Холестерин (холестерол) (көне грекше: χολή — «өт» және көне грекше: στερεός — «қатты») —— стериндер тобына жататын органикалық зат, химиялық формуласы - C27H46O (10R,13R)-10,13-диметил-17-(6-метилгептан-2-ил)-2,3,4,7,8,9,11,12,14,15,16,17-додекагидро-1H-циклопентафенантрен-3-ол.
Табиғатта кең тараған және ең маңызды стерин. Жасуша мембранасының құрамына енетін жоғары май қышқылдарымен күрделі эфирлер түзеді. Сондықтан жануарлар организмінің барлық жасушаларында әсіресе бүйрек үсті безі, ми, бауыр, жұмыртқаның сарыуызында көп болады.
Қандағы холестериннің қалыпты әдеттегі мөлшері 180—260 миллиграмм (0,18 — 0,26%) болады. Оның көбеюі атеросклероз, ксантоматоз, бауырды май басу, т.б. аурулардың дамуын тездетеді. Холестерин организмдегі өт қышқылының, бүйрек үсті безі гормонының, жыныс гормонының, D3 провитаминінің түзілуіне қатысады, жасуша қабырғасының өткізгіштік қасиетін де реттейді. Холестериннің алмасу процесі бұзылса, холестерин мен оның туындылары қан тамырларының қабырғасына шөгіп (атеросклероз), өтте кристалды холестерин пайда болып, тас байлану процесі жүреді. Холестерин жануарлар майынан алынады.
Лимфадағы жəне қан плазмасындағы холестеролдар ақуыздармен байланысып, липопротеиндер құрайды. Плазмадағы холестеролдың үштен екі бөлігіндейі май қышқылдарымен этерленген. Негізінде холестерол эфирлері фосфатидилхолинмен өзара əрекеттесу кезінде пайда болады. Фосфатидилхолин құрамында 2-жағдайдағы май қышқылы қалдығын холестеролдың гидроксильдік тобына ауыстыруды лецитинхолестеролацилтрансфераза (ЛХАТ) ферменті катализдейді.
Қан плазмасында холестеролдың көпшілігі ақуызбен байланысқан түрінде липопротеин түрінде тасымалданады. Холестерол эфирлері де осындай формада тасымалданады да тиісті жасушаларына жеткізіледі. Жасуша бетінде липопротеиндердің ерекше рецепторларымен холестерол-липопротеин комплексы байланысады. Ерекше қышқыл липаза холестерол эфирлерін гидролиздеп ыдыратады, бос холестеролды пайдаға асыруын жасуша өзі реттейді.
Өттегі сұйық заты холестериннің деңгейін емдік шөптерден тұнба жасау арқылы төмендетуге болады. Ол үшін қырыққабат, қызылша, алма, бүлдірген, итбүлдірген, жидек, сарымсақ, пияз, теңіз қырыққабатын көбірек пайдаланыңыз. Әрі күніне жарты стақан қырыққұлақ пен қара шомыр шырындарына бал қосып ішіңіз. Оған доланадан әзірлеген шайдың да пайдасы зор. Оны әзірлеуге көп уақытыңыз кетпейді. Мәселен, 20 долана жидегін ыстық суға салып қайнатып, 2 сағат тұндырасыз. Кейін дайын болған тұнбаны күніне бірнеше рет ішіп, дертіңізге дәру табасыз.
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Холестерин, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.