Արփիար Արփիարյան: հայ գրող
Արփիար Փիլիպպոսի Արփիարյան (դեկտեմբերի 21, 1851(1851-12-21), Սամսուն, Օսմանյան կայսրություն - փետրվարի 12, 1908(1908-02-12), Կահիրե, Եգիպտոսի խեդիվատ), արևմտահայ արձակագիր, հրապարակախոս, գրական քննադատ և խմբագիր։ Խմբագրել է «Արևելք» և «Մասիս» թերթերը, որոնց շուրջ փորձել է համախմբել ռեալիստական ուղղությանը հարող գրողներին։
Արփիար Արփիարյան արմտ. հայ.՝ Արփիար Արփիարեան | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 21, 1851 |
| Ծննդավայր | Սամսուն, Օսմանյան կայսրություն |
| Վախճանվել է | փետրվարի 12, 1908 (56 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Կահիրե, Եգիպտոսի խեդիվատ |
| Մասնագիտություն | գրող, հրապարակախոս, գրական քննադատ, խմբագիր, հասարակական գործիչ և քաղաքական գործիչ |
| Ազգություն | հայ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Կրթություն | Սուրբ Ղազար կղզու վանք և Մուրադ-Ռափայելյան վարժարան |
| Կուսակցություն | Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն |
| Աշխատավայր | Արևելք, Մասիս, Հայրենիք, Նոր կյանք, Հայ հանդես և Շիրակ |
| Արփիար Արփիարյան Վիքիքաղվածքում | |
| Արփիար Արփիարյան Վիքիդարանում | |
 Arpiar Arpiarian Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
Ծնվել է Սամսուն նավահանգստում։ Աշակերտել է Ղևոնդ Ալիշանին։ «Արարատյան ընկերություն հայոցի» և «Արևելք» (Կ.Պոլիս) թերթի հիմնադիրներից։ Խմբագրել է պարբերականներ («Մասիս», «Հայրենիք», «Նոր կյանք», «Հայ հանդես», «Շիրակ») երեք տասնամյակ թղթակցել «Մշակին»։ Հայկական ջարդերի տարիներին, խուսափելով թուրք կառավարության հետապնդումներից, 1896 թվականին մեկնել է արտասահման և այնտեղ շարունակել է ակտիվ գործունեությունը։ Եգիպտոսում, Անգլիայում, Ֆրանսիայում և Շվեյցարիաում հրատարակել է հայերեն լրագրեր, գրել հրապարակախոսական, գրական և քննադատական երկեր։ Արփիարյանը բարձր է գնահատել արևելահայ գրականությունը և ջանքեր է թափել արևելահայ և արևմտահայ հատվածների գրական ուժերին մերձեցնելու համար։
Արփիարյանը գրել է մի շարք նովելներ և վիպակներ («Դատապարտյալը», «Երազի մը գինը», «Ոսկե ապարանջանը», «Մինչև ե՞րբ», «Կարմիր ժամուց»), որոնց մեջ արծարծում է սոցիալական, բարոյական կարևոր հարցեր, արտահայտում աշխատավորության բողոքը անարդար կարգերի դեմ։ Հոդվածներում արծարծել է սոցիալ-քաղաքական և մշակութային հարցեր։ Արփիարյանը արևմտահայ գրականության մեջ ռեալիզմի հետևորդներից է։
Երկերի մատենագիտություն
- Կարմիր ժամուց, Կ. Պոլիս, ա. թ., 45 էջ։
- Կեանքի պատկերներ, Կ. Պոլիս, 1885, 144 էջ։
- Ապուշը (Կեանքի պատկերներ), Կ. Պոլիս, 1886, 108 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Վառնա, 1909, 104 էջ։
- Կարմիր ժամուց, ա. տ., 1920, 92 էջ։
- Խնդամոլիկ աղջիկը, Կ. Պոլիս, 1928, 74 էջ։
- Պատմուածքներ եւ վիպակներ, Փարիզ, 1931, 248 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Պէյրութ, 1937, 96 էջ։
- Պատմութիւն ԺԹ. դարու Թուրքիո հայոց գրականութեան, Գահիրէ, 1943, 232 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Գահիրէ, 1950, 96 էջ։
- Հատընտիր, Պէյրութ, 1950, 420 էջ։
- Ընտիր երկեր, Երևան, 1951, 336 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Պէյրութ, 1956, 88 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Վենետիկ, 1956, 88 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Պէյրութ, 1966, 92 էջ։
- Ամբողջական երկեր, Երուսաղէմ, 1972, 256 էջ։
- Կարմիր ժամուց, Պէյրութ, 1979, 92 էջ։
- Ժամանակակից պատմութեան էջեր, Պոսթըն, 1979, 416 էջ։
- Երկեր. Պատմվածքներ, Կյանքի պատկերներ, Մինչև ե՞րբ, Ոսկի ապրանջան, Կարմիր ժամուց, Գրականագիտական հոդվածներ, Երևան, 1987, 524 էջ։
- Ոսկի ապրանջան, Պէյրութ, 1988, 109 էջ։
- Ոսկի ապրանջան, Պէյրութ, 2011, 109 էջ։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Հրանտ Թամրազյան «Հայ Գրականություն», Երևան, «Լույս» հրատարակչություն, էջ 7-8։
- Գառնիկ Ստեփանյան, Արփիար Արփիարյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ հրատ., 1955, 289 էջ։
- Հակոբ Մարգարյան, Արդարության ոգեշունչ մունետիկը, տես Արփ. Արփիարյան, Երկեր, Երևան, 1987, էջ III-XIV:
- Հայ քննադատության պատմություն, հատ. 1, Երևան, 1985։
- Հայ գրական քննադատության քրիստոմատիա, հատ. 2, Երևան, 1984։
- Հայ նոր գրականության պատմություն, հատ. 4, Երևան, 1972, էջ 374-405։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 155)։  |
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արփիար Արփիարյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արփիար Արփիարյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արփիար Արփիարյան» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Արփիար Արփիարյան, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.