Գլիցերին: քիմիական միացություն

Գլիցերին
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	պրոպանտրիոլ-1,2,3
Ավանդական անվանում	գլիցերին
Քիմիական բանաձև	C₃H₈O₃
Ռացիոնալ բանաձև	C3H5(OH)3
Մոլային զանգված	1,5E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	1,26 ± 0,01 գ/սմ³ գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	64 ± 1 ℉, 18,1 °C, 18 °C և 18,2 °C °C
Կազմալուծման ջերմաստիճան	554 ± 1 ℉
Եռման ջերմաստիճան	290 °C °C
Այրման ջերմաստիճան	320 ± 1 ℉ և 160 °C
Գոլորշու ճնշում	0,003 ± 0,001 mm Hg
Քիմիական հատկություններ
Օպտիկական հատկություններ
Բեկման ցուցիչ	1,4729
Դասակարգում
CAS համար	56-81-5
PubChem	753
EINECS համար	200-289-5
SMILES	C(C(CO)O)O
ЕС	200-289-5
RTECS	MA8050000
ChEBI	733
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Ֆիզիկական հատկություններ

Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ հիգրոսկոպիկ հեղուկ է։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)։

Քիմիական հատկություններ

Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը հալոգենաջրածինների կամ ֆոսֆորի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ։ Գլիցերինը փոխազդում է կարբոնաթթուների և հանքային թթուների հետ։ Օրինակ ազոտական թթվի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-նիտրոգլիցերին(ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ վառոդ ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի.

HOCH₂-CH(OH)-CH₂OH $\to$ H₂C=CH-CHO + 2 H₂O

Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH₂OHCHOHCHO, դիհիդրօքսիացետոն CH₂OHCOCH₂OH կամ գլիցերինաթթու CH₂OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների եթերները՝ ճարպերը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները։

Ստացում

Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն 1779 թվականին, ճարպերի օճառացմամբ։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է պրոպիլենի օգտագործման վրա։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH₂ClCHOHCH₂Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած մոնոսախարիդների հիդրատացմամբ կամ շաքարների սպիրտային խմորումից։

Գլիցերինի ածանցյալներ

Գլիցերիդներ

Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում նյութափոխանակության գործընթացներում։

Ճարպեր և յուղեր

Ճարպերը և յուղերը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում հիդրօքսիլ խմբերը փոխարինված են ճարպաթթուների մնացորդներով։

Կիրառություն

Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, պլաստմասսաների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, էլեկտրատեխնիկայում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև դինամիտի ստացման համար։

Կայքեր

Ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով.

Физические свойства глицерина

Անգլերեն լեզվով.

What is Glycerin?
Glossary for the Modern Soap Maker Արխիվացված 2004-02-01 Wayback Machine
Glycerol soap Արխիվացված 2009-02-21 Wayback Machine
Absolute alcohol using glycerol
Computational Chemistry Wiki Արխիվացված 2007-02-10 Wayback Machine
Health.gov dietary guidelines Արխիվացված 2007-10-10 Wayback Machine

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գլիցերին» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 95)։

This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Գլիցերին, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.