ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ (ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ: 官 官; ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਚੀਨੀ: 官 話; ਪਿਨਯਿਨ: ਗੁਆਂਹਆ: ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ: ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਬੋਲੀ) ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਬੋਲੀ, ਸਟੈਂਡਰਡ ਮੰਦਾਰਿਨ ਜਾਂ ਸਟੈਂਡਰਡ ਚਾਈਨੀਜ਼ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸ੍ਰੋਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉੱਤਰੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (北方 话; běifānghuà) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇਕਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਅਰਬ) ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਹੈ।
ਮੰਦਾਰਿਨ | |
---|---|
ਸਰਲ ਚੀਨੀ: 官话; ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ: 官話; ਪਿਨਯਿਨ: Guānhuà | |
ਇਲਾਕਾ | ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਚੀਨ (see also ਸਟੈਂਡਰਡ ਚੀਨੀ) |
Native speakers | 960 ਮਿਲਿਅਨ (2010) |
ਸਿਨੋ- ਤਿੱਬਤੀਅਨ
| |
Early forms | ਪੁਰਾਣੀ ਚੀਨੀ
|
ਮਿਆਰੀ ਰੂਪ |
|
ਉੱਪ-ਬੋਲੀਆਂ |
|
Signed forms | ਵੈਨਫਾ ਸ਼ੌਯਾ |
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | cmn |
Glottolog | mand1415 |
ਭਾਸ਼ਾਈਗੋਲਾ | 79-AAA-b |
Mandarin area in China and Taiwan, with Jin (sometimes treated as a separate group) in light green | |
ਮੰਦਾਰਿਨ ਚੀਨੀ | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ | 官話 | ||||||||
ਸਰਲ ਚੀਨੀ | 官话 | ||||||||
officials' speech | |||||||||
| |||||||||
ਉੱਤਰੀ ਚੀਨੀ | |||||||||
ਚੀਨੀ | 北方話 | ||||||||
Northern speech | |||||||||
|
ਮੰਦਾਰਿਨ ਸੱਤ ਜਾਂ ਦਸ ਚੀਨੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੀਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਮੰਦਾਰਿਨ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਨਜਿੰਗ ਤੱਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹੇਲੋਂਗਜੀਆਗ ਤਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਸਾਨੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਟੋਨ ਹਨ। ਮੱਧ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਡੱਕਵੇਂ ਵਿਅੰਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਗਲੋਟਲ ਸਟਾਪ ਵਜੋਂ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੰਦਾਰਿਨ ਕਿਸਮਾਂ, ਰੈਟ੍ਰੋਫੈਕਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ "ਮੈਂਡਰਿਨ" (ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਮੱਲੀ ਮਰੇਰਟੀ ਤੋਂ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਭਾਵ "ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਸਲਾਹਕਾਰ") ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿੰਗ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਕਸਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਇਹਨਾਂ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੋਇਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜੈਸੂਇਟ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਮਿਆਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਚੀਨੀ ਨਾਮ ਗੁਆਨਹੂਆ (官 话 / 官 話), ਜਾਂ "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ" ਤੋਂ "ਮੈਂਡਰਿਨ" ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
ਉਚਾਰ ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ, ਇੱਕ ਗਲਾਈਡ, ਇੱਕ ਸ੍ਵਰ, ਇੱਕ ਫਾਈਨਲ ਅਤੇ ਟੋਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰ ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪ ਮੰਦਾਰਿਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਯਮ ਕੁਝ ਧੁਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਸੌ ਵੱਖਰੇ ਸਿਲੇਬਲ ਹੀ ਹਨ।
ਇੱਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਕੇਤ ਇਹ ਹਨ:
ਲੇਬੀਅਲ | ਐਪੀਕਲ | ਰੈਟਰੋਫਲੈਕਸ | ਪਲਾਟਲ | ਵੇਲਰ | |
---|---|---|---|---|---|
ਡੱਕਵੇਂ | /p/ ⟨b⟩ | /t/ ⟨d⟩ | /k/ ⟨g⟩ | ||
/pʰ/ ⟨p⟩ | /tʰ/ ⟨t⟩ | /kʰ/ ⟨k⟩ | |||
ਨਾਸਕੀ | /m/ ⟨m⟩ | /n/ ⟨n⟩ | /ŋ/ | ||
ਐਫਰੀਕੇਟ | /t͡s/ ⟨z⟩ | /ʈ͡ʂ/ ⟨zh⟩ | /t͡ɕ/ ⟨j⟩ | ||
/t͡sʰ/ ⟨c⟩ | /ʈ͡ʂʰ/ ⟨ch⟩ | /t͡ɕʰ/ ⟨q⟩ | |||
ਠੋਸ | /f/ ⟨f⟩ | /s/ ⟨s⟩ | /ʂ/ ⟨sh⟩ | /ɕ/ ⟨x⟩ | /x/ ⟨h⟩ |
ਸੋਨੋਰੈਂਟ | /w/ | /l/ ⟨l⟩ | /ɻ ~ ʐ/ ⟨r⟩ | /j/ |
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਮੈਂਡਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.