Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիներ
Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներ (նաև՝ Արևելյան հնագույն ուղղափառ եկեղեցիներ), քրիստոնյա Արևելքում կազմավորված հնագույն կրոնական հաստատություններ, որոնք, մերժելով Քաղկեդոնի ժողովը, կազմել են Ընդհանրական եկեղեցում առանձին դավանական ընտանիք։ Արևելյան հնագույն ուղղափառ եկեղեցիներն իրենց դավանանքով հետևորդներն են Ալեքսանդրիայի քրիստոսաբանության և աստվածաբանության, որոնք հաղթանակել և ուղղափառ են ճանաչվել առաջին երեք տիեզերական ժողովներում (Նիկեա, 325, Կոստանդնուպոլիս, 381 և Եփեսոս, 431)։ Նրանք հավատարիմ են միաֆիզիտիզմին (չշփոթել մոնոֆիզիտիզմի կամ միաբնակության հետ)՝ հավատալով, որ Քրիստոսի մարդկային և աստվածային էությունը միավորված է։ Պատմականորեն, Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիների վաղ առաջնորդները կարծում էին, որ քաղկեդոնական սահմանումը ենթադրում է Երրորդության հնարավոր մերժում կամ նեստորականության զիջում։ Այսպիսով, մերժվում են միաբնակությունը, նեստորական և քաղկեդոնական երկաբնակությունը։ Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիները հավատարիմ են Նիկեական քրիստոնեական ավանդույթին։ Որպես ինքնավար եկեղեցիներ, նրանց եպիսկոպոսները հավասար են եպիսկոպոսական ձեռնադրության ուժով։ Եկեղեցիները բանաձևել են քրիստոնեական կրոնի և հավատի հիմնական սկզբունքները, այն է՝ Որդու Աստվածությունը, Սուրբ Երրորդության, Մարդեղության և Փրկագործության խորհուրդները։ Հետագայի նորամուծությունները նրանք համարում են ալեքսանդրյան աստվածաբանական ավանդությանը հակասող։
| Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | արևելյան ուղղափառություն |
| Անդամներ | արևելյան ուղղափառ քրիստոնյաներ |
| Կազմված է | Ղպտի ուղղափառ եկեղեցի, Եթովպական ուղղափառ միաբնակ եկեղեցի, Հակոբիկյան եկեղեցի, Հայ Առաքելական Եկեղեցի և Էրիթրեական ուղղափառ միաբնակ եկեղեցի |
| Հատկանիշներ | լիարժեք հաղորդություն |
Արևելյան հնագույն եկեղեցիներն են՝ Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, Ասորական ուղղափառ եկեղեցին, Ղպտի ուղղափառ եկեղեցին, Եթովպական ուղղափառ եկեղեցին, Էրիթրեական ուղղափառ եկեղեցին և Մալանկարա ուղղափառ ասորական եկեղեցին ։ Բոլորը, բացի վերջինից, կազմում են Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիների Մշտական Համաժողովը։ Եկեղեցիներում կիրառվում են երեք ծեսեր՝ հայկական, ասորական ալեքսանդրիական։ Ունեն մոտ 50 միլիոն հետևորդ ամբողջ աշխարհում։ Պատմական հայրենիքից դուրս եկեղեցիները տարածվել է ձևավորվել է սփյուռքի, կրոնափոխության և միսիոներական գործունեության միջոցով։
Անվանում
«Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներ» անվանումը պաշտոնապես ընդունվել է Ադիս Աբեբայի կոնֆերանսում 1965 թվականին։ Այն ժամանակ կային հինգ մասնակից եկեղեցիներ, որոնք Էրիթրեական եկեղեցին դեռ ինքնավար չէր։ Մյուս անունները, որոնցով հայտնի են եղել եկեղեցիները, ներառում են հին արևելյան, փոքր արևելյան, հակաքաղկեդոնական, ոչ քաղկեդոնական, նախաքաղկեդոնական, միաֆիզիտ, թեև Արևելքի եկեղեցին հավասարապես նախաքաղկեդոնական է։ Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցին այս եկեղեցիներին անվանել է «Արևելքի հնագույն եկեղեցիներ»։
Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիները պահպանում են հնագույն առաքելական հաջորդականությունը։ Տարբեր եկեղեցիները կառավարվում են սուրբ սինոդների կողմից, որտեղ որպես առաջնորդ ծառայում է primus inter pares եպիսկոպոսը։ Առաջնորդները կրում են այնպիսի կոչումներ, ինչպիսիք են պատրիարքը, կաթողիկոսը և պապը։ Ալեքսանդրիայի պատրիարքարանը, Անտիոքիայի պատրիարքարանը Հռոմի հետ միասին, եղել է վաղ քրիստոնեական եկեղեցու ամենահայտնի աթոռներից մեկը։ Արևելյան ուղղափառությունը չունի Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու պես մագիստրալ առաջնորդ, ինչպես նաև հաղորդությունը չունի առաջնորդ, որը կարող է գումարել էկումենիկ սինոդներ, ինչպես Արևելյան ուղղափառ եկեղեցին։ Արևելյան որոշ ուղղափառ եկեղեցիներ, ինչպիսիք են ղպտի ուղղափառները, եթովպացի ուղղափառները, էրիթրեական ուղղափառները, ավելի մեծ շեշտ են դնում Հին Կտակարանի ուսմունքների վրա, քան կարելի է գտնել այլ քրիստոնեական դավանանքներում, և նրա հետևորդները հավատարիմ են որոշ սովորությունների. պահանջում են, որ իրենց արական սեռի անդամները ենթարկվեն թլպատման և պահպանեն ծիսական մաքրումը։
Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիները լիակատար հաղորդակցության մեջ են միմյանց հետ, բայց ոչ ուղղափառ եկեղեցիների կամ որևէ այլ եկեղեցու հետ, և հաղորդության մեջ լինելով, չեն կազմում մեկ եկեղեցի։ Ինչպես կաթոլիկները կամ ուղղափառները, Արևելյան ուղղափառ եկեղեցին ներառում է մի քանի ինքնակառավարվող եկեղեցիներ։ Արևելյան ուղղափառ և ուղղափառ խմբերի միջև հաղորդակցությունը վերականգնելու ուղղությամբ դանդաղ երկխոսությունը վերսկսվեց 20-րդ դարի կեսերին, և երկխոսություն է ընթանում նաև արևելյան ուղղափառության և կաթոլիկ եկեղեցու և այլոց միջև։ 2017 թվականին Ալեքսանդրիայի Ղպտի ուղղափառ եկեղեցու և կաթոլիկ եկեղեցու միջև վերականգնվել է մկրտության փոխադարձ ճանաչումը։ Նաև մկրտությունը փոխադարձաբար ճանաչված է Հայ Առաքելական Եկեղեցու և Կաթոլիկ Եկեղեցու միջև։ Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիները, ընդհանուր առմամբ, համարվում են ավելի պահպանողական սոցիալական հարցերի առնչությամբ, ինչպես նաև ոգևորված են ոչ-արևելյան ուղղափառ քրիստոնեական եկեղեցիների հետ էկումենիկ հարաբերություններով։ Բոլոր Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիները Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհրդի անդամ են։
Պատմություն
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո:  |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.