युनानी औषधोपचार पद्धती

त्यातही औषधांचे व्यवस्थापन आणि प्रकृतीच्या आकलनाची विशिष्ट तत्त्वे आहेत. युनानी औषधोपचार पद्धतीनुसार मानवी शरीर सात मूळ घटकतत्त्वांनी बनलेले आहे. ही तत्त्वे आरोग्याच्या देखभालीसाठी व जडणघडणीसाठी कारणीभूत असतात. यापैकी कोणत्याही घटकाचा अपव्यय किंवा त्यांच्या भौतिक स्थितीतील बदल आजाराला किंवा मृत्यूला कारणीभूत ठरू शकतो. ही सात घटकतत्त्वे खालीलप्रमाणे आहेत.

• १) अल्‌-अरकान किंवा अल्‌-अनासीर (मूलद्रव्य)
• २) अल्‌-मिजाज (स्वभाव किंवा प्रवृत्ती)
• ३) अल्‌-अखलात (शारीरिक द्रव्ये)
• ४) अल्‌-आझा (अवयव)
• ५) अल्‌-अखाह (जीवनावश्‍यक स्फूर्ति)
• ६) अल्‌-कवा (शक्ती)
• ७) अल्‌-अफआल (शारीरिक क्रिया)

युनानी रोगनिवारक शास्त्राच्या तत्त्वानुसार, युनानी चिकित्सकाला रोग्याच्या खालील बाबी नेहमीच लक्षात घेतल्या पाहिजेत. उदा. रोग्याची प्रवृत्ती, स्वभाव, भावना, वागणूक, सवयी, मूलस्थान, राहणीमान, जीवनपद्धती, जात, व्यवसाय, हवामान व पर्यावरण.