2021 Անկարգություններ Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում

Տնտեսություն

Հարավաֆրիկյան Հանրապետության բնակչության կեսից ավելին ապրում է աղքատության շեմին, ընդ որում գործազրկության մակարդակը կազմում է 32 տոկոս։ COVID-19 համաճարակի հետևանքով առաջացած տնտեսական անկումը խորացրեց ճգնաժամը։

Ջեյքոբ Զումայի դատական գործը

ՀԱՀ-ի նախկին նախագահ Ջեյքոբ Զուման կոռուպցիայի մեջ է մեղադրվել 2018 թվականի մարտին՝ հիմնականում 30 մլրդ ռենդով զենք մատակարարելու գործարքի հետ կապված։ Այդ ժամանակից ի վեր շարունակվել է դատական քաշքշուկը։ Զումայի իրավաբանները խնդրել են ավելի շատ ժամանակ տրամադրել, որպեսզի պատրաստվեն և փորձեն հերքել մեղադրանքները։ Դատաքննության ընթացքում Զուման բազմիցս բացակայել է դատարանում բժշկական և ֆինանսական պատճառներով։ Գործը փոխանցվել Է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Սահմանադրական դատարան։

Ջեյքոբ Զումայի ձերբակալությունը

2021 թվականի հունիսի 29-ին Ջեյքոբ Զուման դատապարտվել էր 15 ամսվա ազատազրկման՝ դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքի համար այն բանից հետո, երբ հրաժարվել էր ներկայանալ հանձնաժողով, որը կառավարության կողմից նշանակված էր նախագահի պաշտոնում նրա ինը տարվա ընթացքում ենթադրյալ կոռուպցիայի հետաքննության համար։ Հուլիսի 4-ին ոստիկանությունը պետք է ձերբակալեր Զումային, սակայն հուլիսի 3-ին դատարանը համաձայնել է նրա դիմումը քննել հուլիսի 12-ին։ Այնուհետև Հարավաֆրիկյան ոստիկանական ծառայությանը հրահանգվել է ձերբակալել Զումային մինչև 2021 թվականի հուլիսի 7-ը, եթե նա հրաժարվի հանձնվել։ Նրա կողմնակիցները նրա տան մոտ հավաքվել են զենքով, որպեսզի կանգնեցնեն ձերբակալությունը, սակայն հուլիսի 7-ին Զուման հանձնվել է ոստիկանությանը և կալանավորվել «Էսթկուր Կենտրոն» ուղղիչ հաստատությունում։ 2021 թվականի հուլիսի 8-ին արդարադատության և ուղղիչ հիմնարկների նախարար Ռոնալդ Լամոլան հայտարարել է, որ Զուման իր 15-ամսյա ժամկետի քառորդ մասը կրելուց հետո պայմանական վաղաժամկետ ազատման իրավունք կունենա։

Զուման հուլիսի 9-ին առողջական վիճակի պատճառով բողոքարկել է իր ձերբակալությունը Պիտերմարիցբուրգի Գերագույն դատարանում, սակայն այն մերժվել է։ Զումայի ձերբակալությունը նրա կողմնակիցների կողմից դաժան բողոքներ է առաջացրել Կվազուլու-Նատալայում։ Ցուցարարների կարգախոսն է՝ «Free Jacob Zuma and shut down KZN»։

2021 թվականի հուլիսի 9-ին, նույն օրը, երբ Կվազուլու-Նատալի Գերագույն դատարանն ուժի մեջ թողեց մեղադրական դատավճիռն ու Ջեյքոբ Զումայի ազատազրկման դատավճիռը, անկարգություններ սկսվեցին։ Կվազուլու-Նատալի որոշ մասերում լայնորեն տարածված հաղորդումներ են գրանցվել հանրային բռնության, կողոպուտի գողության մասին, գույքի չարամիտ վնասման մասին։ Առնվազն 28 մարդ է ձերբակալվել, իսկ մայրուղին փակվել է։ Անկարգությունները շարունակվել են 2021 թվականի հուլիսի 11-ի երեկոյան, երբ նորությունների մի քանի աղբյուրներ հաղորդել են տեղական առևտրի կենտրոններում և բնակելի շրջաններում կրակոցների և պայթյունների մասին։ Բռնությունն արագ սրվել է, և 2021 թվականի հուլիսի 12-ի առավոտյան մի քանի ընկերություններ և առևտրային կենտրոններ ստիպված են եղել փակվել զանգվածային թալանի և բռնության պատճառով։ Հուլիսի 13-ի դրությամբ 72 մարդ զոհվել է անկարգությունների հետևանքով, իսկ 1234-ը՝ ձերբակալվել։

Սադրանք

Ջեյքոբ Զումայի դուստրը՝ Դուդուզիլե Զումա-Սամբուդլան, այն մարդկանց թվում է, ովքեր խրախուսում էին կողոպուտներն ու բռնությունները, որպեսզի հասնեն նրա հոր ազատ արձակմանը։ Անվտանգության պետական նախարար Այանդո Դլոդլոյի խոսքով՝ իշխանությունները հետաքննում են այն տեղեկատվությունը, թե կլինեն արդյոք պետական անվտանգության գործակալության նախկին աշխատակիցներ և ANC-ի անդամներ, որոնք կապված են Ջեյքոբ Զումայի հետ, պատասխանատու են Կվազուլու-Նատալ և Գաուտենգ նահանգներում վերջերս բռնություններ հրահրելու համար։ Ոստիկանության նախարար Բհեկի Չելենը հավելել է, որ անվտանգության խումբը հետևում է տասից մինչև տասներկու մարդու, որոնք անկարգություններ են հրահրել սոցիալական ցանցերի միջոցով։ Հաղորդվում է, որ պետական անվտանգության գործակալության հատուկ ստորաբաժանման նախկին ղեկավար և Զումայի հավատարիմ կողմնակից Թուլանի Դլոմոն նույնպես գտնվում է անկարգությունների հրահրման մեղադրանքով հետախուզման մեջ։

Ճնշում

Սկզբում Հարավային Աֆրիկայի ոստիկանության ծառայությունը տեղակայված էր Նկանդլայի շրջանում՝ վերահսկելու շրջանում անկարգությունների քանակը։ Հուլիսի 10-ին և 11-ին ոստիկանական ծառայությունը զսպել է լայնածավալ կողոպուտներն ու ենթակառուցվածքների միտումնավոր ավերումները։ Ոստիկանության մամուլի ծառայությունից հայտնում են, որ նա մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց։

2021 թվականի հուլիսի 12-ի առավոտյան Գաուտենգում և Կվազուլու-Նատալայում տեղակայվել են Հարավաֆրիկյան պաշտպանության ազգային ուժեր։

Հարավաֆրիկյան հանրապետության ներսում

2021 թվականի հուլիսի 12-ին Հարավաֆրիկյան Հանրապետության նախագահ Սիրիլ Ռամաֆոսան դիմել է ցուցարարներին՝ հայտարարելով, որ հասարակական բռնության ակտերը հազվադեպ են նկատվում Հարավային Աֆրիկայում։ Ռամաֆոսան անկարգությունները որակել է որպես բռնության օպորտունիստական ակտ՝ պատճառաբանելով դժգոհության բացակայությամբ կամ որևէ այլ քաղաքական պատճառներով, որոնք կարող են արդարացնել ցուցարարների ոչնչացումը։ Իր ելույթում նա հատկապես նշել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Սահմանադրությունը, որը երաշխավորում է յուրաքանչյուրի ինքնարտահայտման իրավունքը, բայց հայտարարել է, որ ծավալվող բռնության զոհ են հանդիսանում բանվորները, բեռնատարների վարորդները, բիզնեսի սեփականատերերը, որոնք ոչ մի հակաօրինական բան չեն արել։ Ռամաֆոսան նաև քննարկել է անկարգությունների ազդեցությունը COVID-19-ի տարածման վրա։ Նա նշել է, որ հետագայում Հարավաֆրիկյան Հանրապետության տնտեսությունը խնդիրներ կունենա անկարգությունների հետևանքով պարենային և դեղորայքային անվտանգության բացակայության պատճառով։ Քննարկվել է նաև Հարավաֆրիկյան պաշտպանության ազգային ուժերի տեղակայումը՝ անկարգությունները դադարեցնելու և օգնություն ցուցաբերելու համար։

Նույն օրը ՀԱՀ-ի Սահմանադրական դատարանը մերժել է Ջեյքոբ Զումայի առաջարկությունը՝ չեղյալ հայտարարելու դատավճիռը։ Դատարանի որոշման համաձայն՝ Զուման պետք է մնա բանտում։

Ընդդիմադիր «Ժողովրդավարական Ալյանս» կուսակցության առաջնորդ Ջոն Սթինհեյզենը հայտարարել է, որ կուսակցությունը քրեական մեղադրանքներ կառաջադրի Ջեյքոբ Զումայի, Դուդուզանա Զումայի և Դուդուզիլա Զումա-Սամբուդլիի երեխաների, ինչպես նաև տնտեսական ազատության համար պայքարողների առաջնորդ Ջուլիուս Մալեմի դեմ սոցիալական ցանցերում մեկնաբանությունների համար, որոնք դրդում են բռնության և կողոպուտի։ ActionSA-ի առաջնորդ Հերման Մաշաբան հայտարարել է առանձին կոլեկտիվ դատական հայց կառավարության և ANC-ի դեմ՝ անկարգությունների և կողոպուտի դեմ օպերատիվ միջոցներ չձեռնարկելու համար։ Մաշաբան ասել է, որ «մենք հավատում ենք, որ կա ավելի քան բավարար դատական պրակտիկա, որը արժանի է լուրջ փորձության և օգնում է մեզ պատասխանատվության ենթարկել կառավարությանը կյանքի, ապրուստի և սեփականության պատշաճ իրավական պաշտպանության համար կանխամտածված անկարողության համար»։

Միջազգային

2021 թվականի հուլիսի 13-ին Աֆրիկյան միության հանձնաժողովի նախագահ Մուսա Ֆակին հայտարարություն է հրապարակել, որում դատապարտել Է ՀԱՀ-ում բռնությունը։ Նա նաև նախազգուշացրել է, որ երկրի ներսում տեղի ունեցող անկարգությունները կարող են սպառնալ ամբողջ տարածաշրջանի կայունությանը։ Հարավային Աֆրիկայում Միավորված ազգերի կազմակերպությունը նույնպես դատապարտել է բռնությունը և իր աջակցությունն է հայտնել կառավարությանը։ Հնդկաստանի արտաքին գործերի նախարար Ջայշանքար Սուբրահմանյամը Հարավաֆրիկյան Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Նալեդի Պանդորի հետ հեռախոսազրույցում անհանգստություն է հայտնել հնդկական ջարդերի մասին հաղորդումների կապակցությամբ։

Բացասական ազդեցություն լոգիստիկայի վրա

Ռիչարդս Բեյի և Դուրբանի կոնտեյներային նավահանգիստները ստիպված են եղել դադարեցնել աշխատանքը։ Դուրբան նավահանգստում տարաներ են թալանվել։ Բեռնատարի վրա մի քանի հարձակումներից հետո որոշում է կայացվել հուլիսի 10-ին փակել N3 ավտոմայրուղին, որը Դուրբանի նավահանգիստը կապում է Յոհանեսբուրգի հետ։ НԿվազուլու-Նատալ քաղաքում մի քանի լոգիստիկ և վառելիքային ընկերություններ հայտարարել են իրենց գործողությունները ժամանակավորապես փակելու մասին, նկատի ունենալով շարունակվող կողոպուտների, առևանգումների, բեռնատարների հրկիզումների և սոցիալական հուզումների վերաբերյալ մտավախությունները, որոնք կարող են էլ ավելի ազդել բիզնես-գործառնությունների վրա, ինչը կավելացնի նրանց պատճառած վնասների վերացման ծախսերը։

Սննդի պակաս

Տրանսպորտային ենթակառուցվածքների վնասը հանգեցրել է սննդի պակասի, մթերային խանութների հերթերի առաջացմանը և թարմ մթերքի հավաքագրմանն ու բաշխմանը խոչընդոտելուն։

Տնտեսական վնասները

Հուլիսի 12-ին Հարավաֆրիկյան ռանդն ընկել է 2 տոկոսով, ինչը առավելագույն ցուցանիշն Է փետրվարի 25-ից ի վեր։ Հիմնվելով հուլիսի 13-ին անցկացված նախնական վերլուծության վրա՝ Հարավաֆրիկյան Հանրապետության հատուկ ռիսկերի ապահովագրության ասոցիացիան հաշվարկել է, որ վնասի և կողոպուտի պատճառով ընդհանուր կորուստները կարող են կազմել «միլիարդավոր ռենդներ»։ Հուլիսի 14-ին Դուրբանում կայացած ճեպազրույցի ժամանակ Էթեքվինի քաղաքապետարանի քաղաքապետը հայտարարել է, որ տուժել են մինչև 45 000 ձեռնարկություններ և 129 000 աշխատողներ։ Նշվել է նաև, որ 16 մլրդ ռենդ է պահանջվել գույքի և սարքավորումների վնասները փոխհատուցելու համար։

Մասնավոր սեփականության ոչնչացում

Հուլիսի 12-ին թալանվել է ավելի քան 200 առևտրի կենտրոն, այդ թվում՝ մի քանիսը Սուետոյում։ Հուլիսի 14-ին Հարավաֆրիկյան Հանրապետության դեղատնային խորհուրդը հայտարարել է, որ 90 դեղատներն ամբողջությամբ ոչնչացվել են, ընդ որում դրանց մեծ մասը տուժել է Կվազուլու-Նատալում։ ICASA-ն հայտարարել է, որ 113 ցանցային աշտարակներ վանդալիզմի են ենթարկվել, ինչը հանգեցրել է բջջային ցանցերի աշխատանքի խաթարմանը։

Դանդաղեցում COVID-19 պատվաստումների դեմ

COVID-19-ի դեմ պատվաստման մի քանի կետերի կողոպուտից և սեփականության ոչնչացումից հետո նրանք ստիպված են եղել փակվել, որպեսզի կանխեն գույքի կողոպուտն ու ոչնչացումը։ Այս նախազգուշական միջոցները դանդաղեցրել են պատվաստումների տեղակայումը վարակի երրորդ ալիքի դեմ պայքարելու համար։