Poul Nyrup Rasmussen: Forsætisráðherra Danmerkur

15. júní 1943) er danskur stjórnmálamaður úr Jafnaðarmannaflokknum sem var forsætisráðherra Danmerkur frá 1993 til 2001. Hann sat á Evrópuþinginu frá 2004 til 2009 og var þá kjörinn á þingið með fleiri atkvæðum en nokkur annar frambjóðandi í sögu þess.

Poul Nyrup Rasmussen
Poul Nyrup Rasmussen árið 2004.
Forsætisráðherra Danmerkur
Í embætti 25. janúar 1993 – 27. nóvember 2001
Þjóðhöfðingi	Margrét 2.
Forveri	Poul Schlüter
Eftirmaður	Anders Fogh Rasmussen
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	15. júní 1943 (1943-06-15) (80 ára) Esbjerg, Danmörku
Stjórnmálaflokkur	Jafnaðarmannaflokkurinn Flokkur evrópskra sósíalista
Maki	Helle Mollerup (g. 1966; skilin 1976) Lone Dybkjær (g. 1994; d. 2020)
Háskóli	Kaupmannahafnarháskóli

Frá 2004 til 2011 var Rasmussen formaður Flokks evrópskra sósíalista á Evrópuþinginu.

Poul Nyrup Rasmussen útskrifaðist með stúdentspróf frá ríkisskólanum í Esbjerg árið 1962 og með gráðu í hagfræði frá Kaupmannahafnarháskóla árið 1971. Hann vann sem hagfræðingur hjá Danska alþýðusambandinu (LO) og var höfuðhagfræðingur samtakanna frá 1980 til 1986. Frá 1986 til 1988 var hann framkvæmdastjóri Kreppusjóðs launþega í Danmörku.

Nyrup Rasmussen var varaformaður Jafnaðarmannaflokksins frá 1987 til 1992 og formaður flokksins frá 1992 til 2002. Hann sat á danska þinginu fyrir kjördæmið Ringkøbing frá 1988 til 2004. Á þinginu var hann formaður viðskiptanefndar frá 1988 til 1992.

Nyrup Rasmussen myndaði fjórar ríkisstjórnir frá 1993 til 2001.

Þegar Svend Auken, þáverandi formanni Jafnaðarmanna, mistókst að mynda ríkisstjórn með miðjuflokkum eftir kosningar árið 1992 ákvað Nyrup Rasmussen að bjóða sig fram gegn honum í formannskosningum og vann sigur. Næsta ár sagði Poul Schlüter forsætisráðherra af sér vegna Tamílamálsins svokallaða og í kjölfarið ákváðu Róttæki vinstriflokkurinn, Miðdemókratarnir og Kristilegi þjóðarflokkurinn að slíta stjórnarsamstarfi við hægriblokkina og mynda nýja stjórn með Nyrup og Jafnaðarmönnum.

Stjórnarsamstarfið missti tvo af fjórum aðildarflokkunum þegar Kristilegi þjóðarflokkurinn datt út af þingi í kosningum árið 1994 og Miðdemókratar sögðu sig úr stjórninni árið 1996. Stjórnin hélt þó velli eftir kosningarnar 1994 og vann mjög nauman sigur gegn hægriblokkinni árið 1998.

Þrátt fyrir ýmsar framfarir í Danmörku á þessum tíma fékk Nyrup oft slæma útreið í fjölmiðlaumfjöllun. Hann var oft uppnefndur „ullmunnur“ (danska: „uld i mund“) þar sem hann þótti oft óskýr í máli. Árið 1995 hjólaði Nyrup ásamt öðrum Dönum í mótmælum gegn kjarnorkutilraunum Frakka en þátttöku hans var aðallega minnst fyrir það að hann hafði allt of lítinn hjálm á höfðinu á meðan hann hjólaði.

Í kosningaherferð sinni árið 1998 lofaði Nyrup Rasmussen því að hreyfa ekki við ellilífeyri Dana en gerði engu að síður breytingar á lífeyriskerfinu sama ár. Á stjórnartíð Nyrups á tíunda áratugnum var Danski þjóðarflokkurinn stofnaður og byrjaði baráttu gegn aðflutningi fólks til Danmerkur. Nyrup geðjaðist lítið að framkomu þeirra og ávítaði meðlimi flokksins fyrir skort á mannasiðum á danska þinginu.

Árið 2001 báðu Jafnaðarmenn mikinn kosningaósigur gegn Anders Fogh Rasmussen og Venstre eftir kosningabaráttu þar sem umræðan um innflytjendur var í fyrirrúmi. Nyrup sat áfram sem formaður Jafnaðarmannaflokksins í stjórnarandstöðu og reyndi að endurnýja ímynd flokksins með því að stokka upp stjórn hans og breyta nafni flokksins úr Socialdemokratiet í Socialdemokraterne. Aðeins einu ári eftir kosningarnar ákvað Nyrup hins vegar að segja af sér sem flokksformaður og eftirlét formannsstólinn Mogens Lykketoft.

Poul Nyrup Rasmussen var kjörinn á Evrópuþingið árið 2004. Á þinginu gagnrýndi Nyrup meðal annars hegðun vogunarsjóða. Árið 2009 lenti Nyrup í fimmta sæti á lista Financial News yfir 100 áhrifamestu einstaklingana á evrópskum fjármálamörkuðum.

Eftir Evrópuþingkosningar árið 2009 nefndi Politiken Nyrup sem mögulegan eftirmann José Manuel Barroso sem forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins. Ekkert varð þó úr þessu því Barroso ákvað að gegna öðru kjörtímabili í embættinu.

Poul Nyrup Rasmussen bauð sig ekki fram til endurkjörs í Evrópuþingkosningunum árið 2009. Hann tók hins vegar þátt í ráðstefnu um málefni fólks með geðsjúkdóma sem haldin var þann 3. október 2009 í gagnfræðiskólanum í Frederiksberg.

Poul Nyrup Rasmussen er sonur verkamannsins Olufs Nyrup Rasmussen (d. 1993) og ræstikonunnar Veru Nyrup Rasmussen (d. 2004). Hann kvæntist Helle Mollerup árið 1966 og eignaðist með henni dótturina Signe (f. 1969), sem framdi sjálfsmorð eftir geðræn vandamál þann 20. ágúst árið 1993. Nyrup skildi við Helle Mollerup árið 1976 og var í sambúð með Anne Hagendam frá 1979 til 1987.

Árið 1994 kvæntist Nyrup Lone Dybkjær, stjórnmálakonu úr Róttæka vinstriflokknum. Hjónin eiga engin börn. Lone Dybkjær átti börn úr fyrra hjónabandi. Hún lést árið 2020.

Árið 1999 var upplýst um að faðir Nyrups hafði verið skráður í Danmerkurdeild Nasistaflokksins árið 1941.

Ritverk

• Poul Nyrup Rasmussen: Rødder: Erindringsbog om barndommen i Esbjerg, Lindhardt & Ringhof, 2003. ISBN 87-595-2141-4
• Poul Nyrup Rasmussen: Den ny forbindelse – Viljen til at forandre Verden, Fremad, 2003. ISBN 87-557-2445-0
• Poul Nyrup Rasmussen: Vokseværk: Erindringer 1963-1993, Lindhart & Ringhof, 2005. ISBN 87-595-2484-7
• Poul Nyrup Rasmussen: I grådighedens tid – Kapitalfonde og kasinoøkonomi, Informations Forlag, 2007. ISBN 978-87-7514-162-3

Ítarefni

• Søren Mørch, Poul Nyrup Rasmussen, Gyldendal, 2004. ISBN 87-02-03121-3.
• Henrik Qvortup & Niels Lunde, Nyrup, Aschehoug, 1997. ISBN 87-11-15050-5.