ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး

ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး

ၼႃႈလိၵ်ႈႁူဝ်ႁႅၵ်ႇ ၶွင်ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးဢင်းၵိတ်ႉ
လိူင်ႈမဵဝ်း	ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ဢိၼ်ႇတႃႇၼႅတ်ႉ
ၸဝ်ႈၶွင်	ဝီႇၶီႇမီႇတီႇယႃႇ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်း
ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ	The free encyclopedia that anyone can edit
ဝႅပ်ႉသၢႆႉ	wikipedia.org
ၽႃႇသႃႇ ပရူဝ်ႇၶႅမ်းမိင်း	PHP
Alexa ၸၼ်ႉ	႖(2015 ဢေႇပရႄႇ)
လွင်ႈတၢင်ႇမၢႆၽၢင်	Optional
ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်း	ၽူႈၶဝ်ႈမႄးထတ်း ၸိူဝ်းတူင်ႉတိုၼ်ႇ ႗႒,႕႙႒ ၵေႃႉ(မေ ၂၀၁၅)၊ ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁူမ်ႈသဵင်ႈ 4,496
ၽႃႇသႃႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ	ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ႒႘႗ မဵဝ်း
ပီတႄႇပိုတ်ႇတၢင်ႇ	ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 15၊ 2001 (2001-01-15)
သၢႆငၢႆယၢမ်းလဵဝ်	တိုၵ်ႉတူင်ႉၼိုင်ယူႇ

ၸိုဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး (Wikipedia) ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ် လႃႇလီႇသႅင်းၵိူဝ်း (Larry Sanger) ၵေႃႇတင်ႈၸိုဝ်ႈပၼ်ဝႆႉ။ ဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းသွင်ၶေႃႈ wiki (ဝီႇၶီႇ) တင်း pedia (ၽီႇတီႇယႃႇ) မႃးၵပ်းတေႃႇၵၼ်ဝႆႉ။ wiki (ဝီႇၶီႇ)ၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၶိူဝ်းၵူၼ်း ၸိူဝ်းယူႇၼိူဝ်ၵုၼ်ႁႃးဝၢႆး (Hawaii) ဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ “ဝႆး၊ ၽႂ်း”၊ pedia (ၽီႇတီႇယႃႇ) သမ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ encyclopedia (ဢႅၼ်ႇသႆႇၵလူဝ်ႇၽီးတီးယႃး) ဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ “ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ” ၼၼ်ႉသေ တတ်းဢဝ် pedia ဝႆႉယဝ်ႉ။

• 1. What is wiki? Wiki ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်?
• 2. What's the history of wiki? ပိုၼ်း wiki ပဵၼ်ႁိုဝ်မီးႁိုဝ်?
• 3. What is the difference between offline knowledge bank and online wiki? လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးပႅၵ်ႇပိူင်ႈ တၢင်းႁူႉသႅၼ်သမ်ႇ တမ်ႈတီႈပပ်ႉလိၵ်ႈလႄႈ တမ်ႈတီႈ wiki ၼိူဝ် online?
• 4. How to use wiki? တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်း wiki?
• 5. What is the good and bad characteristics of wiki? လွင်ႈလီလွင်ႈၸႃႉ (လွင်ႈတိူဝ်းတွၼ်း လွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း) တၢင်းၸႂ်ႉတိုဝ်း ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး (လွင်ႈၶဝ်ႈထႃႈ) wiki ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁိုဝ် မီးႁိုဝ်ဝႆ့?
• 6. Can everyone create own wiki? ၵူႈၵေႃႉ ၶဝ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၼႂ်း wiki ႁင်းၶေႃ ၸွင်ႇလႆႈ?
• 7. What are the procedures to do so? တေသိုပ်ႇ ၶူင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇသင်ထႅင်ႈ?
• 8. What is wiki free websites? ႁဵတ်းႁိုဝ်လႄႈဝႃႈ wiki ၼႆႉ ပဵၼ်ၼႅင်ႈၶၢဝ်ႇ လွတ်ႈလႅဝ်း?
• 9. Wiki for everyone ဝီႇၶီႇၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း။

www.wikipedia.org ၼႆ့ပဵၼ် ၸိုဝ်ႈၼႅင်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ တႃႇတေၶဝ်ႈတူၺ်းလႆႈ ၼၼ့်ယဝ်ႉ။ Wikipedia ဢၼ်ဝႃႈၼႆ့ ပဵၼ်ပပ့်သႅၼ်သမ်ႇ ၼိူဝ်ဢိၼ်ႇထိူဝ်ႇၼႅတ့် ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး လိၵ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း မီးၸွတ်ႇမီးၸေးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ဝီႇၶီႇပီးၻီးယႃးၼႆႉ ၽႂ်ၽူႈလႂ်သေ ဢမ်ႇဝႃႈ ၶဝ်ႈလူတူၺ်းလႆႈ လွတ်ႈꧦလႅဝ်းꧦသေဢမ်ႇၵႃး တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ ၶဝ်ႈတႅမ်ႈလႆႈ လွတ်ႈꧦလႅဝ်းꧦယူႇ။

လႆႈဢဝ် လိၵ်ႈၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း တႅမ်ႈဝႆႉသေ လွင်ႈဝႃႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းဝီႇၶီႇပီးၻီးယႃးၼႆၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈ home page, wikipedia website ၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် ဢဝ်လွင်ႈလဵၼ်ႈမူၼ်ႈ Jigsaw သေ ၼႄပၼ် ႁၢင်ႈၽၢင်ဝႆႉယူႇ။ Wiki ၼႆႉ ၵျိမ်ႇမီႇဝေးလ်ၸ် လႄႈ လႄႇရီႇသိင်းၵိူဝ်း တႄႇတင်ႈဝႆႉ မိူဝ်ႈပီၶရိတ်ႉ 2001 လိူၼ်ၵျၼ်ႇၼဝရီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႃႈၵွၼ်ႇတွၼ်းဢွၼ် တႃႇတေပဵၼ်မႃး ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၶူးမေႃၶဝ် လႆႈပၼ် ၶၢဝ်းယၢမ်းတင်းၼမ် တႅမ်ႈꧦမၢႆꧦသေ ႁဵတ်းပဵၼ်ပပ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႃႈၶၼ်ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ၼိုင်ႈထဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈꧦ။ လႆႈပၼ်ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႁူဝ်ႁဵင်မၼ်းယူႇ။ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ Britannica တႄႉ ပဵၼ်ပပ်ႉၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ လိူဝ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတိူဝ်ႇတႄႉ လိၵ်ႈၼႂ်းပပ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၽႅဝ်မႃးၼႂ်း ၶႅပ်း CD-ROM ယူႇ။ ၶႅပ်းသႅၼ်သမ်ႇ Encarta ဢၼ် Microsoft ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၸိၵ်းပဵၼ်ယွတ်ႈ တင်းသဵင်ႈယူႇ။ ၼၼ်ႉတႄႉ တေလႆႈဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈၼႂ်းပပ်ႉသေ ၽႅဝ်မႃးၼႂ်း ၸီႇၻီႇၵူၺ်း။ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် တီႈၼႂ်း Britannica ၼၼ်ႉ မီး 80,000 ႁူဝ်သေတႃႉ တီႈၼႂ်း Microsoft Encarta တႄႉ မီး ၼိုင်ႈသႅၼ်ပၢႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆး wikipedia တႄႉ မၼ်းႁဵတ်းပၼ် ႁႂ်ႈလူဢၢၼ်ႇလႆႈ တီႈၼိူဝ် ဢိၼ်ႇထိူဝ်ႇၼႅတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတႄႉ ယိူင်ႈဢဝ်ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ Nupedia သေ ႁဵတ်းမႃးသေတႃႉ ဝၢႆးလိုၼ်း မႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈ Project သေ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ႁႂ်ႈၵူႈၵေႃႉ လႆႈၶဝ်ႈပႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ၼိုင်ႈၵေႃႉႁူႉၼိုင်ႈဢၼ် ၼိုင်ႈၵေႃႉႁၼ်ၼိုင်ႈလွင်ႈ ၼႆလႄႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈသေၵေႃႉꧦတႅမ်ႈၼႄၵႂႃႇသေ သေၵေႃႉꧦ သမ်ႉႁူႉတွၼ်းသေ ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉၸိုင် မၼ်းၶိုၼ်းၽိူမ်ႉထႅမ် တႅမ်ႈသႂ်ႇထႅင်ႈၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်ၽိတ်းဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ မႄးပၼ်လႆႈယူႇ။ သင်ဝႃႈ မီးလွင်ႈတၢင်း ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၸိုင် တီႈၼႂ်းdiscussion ၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇၵုမ်ငူပ်ႉငီႉၵၼ်ၵေႃႈ လႆႈယူႇ။

သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈတႅမ်ႈ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်မႂ်ႇၸိုင် တေလႆႈႁဵတ်း register တမ်ႈတီႈ wikipedia website ၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းယူႇ။ ႁူဝ်ၶေႃႈ လႄႈ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈမႄးၼႆၸိုင် တေလႆႈၵႂႃႇၼဵၵ်းတီႈ edit ၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူး တီႈမႄးလႆႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်မႂ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ၸွင်ႇမၼ်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၼႆၼၼ်ႉတႄႉ တေလႆႈထတ်းတူၺ်းယူႇ။

တမ်ႈတီႈ ၼႂ်း Wikipedia ၼႆ့ လိၵ်ႈၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ (288) ယၢင်ႇသေ လိၵ်ႈတႆးတႄႉ ပႆႇၶဝ်ႈပႃး၊ တိုၵ်ႉပဵၼ်ဝႆႉ ၶႆႇငွမ်း (incubator)ဝႆႉၵူၺ်း။ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် တင်းသဵင်ႈ မီးမႃး 35 လၢၼ်ႉလိူဝ်ꧦယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်း မီးဝႆႉ 4.9 လၢၼ်ႉလိူဝ်ꧦသေ သိုပ်ႇလိူဝ်မႃးယူႇတိၵ်းꧦ။ ပေႃးၶႂ်ႈတူၺ်း wiki ၽၢႆႇဢင်းၵိတ်းၸိုင် တူၺ်းတီႈ www.en.wikipedia.org လႆႈယူႇ။ ၽၢႆႇမၢၼ်ႈတႄႉ တူၺ်းလႆႈ တမ်ႈတီႈ www.my.wikipedia.org ယူႇ။ ၽၢႆႇတႆးတႄႉ ယၢမ်းလဵဝ် တူၺ်းလႆႈ တမ်ႈတီႈ https://shn.wikipedia.org လႆႈယူႇ။ သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈတူၺ်း ၽႃႇသႃႇတၢင်ႇဢၼ်ၸိုင် တူၺ်းတီႈ ငဝ်ႈငႃႇ wiki ဢၼ်ပဵၼ် www.wikipedia.org တႃႉ။

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈၶဝ်ႈႁႃတူၺ်း လွင်ႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၶဝ်ႈႁႃတူၺ်း တမ်ႈတီႈ လွၵ်း Search ၼၼ်ႉသေ ပေႃႉသႂ်ႇတူဝ်လိၵ်ႈ (ဢမ်ႇၼၼ်)လွင်ႈတၢင်းသေ ႁႃတူၺ်းလႆႈယူႇ။ တီႈၼႃႈလိၵ်ႈ ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈၼႆႉတႄႉ တေၼႄဝႆႉ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်၊ ၶႅပ်းႁၢင်ႈ၊ လွၼ်ႉမွၼ်းၵႂၢမ်း၊ ဝၼ်းၵိူတ်ႇ ဢိၵ်ႇ ၶၢဝ်ႇပိတ်းပွတ်းယူႇ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းလိၵ်ႈႁွမ်တွမ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ မီးဝေႃးႁႃႇရ၊ မီးလိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ဢၼ်ၵႂၢင်ႈတၢင်ႇတီႈၼႆၵေႃႈ မၼ်းတေႁဵတ်းပဵၼ် တူဝ်လိၵ်ႈသီသွမ်ႇသေ link ၵွင်ႉၵႂႃႇၸူးပၼ်ဝႆႉယူႇ။ ႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေၼႄပၼ် တီႈၽၢႆႇတႂ်ႈ See also ၼၼ်ႉယဝ့်။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ Websites ၸိူဝ်းဢၼ်လီ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေဢဝ် External Links ၼွၵ်ႈၵွင်ႉသေ ၵွင်ႉဝႆႉပၼ်ယူႇ။ ၽိုၼ်ဢိင် References ၵေႃႈ ၼႄပၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

တမ်ႈတီႈ ၼႂ်း wikipedia ၵူၼ်းသႃမႆး(သႃႇမၺ)ၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈတႅမ်ႈလႆႈ သမ်ႉဝႃႈၼႆဝႆႉလႄႈ ၸွင်ႇတေယၼ်မၼ်ႈဝႃႈလႆႈ မၼ်းပဵၼ် ဢၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃ တႅတ်ႈၼႅတ်ႈ တမ်းၸႂ်လႆႈႁိုဝ်ၼႆ တေၸၢင်ႈမီး ၶေႃႈထၢမ်ယူႇသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းတင်းၼမ် ႁူမ်ႈၵၼ်တႅမ်ႈဝႆႉလႄႈ မၼ်းၼႄလႆႈ လၵ်းထၢၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ၼႅၼ်ႈၼႃ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈမႃးယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဝႆႉပႃႇၸႃးပၼ် လွင်ႈတႅမ်ႈလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း ႁႂ်ႈၵူႈၵေႃႉ ၶဝ်ႈတႅမ်ႈလႆႈလႄႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ႁူႉတၵႃႈ ၵိုင်ႇလီဢဝ် ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီဢဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းပၼ်ႁႅင်း ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈထတ်းသၢင်ႈႁင်းၵူၺ်း တႅပ်းတတ်းႁင်း ၵူၺ်းယူႇ။

လိူဝ်သေ ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇၼၼ်ႉ Wikipedia ၼႆႉ မီးထႅင်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ် တၢင်ႇပိူင်လူးၵွၼ်ႇ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉပဵၼ် wiktionary ဢၽိထၢၼ်ႇ ၵူႈၽႃႇသႃႇ၊ လွၼ်ႉမွၼ်းၵႂၢမ်း wikiquote ၊ လွင်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ် ၼိူဝ်ဢွၼ်ႇလႅင်း online wikiversity ဢိၵ်ႇ လဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈထႅင်ႈ sister projects ဢၼ်ငၢႆးမိူၼ် wiki ၼၼ်ႉယူႇ။ တမ်ႈတီႈ ၽႅၼ်ႇလိၼ်လုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈၼႄဝႆႉပၼ် ဢွင်ႈႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (တီႈယူႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ)ၸိုင် ၼႄပၼ်လႆႈ တမ်ႈတီႈ www.wikimapia.org ၼၼ်ႉယူႇ။

ပေႃးဢဝ် ၸုမ်းၶူၼ်ႉၶႂႃႉ www.alexa.com ဝႃႈၸိုင် တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ website ဢၼ်ၵူၼ်းၶဝ်ႈတူၺ်း ၼမ်သေပိူၼ်ႈ သိပ်းဢၼ်ၼၼ်ႉ www.wikimapia.org ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးတီႈၼိူဝ် ၸိၵ်းၸွမ်ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈလူတူၺ်း ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ တၢင်ႇပိူင်ၸိုင် ၶဝ်ႈတူၺ်းတမ်ႈတီႈ wiki ဢွၼ်တၢင်း သိုပ်ႇၶဝ်ႈႁႃတူၺ်း တီႈ List of encyclopedias သေ ႁႃတူၺ်းတႃႉ။ တၵ်းတေ လႆႈႁၼ် သဵၼ်ႈမၢႆပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ၼႂ်းလူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ ၵူႈပိူင်ပိူင်ယူႇ။