चंद्रवंशी राजा दुष्यंत हा शिकारीसाठी वनात जातो. तेथे त्यास शकुंतला दिसते. ती एक ऋषिकन्या असते. त्याला ती आवडते व तो तिच्याशी गांधर्व-विवाह करतो. परतण्यापूर्वी लग्न व प्रेमाचे प्रतीक म्हणून तो तिला आपली अंगठी देतो. शकुंतलेच्या हातून दुष्यंतराजाने दिलेली अंगठी हरवते. दरम्यान शकुंतला गर्भिणी होते. दुष्यंत परत वनात न आल्यामुळे ती राजाच्या भेटीस राजप्रासादात येते. परंतु, दुष्यंतास मिळालेल्या दुर्वास मुनींच्या शापामुळे शकुंतला त्याच्या विस्मृतीत गेलेली असते. अंगठी नसल्यामुळे ती राजा दुष्यतांलाआपली ओळख पटवून देउ शकत नाही. या काळातच ती अंगठी एका कोळ्याला माशाच्या पोटात सापडते. तो ती राजास आणून दाखवितो. राजाची स्मृती परत येऊन तो शकुंतलेचा स्वीकार करतो.
अभिज्ञानशाकुंतलमवरील प्राचीन भाषांतील टीका
कालिदासाच्या अभिज्ञान शाकुंतलम् (शाकुंतल) या नाटकावर भाष्य करणारी जवळपास दोनशेसत्तर हस्तलिखिते सध्या भारतात अधिकृतरीत्या उपलब्ध आहेत.[ संदर्भ हवा ] विविध प्राचीन भाषांमधून व देवनागरी, ग्रंथी, शारदा, मैथिली, प्राचीन बंगाली, प्राचीन तेलगू, प्राचीन मल्याळी अशा लिपींमधून शाकुंतलवरील भाष्य आणि टीका उपलब्ध आहेत. अशाच प्राचीन भाष्यकारांपैकी आठ भाष्यकारांचे लेखन पुणे विद्यापीठाच्या संस्कृत प्रगत अध्ययन केंद्रातील प्रा. डॉ.जयंती त्रिपाठी यांनी केलेल्या संशोधनाद्वारे विचारात घेतले गेले आहे. त्यातील दाक्षिणात्य ग्रंथलिपी, प्राचीन मैथली, देवनागरी, मल्याळम लिपींमधील टीका या संशोधनासाठी अभ्यासण्यात आल्या होता.
या प्रबंधामुळे, 'शाकुंतल' नाटकाविषयी आठ प्राचीन भाषांमध्ये झालेला अभ्यास आता जयंती त्रिपाठींच्या या हस्तलिखित पुस्तकामधून समोर आला आहे. इंग्रजीमध्ये लिहिलेल्या या ग्रंथाद्वारे 'शाकुंतल'चे भाषाशास्त्रीय सौंदर्य, टीकाकारांची माहिती, त्यांची टीका करण्याची पद्धत, व्याख्यापद्धती, शैली, भाषा आदी बाबी, वेगवेगळ्या अभ्यासकांनी 'शाकुंतल'चे लावलेले अर्थ, त्यातून उलगडलेली नाट्यशास्त्राची विविध अंगे या सर्व गोष्टी एकाच ठिकाणी जाणून घेता येत आहेत.
नाटकाची भाषांतरे/रूपांतरे
कविकुलगुरू कालिदासाने लिहिलेल्या अभिज्ञानशाकुंतलम् या संस्कृत नाटकाची जगातल्या असंख्य भाषांत भाषांतरे झाली. जगप्रसिद्ध जर्मन कवी गटे याला हे नाटक इतके आवडले की तो या नाटकाचे पुस्तक डोक्यावर घेऊन नाचला.
This article uses material from the Wikipedia मराठी article अभिज्ञानशाकुंतलम, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 4.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मराठी (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.