Կոնկակաֆ-Ի Ոսկե Գավաթ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթը (անգլ.՝ CONCACAF Gold Cup, իսպ.՝ Copa de Oro de la CONCACAF) հանդիսանում է ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի անդամ երկրների ֆուտբոլի ազգային հավաքականների գլխավոր տեղական մրցաշարը։ Ոսկե գավաթի խաղարկության հաղթողը ճանաչվում է որպես Հյուսիսային Ամերիկայի, Կենտրոնական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի մայրցամաքային չեմպիոն և, եթե խաղարկության տարեթիվը չի համընկնում կոնֆեդերացիաների գավաթի խաղարկության տարվա հետ, ստանում է նրան մասնակցելու իրավունք։
| ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթ անգլ.՝ CONCACAF Gold Cup իսպ.՝ Copa de Oro de la CONCACAF | |
|---|---|
 | |
| Ֆուտբոլային ասոցիացիա | ԿՈՆԿԱԿԱՖ |
| Հիմնվել է | 1963 |
 Ներկայիս չեմպիոն |  Մեքսիկա (11-րդ տիտղոս) |
| Ամենատիտղոսավոր թիմ | Մեքսիկա (11 տիտղոս) |
| Պաշտոնական կայք | goldcup.org, concacaf.com |
 ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթ 2021 | |
Պատմություն
Մինչ ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ձևավորումը (1961 թ.) գոյություն ունեին երկու ինքնուրույն կոնֆեդերացիաներ՝ 1938 թ. հիմնված Հյուսիսային Ամերիկայի ֆուտբոլի կոնֆեդերացիան (անգլ.՝ North American Football Confederation, NAFC) և 1946 թ. հիմնված Կենտրոնական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի ֆուտբոլի կոնֆեդերացիան (իսպ.՝ Confederación Centroamericana y del Caribe de Fútbol, CCCF), որոնցից յուրաքանչյուրն անց էր կացնում իր առաջնությունը։ Այսպես, 1941-1961 թթ. ընթացքում անցկացված CCCF-ի 10 առաջնություններից յոթում հաղթել էր Կոստա Ռիկան, մեկական անգամ՝ Սալվադորը, Պանաման, Հայիթին, իսկ NAFC-ի երկու առաջնություններում էլ (1947 և 1949 թթ.) հաղթել էր Մեքսիկան։
1963 թ. ԿՈՆԱԿԱԿԱՖ-ը Սալվադորում անցկացրեց իր առաջին միասնական մրցաշարը ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ազգերի առաջնություն (իսպ.՝ Campeonato de Naciones de la CONCACAF) անվան տակ։ Մրցաշարն անց էր կացվում երկու տարին մեկ անգամ։ 1963-1971 թթ. խաղարկությունների արդյունքում երկուական անգամ չեմպիոնի տիտղոսը նվաճեցին Կոստա Ռիկան (1963, 1969 թթ.) և Մեքսիկան (1965, 1971 թթ.), մեկ անգամ էլ՝ Գվատեմալան (1967 թ.)։
1973 թ.-ից սկսած մրցաշարը սկսեց կատարել նաև աշխարհի առաջնության ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի զոնայի ընտրական մրցաշարի դեր։ Նման նշանակությամբ տեղի ունեցան մրցաշարի ևս 4 խաղարկություններ, ընդ որում 1985 և 1989 թթ. ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնությունը պաշտոնապես չանցկացվեց, և ընտրական մրցաշարի հաղթողը հայտարարվեց ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի չեմպիոն։ Այդ խաղարկությունների արդյունքում աշխարհի առաջնության ուղեգրեր նվաճեցին չեմպիոններ Հայիթիի (1973 թ.), Մեքսիկայի (1977 թ.), Հոնդուրասի (1981 թ.), Կանադայի (1985 թ.), Կոստա Ռիկայի (1989 թ.) և փոխչեմպիոններ Սալվադորի (1981 թ.), Միացյալ Նահանգների (1989 թ.) հավաքականները։
1991 թ. առաջնությունը վերածնվեց ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթ անվան տակ։ Մրցաշարի նորագույն պատմության 16 մրցաշրջանները (1991-2021 թթ.) անց կացան Մեքսիկայի և Միացյալ Նահանգների վիթխարի առավելությամբ, որոնք նվաճեցին համապատասխանաբար ութ (1993, 1996, 1998, 2003, 2009, 2011, 2015, 2019 թթ.) և յոթ (1991, 2002, 2005, 2007, 2013, 2017, 2021 թթ.) չեմպիոնական տիտղոսներ, և միայն մեկ անգամ մրցաշարում հաղթեց մեկ այլ թիմ՝ 2000 թ. Կանադան։ Ուշագրավ է, որ Միացյալ Նահանգներում (1993 և 2003 թթ. Մեքսիկայի, 2015 թ. Կանադայի, 2019 թ. Կոստա Ռիկայի և Ճամայկայի հետ համատեղ) անց են կացվել ոսկե գավաթի բոլոր խաղարկությունները։ Հետաքրքրական է նաև, որ 1996-2005 և 2021 թթ. խաղարկություններին մասնակցեցին հյուր-թիմեր Հարավային Ամերիկայից, Աֆրիկայից, Ասիայից։
Ձևաչափ և որակավորում
Եզրափակիչ մրցաշարին մասնակցում է 16 հավաքական։ 2019 թ.-ից գործող ձևաչափի համաձայն չորսական հավաքականներից կազմված չորս խմբերում առաջին և երկրորդ տեղերը զբաղեցրած թիմերը պայքարը շարունակում են փլեյ-օֆֆում, որը սկսվում է քառորդ եզրափակիչներից։ Երրորդ տեղի համար հանդիպում չի անցկացվում և կիսաեզրափակչում դուրս մնացած թիմերը կիսում են երրորդ տեղը։
Որակավորման գործընթացն ըստ խաղարկությունների փոփոխական է։
Խաղարկությունների արդյունքներ
| ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ազգերի առաջնություն | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Տարի | Անցկացման վայրը | Մրցաշարային աղյուսակ | ||||
| Չեմպիոն | Փոխչեմպիոն | Երրորդ տեղ | Չորրորդ տեղ | |||
| 1963 Մանրամասն |  Սալվադոր |  Կոստա Ռիկա | Սալվադոր | .svg) Հոլանդական Անտիլներ | .svg) Հոնդուրաս | |
| 1965 Մանրամասն |  Գվատեմալա | .svg) Մեքսիկա | Գվատեմալա | Կոստա Ռիկա | Սալվադոր | |
| 1967 Մանրամասն | Հոնդուրաս | Գվատեմալա | Մեքսիկա | Հոնդուրաս |  Տրինիդադ և Տոբագո | |
| 1969 Մանրամասն | Տրինիդադ և Տոբագո | Կոստա Ռիկա | Գվատեմալա | Հոլանդական Անտիլներ | Մեքսիկա | |
| 1971 Մանրամասն | Կոստա Ռիկա | Մեքսիկա | .svg) Հայիթի | Կոստա Ռիկա |  Կուբա | |
| ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնությունը աշխարհի առաջնության ընտրական մրցաշարի շրջանակներում | ||||||
| 1973 Մանրամասն | Հայիթի | Հայիթի | Տրինիդադ և Տոբագո | Մեքսիկա | Հոնդուրաս | |
| 1977 Մանրամասն | Մեքսիկա | Մեքսիկա | Հայիթի | Սալվադոր |  Կանադա | |
| 1981 Մանրամասն | Հոնդուրաս | Հոնդուրաս | Սալվադոր | Մեքսիկա | Կանադա | |
| 1985 Մանրամասն | ԿՈՆԿԱԿԱՖ, առանց ֆիքսված մրցավայրի | Կանադա | Հոնդուրաս | Կոստա Ռիկա | Սալվադոր | |
| 1989 Մանրամասն | ԿՈՆԿԱԿԱՖ, առանց ֆիքսված մրցավայրի | Կոստա Ռիկա |  Միացյալ Նահանգներ | Տրինիդադ և Տոբագո | Գվատեմալա | |
Շեղատառով նշված են մրցաշարին հրավիրված թիմերը այլ կոնֆեդերացիաներից:
Թիմերի տիտղոսներ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի գոտու մայրցամաքային առաջնության բոլոր խաղարկությունների արդյունքում մրցանակային տեղեր են զբաղեցրել 16 ազգային հավաքականներ, ընդ որում ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնության ժամանակաշրջանի մրցանակակիրների թիվը 10 է, իսկ ոսկե գավաթի խաղարկության ժամանակաշրջանում մրցանակային տեղեր զբաղեցրել են 14 հավաքականներ։ Չեմպիոնական տիտղոսների թվով միանձնյա առաջատար դիրքում է Մեքսիկայի հավաքականը (տասնմեկ տիտղոսը)։ Նրան են հաջորդում Միացյալ Նահանգները և Կոստա Ռիկան (համապատասխանաբար յոթ և երեք տիտղոս)։ Հետաքրքրական է, որ մրցաշարի նորագույն շրջանի 16 խաղարկությունների (1991-2021 թթ.) եզրափակիչներին ամենից շատ մասնակցել է Միացյալ Նահանգները՝ տասներկու անգամ, իսկ Մեքսիկան՝ տասը անգամ. այսուհանդերձ վերջինս ոսկե գավաթի մեկ չեմպիոնական տիտղոս ավելի է նվաճել։
| Թիմ | Չեմպիոն | Փոխչեմպիոն | Երրորդ տեղ |
|---|---|---|---|
| Մեքսիկա | 12 (1965, 1971, 1977, 1993, 1996, 1998, 2003, 2009, 2011, 2015, 2019, 2023) | 3 (1967, 2007, 2021) | 5 (1973, 1981, 1991, 2013*, 2017*) |
| Միացյալ Նահանգներ | 7 (1991, 2002, 2005, 2007, 2013, 2017, 2021) | 6 (1989, 1993, 1998, 2009, 2011, 2019) | 3 (1996, 2003, 2023*) |
| Կոստա Ռիկա | 3 (1963, 1969, 1989) | 1 (2002) | 6 (1965, 1971, 1985, 1993♦, 2009*, 2017*) |
| Կանադա | 2 (1985, 2000) | – | 3 (2002, 2007*, 2021*) |
 Հոնդուրաս | 1 (1981) | 2 (1985, 1991) | 5 (1967, 2005*, 2009*, 2011*, 2013*) |
 Հայիթի | 1 (1973) | 2 (1971, 1977) | 1 (2019*) |
| Գվատեմալա | 1 (1967) | 2 (1965, 1969) | – |
 Պանամա | – | 3 (2005, 2013, 2023) | 2 (2011*, 2015) |
 Ճամայկա | – | 2 (2015, 2017) | 3 (1993♦, 2019*, 2023*) |
 Բրազիլիա | – | 2 (1996, 2003) | 1 (1998) |
| Սալվադոր | – | 2 (1963, 1981) | 1 (1977) |
| Տրինիդադ և Տոբագո | – | 1 (1973) | 2 (1989, 2000*) |
 Կոլումբիա | – | 1 (2000) | 1 (2005*) |
 Կյուրասաո | – | – | 2 (1963, 1969) |
 Կատար | – | – | 1 (2021*) |
.svg) Գվադելուպա | – | – | 1 (2007*) |
 Պերու | – | – | 1 (2000*) |
♦ Երրորդ տեղի համար հանդիպումն ավարտվեց թիմերի միջև ոչ ոքիով, և նրանք կիսեցին երրորդ տեղը:
* Երրորդ տեղի համար հանդիպում տեղի չի ունեցել, և թիմերը կիսել են երրորդ տեղը:
Շեղատառով նշված են մրցաշարին հրավիրված թիմերը այլ կոնֆեդերացիաներից:
Թիմերի մասնակցություններ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի մայրցամաքային առաջնության եզրափակիչ մրցաշարի 26 խաղարկություններին մասնակցել են 30 ազգային հավաքականներ, որոնցից յոթը հանդիսանում են այլ կոնֆեդերացիաների անդամներ։
Մրցավայրեր
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնության և ոսկե գավաթի 19 խաղարկություններ հյուրընկալվել են ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի անդամ ութ երկրներում, իսկ մրցաշարի երկու խաղարկություններ (1985 և 1989 թթ.) չեն ունեցել կազմակերպիչ երկիր։ Ընդհանուր առմամբ 1963-2011 թթ. ընթացքում եզրափակիչ մրցաշարի շրջանակներում տեղի ունեցած 389 հանդիպումները անց են կացվել 9 երկրների 42 քաղաքների 48 մարզադաշտերում (որից ԱՄՆ-ում՝ 28 մարզադաշտեր 26 քաղաքներում)։
Գոլերի հեղինակներ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնության և ոսկե գավաթի 21 խաղարկությունների 389 հանդիպումների արդյունքում խփվել է 1063 գոլ (միջինը ավելի քան 50 գոլ խաղարկությունում)։ Հետաքրքիր է, որ Մեքսիկայի, Կոստա Ռիկայի, Միացյալ Նահանգների և Հոնդուրասի հավաքականների հաշվին ընդհանուր առմամբ գրանցված է մրցաշարի բոլոր գոլերի կեսից ավելին (553 գոլ)։ Պետք է նշել նաև, որ 1967 և 1971 թթ. խաղարկությունների 3 հանդիպումներում 7 գոլերի հեղինակները հայտնի չեն։
Մրցանակներ և նվաճումներ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթի խաղարկությունների արդյունքներով ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ը սահմանել է մրցանակներ մրցաշարի լավագույն խաղացողի, լավագույն ռմբարկուի, լավագույն դարպասապահի և «ֆեյր փլեյի» լավագույն ցուցանիշը ունեցող թիմի համար։
Ռեկորդներ
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնությունը և ոսկե գավաթը բնորոշվում է վիճակագրական տվյալների բավական թույլ բազայով, որովհետև հատկապես 1963-1971 թթ. խաղարկությունների տեխնիկական հաշվետվությունները խիստ սահմանափակ են։ Վիճակագրական տվյալների հիման վրա ռեկորդների առանձնացման համար լրացուցիչ ժամանակի արդյունքում ավարտված հանդիպումները հաշված են որպես հաղթանակ և պարտություն, 11 մետրանոց հարվածաշարի արդյունքում ավարտված հանդիպումները՝ ոչ ոքի։
Ծանոթություն
Արտաքին հղումներ
- ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթը; ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի պաշտոնական կայք 1, 2 Արխիվացված 2012-12-31 Wayback Machine, worldfootball.net, RSSSF-ի արխիվ (անգլ.), mediotiempo.com (իսպ.), arquivodosmundiais.com Արխիվացված 2013-06-15 Wayback Machine (պորտ.)
- ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնությունը; ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի պաշտոնական կայք(չաշխատող հղում) (անգլ.)
- Հյուսիսային ու Կենտրոնական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի մայրցամաքային առաջնությունները; RSSSF-ի արխիվ (անգլ.)
- ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի առաջնությունը աշխարհի առաջնության ընտրական մրցաշարի շրջանակում; ՖԻՖԱ-ի պաշտոնական կայք 1 Արխիվացված 2013-03-28 Wayback Machine, 2 Արխիվացված 2007-12-10 Wayback Machine, 3 Արխիվացված 2012-08-22 Wayback Machine, 4 Արխիվացված 2011-12-19 Wayback Machine, 5 Արխիվացված 2013-10-25 Wayback Machine, RSSSF-ի արխիվ 1, 2, 3, 4, 5 (անգլ.)
| Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված: |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.