ଲାଜକୁଳୀ ଲତାର ଇଂରାଜୀ ନାମ 'Touch Me Not' ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ ମାଇମୋସା ପୁଡିକା (Mimosa Pudica) । ଏହା ମାଇମୋସେସୀ(Mimosaceae) ବଂଶ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଏକ କଣ୍ଟକପୂର୍ଣ୍ଣ କଠିନ ତୃଣଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ । ଏହାର ଚେରରେ ଥିବା ଗଣ୍ଠିରେ ବହୁ ବୀଜାଣୁ ବାସ କରନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ବାୟୁରୁ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରନ୍ତି । ଛୁଇଁଦେଲେ ଲାଜକୁଳୀ ଲତା ଝାଉଁଳି ପଡେ଼ । ସ୍ପର୍ଶଜନିତ ଏହି ଗତିକୁ ଅନ୍ତର୍କୁଞ୍ଚନ (Nastic movement) କୁହାଯାଏ ।
ଲାଜକୁଳୀ ଲତା | |
---|---|
(Mimosa pudica) Flower-head | |
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
ଜଗତ: | Plantae |
ଅଶ୍ରେଣୀକୃତ: | Angiosperms |
ଅଶ୍ରେଣୀକୃତ: | Eudicots |
ଅଶ୍ରେଣୀକୃତ: | Rosids |
ଗଣ: | Fabales |
କୁଳ: | Fabaceae |
ଉପକୁଳ: | Mimosoideae |
ପ୍ରଜାତି: | Mimosa |
ଜାତି: | M. pudica |
ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ | |
Mimosa pudica |
ଲାଜକୁଳୀ ଲତା ଗୋଟିଏ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣସଂପନ୍ନ ଉଦ୍ଭିଦ । ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଚିକିଟା କଳା ମାଟିରେ ଉଠେ ଓ ଉଷ୍ଣପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ଦେଖାଯାଏ । ଆମ ଦେଶର ପ୍ରାୟ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ୪୫ ସେ.ମି.ରୁ ୯୦ ସେ.ମି. ଯାଏ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର କାଣ୍ଡ, ଶାଖା ତଳକୁ ଓହଳି ଥାଏ । ଲତାରେ କଣ୍ଟା ଓ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଲାଲ ଦେଖାଯାଏ । ଏହାର ମୂଳ ମାଟି ତଳେ ଦେଢ଼ ଫୁଟରୁ ଦୁଇଫୁଟ ଯାଏ ଭେଦ କରିପାରେ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଲାଲ ଓ ସୁଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଦୃଢ଼ ଓ ତନ୍ତୁପୂର୍ଣ୍ଣ । ପତ୍ର ପ୍ରାୟ ୨.୫ ସେ.ମି.ରୁ ୫.୦ ସେ.ମି. ଯାଏ ଓ ଉପରକୁ ଚିକ୍କଣିଆ, ତଳପାଖ ରୁଆ ରୁଆ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ ଫୁଲ ଫୁଟେ, ଫଳ ହୁଏ । ଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଗୋଲାପୀ, ପ୍ରାୟ ୧.୦ରୁ ୧.୫ ସେ.ମି. ଚଉଡ଼ା । ବର୍ଷା ଓ ଶୀତ ଋତୁରେ ଏହା ଫୁଲ ଫଳରେ ଭରି ଉଠେ । ଏହାର ମଞ୍ଜି ମୁଗଠାରୁ ଟିକିଏ ଛୋଟ । ଏହି ଲତାକୁ ଛୁଇଁଲାମାତ୍ରେ ଝାଉଁଳିଯାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ "ଲାଜକୁଳୀ ଲତା" ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ସଂସ୍କୃତରେ ଏହାକୁ ଲଜ୍ଜାଳୁ, ଅଞ୍ଜଳିକାରିକା, କନ୍ଦିରୀ, ରକ୍ତପାଦୀ, ଶମୀପତ୍ରା, ସ୍ପୃକ୍କା, ଖଦିରପତ୍ରିକା, ସଙ୍କୋଚିନୀ, ଖଦିରୀ, ସମଙ୍ଗା(ଙ୍ଗୀ), ନମସ୍କାରୀ, ପ୍ରସାରଣୀ, ସପ୍ତପର୍ଣ୍ଣୀ, ଗଣ୍ଡମାଳିକା, ଲଜ୍ଜା, ଲଜ୍ଜିରୀ, ସ୍ପର୍ଶଲଜ୍ଜା, ଅସ୍ରରୋଧିନୀ, ରକ୍ତମୂଳା, ଲଜ୍ଜାବତୀ, ଲଜ୍ଜାସ୍ପର୍ଶ, ତାମ୍ରମୂଳା, ସୂଗୁପ୍ତା, ମହାଭୀତା, ଖଣ୍ଡକାଳୀ, ବଶିନୀ, ମହୌଷଧି, ବାରାହକ୍ରାନ୍ତ ଓ ହିନ୍ଦୀରେ ଲାଜଓ୍ବନ୍ତୀ, ଛୁଇମୁଇ କହାଯାଏ । ଏହାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନାମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା: ମ: ଲଜାଳୁ, ଲାଜରୀ, ସଂକୋରଣୀ, ଗୁ: ରିଶାମଣୀ ।
ଲାଜକୁଳୀ ଲତାର ରସ ତିକ୍ତ ଓ କଷା, ବିପାକଦ୍ୱାରା ଅଧିକ ତିକ୍ତ ଲାଗେ । କଫ ଓ ପିତ୍ତ ପ୍ରଶମନରେ ଏହା ସହାୟକ ହୁଏ ।
ଏହାର ମୂଳ, ପତ୍ର, ମଞ୍ଜି ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ସ୍ୱପ୍ନଦୋଷ, ଶୀଘ୍ରସ୍ଖଳନ, ଶୁକ୍ରପ୍ରମେହ, ଯୋନି ଭଙ୍ଗ , ରକ୍ତପ୍ରଦର, ଅତିସାର, ରକ୍ତସ୍ରାବ, ଭଗନ୍ଦର ଇତ୍ୟାଦି ରୋଗରେ ଏହାକୁ ଆୟୁର୍ବେଦ ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଗଲେ ସୁଫଳ ମିଳେ । ଏହାଛଡ଼ା ରକ୍ତବିକାର, ରକ୍ତ ଝାଡ଼ା, କାଶ, ପୁରାତନ କ୍ଷତ ଇତ୍ୟାଦିର ଚିକିତ୍ସାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଲାଜକୁଳୀ ସହିତ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଦ୍ରବ୍ୟର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଔଷଧ ଓ ରୋଗର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସୂଚନା ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା -
This article uses material from the Wikipedia ଓଡ଼ିଆ article ଲାଜକୁଳୀ ଲତା, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ଦର୍ଶାଯାଇନଥିଲେ ସମସ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁ CC BY-SA 4.0 ରେ ଉପଲବ୍ଧ । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ଓଡ଼ିଆ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.