एषः आहारपदार्थः प्रायः जगति सर्वत्र अस्ति एव । क्षीरेण निर्मीयमाणम् एतत् दधि आङ्लभाषायां Curd इति उच्यते । अयम् आहारपदार्थः न सस्यजन्यः, अपि तु प्राणिजन्यः आहारः एव । यद्यपि दधि दुग्धस्य रूपान्तरं तथापि गुणे दधि-दुग्धयोः महान् भेदः अस्ति । देवपूजासु नैवेद्यरूपेण अपि उपयुज्यते दधि । पायसेषु, पञ्चगव्ये, पञ्चामृते च दधि योजयन्ति । “श्रीखण्ड”नामकं भक्ष्यम् अपि निर्मीयते दध्ना । नवरात्रावसरे देवतापूजासु दध्यन्नस्य एव नैवेद्यं भवति । ललितासहस्रनाम्नि “काकिनीरूपधारिणी माता दध्यन्नम् अपेक्षते” इति उक्तम् अस्ति ।
“स्वादिष्ठानाम्बुजगता चतुर्वक्त्रमनोहरा । शूलाद्यायुधसम्पन्ना पीतवर्णाऽतिगर्विता ॥ १०४ ॥
मेदोनिष्ठा मधुप्रीता बन्दिन्यादिसमन्विता । दध्यन्नासक्तहृदया काकिनीरूपधारिणी ॥ १०५ ॥“ इति ।
दधि कस्य न प्रियम् । विना दधि विशिष्टं भोजनं न भवति ।
इति दध्न: गुणा: उक्ता: । (किन्तु दध्न: उपयोगे नियन्त्रणं नियमश्च विहित: इति न विस्मर्तव्यम् । उक्तं च - ‘कफपित्तकरं दधि ।’ भा. प्र) दधि शोफं जनयति
एतत् दधि पचनार्थं जडम् एव । किञ्चित् प्रमाणेन उष्णवीर्यम् अपि । वातं शमयति, रक्तवर्धकं च । शरीरे शुक्रधातुं, मेधस् च वर्धयति, बलं वर्धयति, शोथम् उत्पादयति च । रक्तपित्तकारकम् एतत् दधि जीर्णानन्तरम् आम्लं भवति ।
This article uses material from the Wikipedia संस्कृतम् article दधि, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). भिन्नोल्लेखः यावत् न भवेत्, तावत् CC BY-SA 4.0 इत्यत्र उल्लेखो भवति । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki संस्कृतम् (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.