,513,325,783 km 10.115 958 04 AU
අපහේලිකය	1,353,572,956 km 9.048 076 35 AU
අඩ-මහා අක්ෂය	1,433,449,370 km 9.582 017 20 AU
උත්කේන්ද්‍රියතාවය	0.055 723 219
කක්ෂීය කාලාවර්තය	10,759.22 days 29.4571 yr 24,491.07 Saturn solar days
චන්ද්‍ර කාලාවර්තය	378.09 days
සාමාන්‍යය කක්ෂීය වේගය	9.69 km/s
මධ්‍යන්‍යය විෂමතාවය	320.346 750°
ආනතිය	2.485 240° to Ecliptic 5.51° to Sun’s equator 0.93° to invariable plane
ආරෝහණ මංසලෙහි දේශාංශකය	113.642 811°
පරිතාරාන්තිකයේ විස්තාරය	336.013 862°
චන්ද්‍රිකා	~ 200 (61කට ස්ථාවර කක්ෂයන් ඇත)
භෞතික ගුණාංග
සමක අරය	60,268 ± 4 km 9.4492 Earths
ධ්‍රැවීය අරය	54,364 ± 10 km 8.5521 Earths
Flattening	0.097 96 ± 0.000 18
මතුපිට පෘෂ්ඨීය වර්ගඵලය	4.27×1010 km² 83.703 Earths
පරිමාව	8.2713×1014 km³ 763.59 Earths
ස්කන්ධය	5.6846×1026 kg 95.152 Earths
මධ්‍යන්‍යය ඝණත්වය	0.687 g/cm³ (less than water)
නිරක්ෂීය පෘෂ්ඨීය ගුරුත්වය	10.44 m/s² 1.065 g
මිදුම් ප්‍රවේගය	35.5 km/s
නක්ෂත්‍ර භ්‍රමණ කාලාවර්තය	පැය 10.57 (10 hr 34 min)
නිරක්ෂීය භ්‍රමණ ප්‍රවේගය	9.87 km/s 35,500 km/h
ආක්ෂක ආනතිය	26.73°
උත්තර ධ්‍රැවය විෂුවදංශය	2පැය 42විනා 21තත් 40.589°
උත්තර ධ්‍රැවය ක්‍රාන්තිය	83.537°
ප්‍රභානුපාතය	0.342 (Bond) 0.47 (geometric)
පෘෂ්ඨීය උෂ්ණත්වය අවම මධ්‍යන්‍යය උපරිම 1 bar level 134 K 0.1 bar 84 K
දෘශ්‍ය විශාලත්වය	+1.47 to −0.24
කෝණික විෂ්කම්භය	14.5"–20.1" (excludes rings)
වායුගෝලය
පරිමාණ උස	59.5 km
සංයුතිය	~96% හයිඩ්‍රජන් (H2) ~3% හීලියම් ~0.4% මීතේන් ~0.01% ඇමෝනියා ~0.01% හයිඩ්‍රජන් ඩියුට්රයිඩ් (HD) 0.000 7% ඊතේන් අයිස්: ඇමෝනියා ජලය ඇමෝනියම් හයිඩ්‍රොසල්ෆයිඩ්(NH4SH)

හිරු හා සෙනසුරු අතර සාමාන්‍ය දුර කි.මී. බිලියන 1.4 ක් පමණ වේ. සෙනසුරුගේ පරිභ්‍රමණ වේගය තත්පරයට කි.මී. 9.69 ක් වන අතර පරිභ්‍රමණයට ගත වන කාලය පෘථිවි වර්ෂ 29.5 ක් පමණ වේ. මෙම කක්ෂයේ ඕවලාකාර ස්වභාවය නිසා සෙනසුරුගේ සූර්යයාට ආසන්නම හා දුරස්තම ලක්ෂයන් අතර වෙනස කි.මී. මිලියන 155 ක් පමණ වේ. සෙනසුරුගේ භ්‍රමණයත්, බ්‍රහස්පතිගේ මෙන්ම වෙනස් අගයන් ගනී. සමකාසන්නයේ පැය 10 විනාඩි 14 ක්ද, අනෙක් දේශාංෂයන්හි පැය 10 විනාඩි 39 ක්ද වශයෙන් භ්‍රමණ කාලයක් දක්වයි. නමුත් 2004 කැසිනි යානය සෙනසුරු වෙත යොමු කරන විට මෙම තත්ත්වය පැය 10 විනාඩි 45 ක් දක්වා වැඩි වී තිබුණි. මෙයට හේතුව කවරක්දැයි නොදන්නා නමුත්, භ්‍රමණ කාලය වෙනස් දේශාංශයක කායක් බවට අනුමාන කරන ලදී. 2007 දී මෙම කාල වෙනසට හේතුව පෘථිවි භ්‍රමණය පමණක් නොව, සෙනසුරුගේ ප්ලස්මා වායුන් හා එන්සිලේඩස් උප ග්‍රහයාගේ බලපෑම ඇති බව සොයා ගැනිණි. මෙම අස්ථායි තත්ත්වයන් නිසා චුම්භක ධ්‍රැවයන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වය ද අඩු වේ. ගණනයන්ට අනුව මෙම කාලය පැය 10 විනාඩි 32 දක්වා අඩුව ඇතිබව ගණනය කර ඇත.

සෙනසුරුගේ වායුගෝලය සෑදී ඇත්තේ හයිඩ්‍රජන් විශාල ප්‍රමාණයක් හීලියම් සුළු ප්‍රමාණයක් හා තවත් මූලද්‍රව්‍ය කිහිපයක එකතුවෙනි. අභ්‍යන්තරය කුඩා පාෂාණ හා අයිස්වලින් යුත් කුඩා හරයකින් සමන්විත ඝන ස්ථරයකි. එය වටා ලෝහමය හයිඩ්‍රජන් හා වායුමය ස්ථරයක් පවතී. බාහිර වායුගෝලය පෙණුමෙන් උදාසීන මුත් දීර්ඝ කාලීන ජීව අංශ ඇති විය හැක. බ්‍රහස්පති මත සුළගේ වේග‍යටත් වඩා වැඩි සුළගක් සෙනසුරු මත ඇති අතර එය ඇතැම් විට පැයට කිලෝමීටර 1800 තරම් වේ. සෙනසුරුට ග්‍රහ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් පවතින අතර එහි ශක්තිය පෘථිවි චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට වඩා වැඩි අතර බ්‍රහස්පතිගේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට වඩා අඩු වේ.

සෙනසුරුටද කැපී පෙනෙන වළලු පද්ධතියක් ඇති අතර එය බහුලව අයිස්වලින් හා ස්වල්ප වශයෙන් කුඩා ගල් කැබලි හා දුහුවිලි වලින්ද සෑදී ඇත.

සෙනසුරු වටා කක්ෂ ගතවී ඇති හඳුනාගත් චන්ද්‍රයන් ගණන 146කි. සෙනසුරුගේ විශාලතම චන්ද්‍රයා ටයිටන් වන අතර එය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ දෙවැනි විශාලතම චන්ද්‍රයායි. (බ්‍රහස්පතිගේ ගැනිමේඩ්ට පසුව) එය බුධ ග්‍රහයාටත් වඩා විශාලවන අතර එය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ සැලකිය යුතු වායුගෝලයකින් යුත් එකම චන්ද්‍රයාය.