Սարիղամիշի Ճակատամարտ
Եղեգնիկի ճակատամարտը (ռուս.՝ Сражение при Сарыкамыше; թուրքերեն՝ Sarıkamış Muharebesi կամ Sarıkamış Savaşı) Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների ամենամեծ ռազմական բախումներից է։ Ընթացել է 1914 թ.
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սարիղամիշի ճակատամարտ (այլ կիրառումներ)
դեկտեմբերի 9-ից մինչև 1915 թվականի հունվարի 17-ը, որպես Կովկասյան արշավանքի մի մաս։ Ավարտվել է ռուսների հաղթանակով։ Ռուսերը ընտրել էին մի ռազմավարություն, որ զորքերից պահանջում էր լինել շատ շարժուն և ճիշտ պահին լինել ճիշտ տեղում։ Այս մոտեցումը տարածված էր գերմանական և ֆրանսիական մարտավարություններում Օսմանյան զորքերը, որ պատրաստ չէին ձմեռային պայմաններին Ալլահուէկբեր լեռների (Allahüekber Dağları|Allahüekber mountains) մոտ ջախջախվեցին։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | դեկտեմբերի 9 (22) — հունվարի 5 (17), 1915 թվական |
| Մասն է | Առաջին համաշխարհային պատերազմ |
| Վայր | Եղեգնիկ |
| Արդյունք | Ռուս-հայկական կողմի հաղթանակ |
| Հակառակորդներ | |
 Ռուսական կայսրություն  Հայաստան Ռուսական կայսրության կազմում | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Հրամանատարներ | |
| Իլլարիոն Վորոնցով-Դաշկով Նիկոլայ Յուդենիչ Համազասպ Սրվանձտյան Արշակ Գավաֆյան (Քեռի) | Էնվեր փաշա |
| Կողմերի ուժեր | |
| 63.000 | 90.000 |
| Ռազմական կորուստներ | |
| | |
Ընդհանուր տեղեկություններ
Ռուսաստանը Կովկասյան ճակատը դիտարկում էր Արևելյան ճակատի նկատմամբ երկրորդական և Արևելյան ճակատը ստանում էր ռուսական ռեսուրսների մեծ մասը։
Ռուսաստանը Կարսի բերդը Թուրքիայից գրավեց Ռուս–Թուրքական պատերազմի ընթացքում 1877 թ. և վախենում էր Կովկասյան արշավանքից, որ ուղղված էր Կարսն ու Բաթումի նավահանգիստը հետ վերցնելուն։ Օսմանյան գեներալական կազմը չնչին էր ռուսականի համեմատ։
Կովկասյան արշավանքը Ռուսական ուժերին ջլատող նպատակ ուներ։ Պլանը համաձայնեցված էր Գերմանացի խորհրդատուների հետ, քանի որ հաջողությունը այս տարածաշրջանում, կնշանակեր Ռուսական ուժերի դուրս բերումը Լեհական և Գալիցյան ճակատներից։ Գերմանիան աջակցում էր ռեսուրսներով և Օսմանյան 3-րդ բանակը օգտագործվում էր ճակատամարտում։ Կովկասյան արշավանքի անմիջական նպատակն էր հետ վերցնել Արդվինը, Արդահանը, Ղարսը և Բաթումի նավահանգիստը։ Որպես հեռահար նպատակ, Օսմանյան ռազմական նախարար Իսմաիլ Էնվերը հույս ուներ, որ հաջողությունը կհեշտացներ բացել ճանապարհը դեպի Թիֆլիս և Կովկասյան մուսուլմանների ապստամբությունների շնորհիվ։ Մեկ այլ թուրք ավելի շուտ գերմանական ռազմավարական նպատակ էր՝ կտրել ռուսական հատվածը և միացնել իրենց ածխաջրածնային պաշարներին Կասպից ծովի շրջակայքում։ Անգլո-Պարսկական Նավթային միավորումը նավթի իրացման բացառիկ իրավունքներ ուներ Պարսկական կայսրության տարածքում, բացառությամբ Ադրբեջանի, Գիլանի, Մազենդարանի, Ազդարաբադի և Խորասանի մարզերի։ 1914 թ, մինչ պատերազմը, Բրիտանական կառավարությունը միավորման հետ պայմանագրեր էր կապել, որով նրանք ապահովում էին նավատորմը նավթով։
Նախապատմություն
Օսմանյան կայսրության զինված ուժերի 3-րդ բանակի շտաբը տեղակայված էր Էրզրումում՝ Հասան Իզեթի հրամանատարության ներքո։
Հայերը պատերազմում
Հայերի և Օսմանյան կայսրության միջև հարաբերությունները 1890-ականների բազմաթիվ կոտորածներից հետո արդեն սկսել էին վատանալ։ 1914 թ բանակցություններ էին ընթանում Էրզրումի հայկական կոնգրեսում բանակցություններ էին ընթանում Միության և Առաջադիմության Կոմիտե և հայ մտավորականության միջև։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Ռուբեն Սահակյան, Մարտական գործողությունները Կովկասյան ռազմաճակատում. Սարիղամիշյան օպերացիան, Հայկական բանակ, 1996, թիվ 3-4, էջ 13-29։
Արտաքին հղումներ
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սարիղամիշի ճակատամարտ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.