Abdulrazak Gurnah

desember">20. desember 1948) er ein tanzaniansk-britisk forfattar som skriv på engelsk. Han vann Nobelprisen i litteratur 2021 for «att kompromisslöst och med stor medkänsla ha genomlyst kolonialismens verkningar och flyktingens öde i klyftan mellan kulturer och kontinenter».

Abdulrazak Gurnah
Statsborgarskap	Storbritannia, Tanzania
Fødd	20. desember 1948 (75 år) Zanzibar
Yrke	romanforfattar, universitetslærar, prosaforfatter, redaktør, skribent
Sjanger	prosa
Medlem av	Royal Society of Literature
Abdulrazak Gurnah på Commons

Gurnah var fødd i Sultanatet Zanzibar. Faren og onkelen hans var forretningsfolk som hadde flytta dit frå Jemen. Etter revolusjonen i Zanzibar i 1964, som tok makta frå den arabiske eliten og seinare førte til at Zanzibar blei del av Tanzania, forlét han øya.

Han var 20 år gammal då han kom til Storbritannia som flyktning i 1968. Kort tid etter byrja han å skriva.

Han studerte fyrste ved Christ Church College i Canterbury, som tildelte akademiske grader frå University of London. Deretter blei han student ved Universitetet i Kent, det han tok doktorgraden i litteratur med avhandlinga Criteria in the Criticism of West African Fiction i 1982. Frå 1980 til 1982 var han førelesar ved Bayero University Kano i Nigeria.

Han blei så professor i engelsk og postkolonial litteratur ved Universitetet i Kent, og blei verande i stillinga til han pensjonerte seg i 2017. Han er no professor emeritus ved universitetet.

Gurnah er busett i Canterbury, og har britisk statsborgarskap. Han har halde på banda til Tanzania, der han framleis har familie og der han har sagt han reiser når han kan: «I am from there. In my mind I live there.»

Gurnah har skrive fleire noveller og essay, og har til saman gjeve ut ti romanar. Gurnah skriv på engelsk, sjølv om morsmålet hans er swahili. Tekstane hans inneheld likevel gjerne uttrykk frå andre språk som swahili, arabisk og tysk. Han har sjølv sagt at han måtte kjempa mot forleggjarar som ønskte å markera desse orda og uttrykk med kursiv eller anglisera dei. Gurnah har kritisert praksisen i britisk og amerikanske forlagsverksemd der ein «gjer det framande verka framand» ved å merka «framande» ord og uttrykk med kursiv eller ha med ordforklaringar.

Gurnah byrja å skriva i 20-åra grunna heimlengt. Han byrja med å skriva ned tankar i ei dagbok. Dette utvikla seg til lengre refleksjonar om eimen, og etterkvart til oppdikta historier om andre. For Gurnah blei det ein vane å bruka skriving til å forstå og nedteikna si eiga erfaring som flyktning og å bu i eksil. Desse fyrste sogene blei etterkvart til den fyrste romanen til Gurnah, Memory of Departure (1987), som han skreiv parallelt med doktorgraden sin. Boka opna ein forfattarskap der han tok for seg tema som «det varande traumet frå kolonialisme, krig og fortrenging». Verket til Gurnah tek ofte for seg spørsmål om utanforskap, kulturmøte og kulturkollisjonar, kolonialisme og utlegd.

Mykje av handlinga i verka til Gurnah finn stad ved kysten av Auast-Afrika, og fleire av protagonistane i romanane hans er frå Zanzibar.

I 2019 bidrog han til antologien Refugee Tales III, ein del av eit prosjekt drive av Gatwick Detainees Welfare Group. Denne organisasjonen verker for å synleggjera skjebnane til og gje støtte til personar tekne i forvaring med heimel i den britiske Immigration Act.

• Memory of Departure (1987)
• Pilegrim's Way (1988)
• Dottie (1990)
• Paradise (1994)
• Admiring Silence (1996)
• By the Sea (2001)
• Desertion (2005)
• My Mother Lived on a Farm in Africa, novellesamling (2006)
• The Last Gift (2011)
• The Urge to Nowhere , essay (2011)
• The Arriver's Tale, novelle (2016)
• Gravel Heart (2017)
• The Stateless Person's Tale,novelle (2019)
• Afterlives (2020)

Kari og Kjell Risvik har omsett romanane Paradis, Taushetens øy og Ved sjøen til norsk:

• Paradis, Aschehoug 1996 – originaltittel Paradise
• Taushetens øy, Aschehoug 1999 – originaltittel: Admiring Silence
• Ved sjøen, Aschehoug 2002 – originaltittel: By the Sea