Eit superkontinent er ein landmasse som består av meir enn éin kontinental kjerne eller kraton.
Samlinga av kratonane og terranane som utgjer Eurasia kvalifiserer til eit superkontinent i dag.
Vanlegvis nyttar paleogeografar uttrykket superkontinent om ei enkel landsmasse som består av all dei moderne kontinenta. Det tidlegaste kjende superkontinentet var Vaalbara. Det vart danna av protokontinent og var eit superkontinent for 3,1 milliardar år sidan. Vaalbara braut opp i mindre delar for om lag 2,8 milliardar år sidan. Superkontinentet Kenorland oppstod for rundt 2,7 milliardar år sidan og braut opp for om lag 2,5 millardar år sidan til protokontinent-kratona Laurentia, Baltica, Australia, og Kalahari. Superkontinentet Columbia oppstod og braut saman i perioden for 1,8 til 1,5 milliardar år sidan.
Superkontinentet Rodinia sprakk opp for om lag 750 millionar år sidan. Ein av bitane utgjer i dag store delar av kontinent som i dag ligg på den sørlege halvkula. Platetektonikk førte bitane av Rodina tilbake i ei anna form seint i paleozoikum og danna det kanskje mest kjende superkontinentet Pangaea. Pangaea braut så opp i eit nordleg og eit sørleg superkontinent, Laurasia og Gondwana.
Moderne studiar tyder at superkontinenta oppstår i syklusar og kjem saman og bryt opp igjen ved hjelp av platetektonikk i periodar på om lag 250 millionar år.
Superkontinenta blokker varmestraumen frå det indre av jorda og fører til at astenosfæren vert overoppvarma. Til slutt vil litosfæren byrje å bule oppover og bryte, medan magma stig til overflata og bitar av kontinent vert pressa frå kvarandre. Det er fortida omdiskutert korleis superkontinenta oppstår igjen, om platetektonikken fører dei saman igjen etter at dei har reist rundt jorda, eller om dei flyttar seg bort frå kvarandre og så tilbake mot kvarandre igjen.
I andre vitskapar som historie og geografi er landmassar som er knytt saman av eit eid og rekna som superkontinent eller berre kontinent, som Amerika. Enkelte historikarar omtalar heile landmassen Afrika og Eurasia som superkontinentet Afro-Eurasia.
I omvendt rekkefølgje (stratolitisk rekkefølgje).
This article uses material from the Wikipedia Nynorsk article Superkontinent, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Teksten er tilgjengeleg under CC BY-SA 4.0 om ikkje anna er oppgjeve. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nynorsk (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.