Abdulrazzoq Gurnah

U Zanzibar sultonligida tugʻilgan va 1960-yillarda Zanzibar inqilobi paytida qochqin sifatida Buyuk Britaniyaga koʻchib oʻtgan. Uning romanlari orasida Buker va Whitbread mukofotlari uchun qisqa roʻyxatga kiritilgan „Jannat“ (1994); „Tark“ (2005); hamda Buker mukofotining longlisti va Los-Anjeles Tayms kitob mukofotining qisqa roʻyxatiga kiritilgan "Dengiz boʻyida" (2001) kabi asarlari mashhur.

Abdulrazzak Gurnah
Asl ismi	sua.: Abdulrazak Gurnah inglizcha: Abdulrazak Gurnah arabcha: عبد الرزاق گرناہ
Tavalludi	20-dekabr 1948-yil (1948-12-20) (75 yosh) Zanzibar sultonligi, Tanzaniya
Kasbi	1987-yildan hozirgacha
Ijod qilgan tillari	Ingliz tili va Suaxili tili
Fuqaroligi	Birlashgan Qirollik, Tanzaniya
Yoʻnalish	realizm
Janr	nasr
Shoh asari	Kent universiteti
Mukofotlari
Veb-sayti
rcwlitagency.com

Gurnah 2021-yilda adabiyot bo‘yicha Nobel mukofoti bilan „madaniyatlar va qitʼalar o‘rtasidagi jarlikda mustamlakachilik oqibatlari va qochqinlar taqdiriga murosasiz va rahmdillik bilan kirishgani uchun“ taqdirlangan. U Kent universitetining ingliz va postkolonial adabiyot boʻyicha faxriy professori.

Abdulrazzak Gurnah 1948-yil 20-dekabrda. Zanzibar sultonligida tug‘ilgan. U 18 yoshida Zanzibar inqilobi natijasida arab elitasi hukmronligi agʻdarilib, keyinchalik Tanzaniyaning bir qismiga aylangan orolni tark etib, 1968-yilda qochqin sifatida Angliyaga kelgan. U arab naslidan boʻlib, otasi va amakisi Yamandan koʻchib kelgan tadbirkorlar edi.

U dastlab Kenterberidagi Christ Church kollejida tahsil olgan, oʻsha paytda ushbu kollejning diplomlari London universiteti tomonidan taqdim etilardi. Keyin u Kent universitetiga oʻtdi va 1982-yilda "Gʻarbiy Afrika fantastikasini tanqid qilish mezonlari" nomli dissertatsiya bilan doktorlik unvonini qoʻlga kiritdi.

Gurnah 1980-yildan 1983-yilgacha Nigeriyadagi Kano Bayero universitetida maʼruzachi boʻlib ishladi. Keyin Kent universitetida ingliz va postkolonial adabiyot professori unvonini olgach, u yerda 2017-yilgacha, yaʼni nafaqaga chiqqunicha dars berdi; yozuvchi ayni damda ushbu universitetda ingliz va postkolonial adabiyot boʻyicha faxriy professor hisoblanadi.

Gurnahning romanlari tanqidchilar tomonidan ijobiy qabul qilingan boʻlsa-da, ular tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlmagan va baʼzi hollarda Buyuk Britaniyadan tashqarida chop etilmagan. U 2021-yilda adabiyot bo‘yicha Nobel mukofoti bilan taqdirlanganidan so‘ng, uning asarlariga talab ortishi natijasida nashriyotlar va kitob sotuvchilari raqobatga kirishishdi. Nobel mukofoti eʼlon qilinganidan keyingina Gurnah amerikalik noshirlardan oʻzining „Afterlives“ romani uchun takliflar oldi; Riverhead Books ushbu asarni 2022-yil avgust oyida chop etishni rejalashtirmoqda. Riverhead, shuningdek, gurnahning ilgari bosmadan chiqqan ikkita asari "Dengiz boʻyida" („By the sea“) va „Tark“ („Desertion“) uchun nashr huquqlarni qoʻlga kiritdi.

Gurnahning 1994-yilda yozilgan „Jannat“ romani „Buker“, „Whitbread“ va „Yozuvchilar gildiyasi“ mukofotlari shortlistiga hamda Daniya tilidagi eng yaxshi tarjimasi uchun ALOA mukofotiga nomzodlar ro‘yxatiga kiritilgan. Uning „Dengiz bo‘yida“ (2001) romani Bukerning longlistiga va Los-Anjeles Tayms kitob mukofoti uchun nomzodlar ro‘yxatidan joy olgan, "Tark" (2005) esa 2006 yilgi Hamdo‘stlik yozuvchilari mukofoti uchun nomzodlar qatoridan joy olgan.

Gurnah 2006-yilda Qirollik adabiyot jamiyati aʼzosi etib saylandi. 2007-yilda "Dengiz boʻyida" asari uchun Fransiyada RFI Témoin du Monde (Dunyo guvohi) mukofotini qoʻlga kiritdi.

2021-yil 7-oktyabrda „madaniyatlar va qitʼalar oʻrtasidagi jarlikda mustamlakachilik oqibatlari va qochqinlar taqdiriga murosasiz va rahmdillik bilan kirishgani uchun“ adabiyot boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻldi. Gurnah 1993-yilda mukofotni qo‘lga kiritgan Toni Morrisondan keyingi birinchi qora tanli va 2007-yilda laureat boʻlgan Doris Lessingdan keyingi birinchi afrikalik yozuvchi hisoblanadi.

Gurnah Angliyaning Kenterberi shahrida yashaydi, Britaniya fuqaroligiga ega. U Tanzaniya bilan yaqin aloqada, u yerda oilasi borligini, imkon boʻlganda u yerga qaytishini nazarda tutuib aytadi: „Men u yerdanman. Qalban u yerda yashayman“.

Romanlar

• Ketish xotirasi (1987)
• Ziyorat yo‘li (1988)
• Dotti (1990)
• Jannat (1994) (Buker mukofoti va Whitbread mukofoti uchun qisqa roʻyxatga kiritilgan)
• Admring Silnece (1996)
• Dengiz boʻyida (2001) (Buker mukofoti uzun roʻyxatiga kiritilgan va Los-Anjeles Tayms kitob mukofoti qisqa roʻyxatiga kiritilgan)
• Desertion (2005)
• Soʻnggi sovgʻa (2011)
• Tosh yurak (2017)
• Afterlives (2020)