Հայաստանի Ֆուտբոլի Ազգային Հավաքական

Հայաստանի անկախացումից հետո՝ 1992 թվականի հունվարի 18-ին, հիմնադրվել է Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան, որը նույն թվականին կապ է հաստատել ՖԻՖԱ-ի, իսկ 1993 թվականին՝ ՈՒԵՖԱ-ի հետ։ Հայաստանի ազգային հավաքականի պատմությունն սկսվում է 1992 թվականի հոկտեմբերի 14-ին, երբ Հայաստանը խաղում է Մոլդովայի հավաքականի դեմ։ Հանդիպման ընթացքում ոչ մի գոլ չի արձնագրվում, և խաղն ավարտվում է ոչ-ոքի։ 1996 թվականին Հայաստանի հավաքականը դառնում է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնությունների որակավորման փուլերի մասնակից։ 1994 թվականից սկսած Հայաստանը մասնակցել է ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի Լիգայի ու ՖԻՖԱ Աշխարհի առաջնության բոլոր որակավորման փուլերին։

Հայաստանի ազգային հավաքականի առաջին գլխավոր մարզիչն է եղել Խորհրդային Հայաստանի ֆուտբոլի աստղ Էդուարդ Մարգարովը։ ՈՒԵՖԱ-ի հոբելյանական մրցանակի դափնեկիր և նախկին ֆուտբոլիստ Խորեն Հովհաննիսյանը նույնպես եղել է Հայաստանի հավաքականի մարզիչ։ Սկզբնական շրջանում հավաքականի մարզիչներից շատերն այդ պաշտոնում մնում էին երկու տարուց ոչ ավելի։ 2006 թվականին Հայաստանի հավաքականի մարզիչ է դառնում շոտլանդացի Իան Պորտերֆիլդը, ում շնորհիվ թիմը հասնում է իր առաջին հաջողություններին։ Հայաստանի հավաքականն անցկացնում է հաղթական խաղեր Ղազախստանի (2:1) և Լեհաստանի (1:0) հավաքականների դեմ, իսկ Պորտուգալիայի հավաքականի դեմ խաղը, որին մասնակցում էր նաև Կրիշտիանու Ռոնալդուն, ավարտվոմ է 1:1 հաշվով։

Սակայն 62-ամյա Պորտերֆիլդը մահանում է քաղցկեղից՝ կիսատ թողնելով գործը։ Պորտերֆիլդից հետո հավաքականի մարզչի պաշտոնակատար է դառնում նրա օգնականը՝ Վարդան Մինասյանը, ով շատ բան էր սովորել Պորտերֆիլդից ու Սամվել Դարբինյանից։ 2009 թվականի փետրվարի 10-ին Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանի հրամանով Վարդան Մինասյանը նշանակվում է հավաքականի մարզիչ։ ՈՒԵՖԱ Եվրո 2012 ընտրական փուլի ընթացքում Մինասյանի գլխավորությամբ Հայաստանի հավաքականը B խմբում հանդիպում է Ռուսաստանի, Սլովակիայի, Իռլանդիայի, Մակեդոնիայի ու Անդորրայի հավաքականների դեմ։ Հայաստանի հավաքականը երկու հանդիպումներում էլ հաղթում է Սլովակիայի (4:0 և 3:1) ու Անդորրայի (4:0 և 3:0) հավաքականներին։ Մակեդոնիայի հավաքականի հետ խաղերն ավարտվում են 2:2 և 4:1, իսկ Ռուսաստանի հետ հանդիպումը՝ 0:0 հաշվով։ B խմբում ամենաշատ գոլերը խփել էր Հայաստանի հավաքականը (22 գոլ), իսկ Հենրիխ Մխիթարյանը փխել էր 6 գոլ՝ դառնալով B խմբի՝ ամենաշատ գոլ խփած ֆուտբոլիստը։

ՈւԵՖԱ-ի Եվրո-2012-ի անհավատալի խաղարկությունից հետո 2014-ի Աշխարհի Առաջնության և Եվրո-2016-ի ընտրական մրցաշարերը հաջող չէին, իսկ 2014 -ի Աշխարհի Առաջնության մրցաշարում հայկական հավաքականը կանգնած էր վերջին հորիզոնականում՝ առանց որևէ հաղթանակի։ Հայաստանը փրկվեց 2018-ի Աշխարհի Առաջնության որակավորման փուլում, երբ հայերը կարողացան տնային խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել Չեռնոգորիայի նկատմամբ, ինչը նպաստեց, որ Չեռնոգորիան չկարողացավ նվաճել 2018-ի Աշխարհի Առաջնության ուղեգիր։ Այս հիասթափություններից հետո Վարդան Մինասյանը վերադարձավ գլխավորելու Հայաստանը ՈւԵՖԱ-ի 2018-19 մրցաշրջանի ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի D մրցաշարում, բայց ավարտեց Մակեդոնիայից ցածր դեղում, այդ թվում `Ջիբրալթարից կրեց 0։ 1 հաշվով տնային պարտություն։ Այս նվաստացման պատճառով Մինասյանը պաշտոնանկ արվեց, իսկ Արմեն Գյուլբուդաղյանցը նշանակվեց նոր մարզիչ։ Հայերը մասնակցեցին ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ի ընտրական փուլին՝ Իտալիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Եվրոպայի նախկին չեմպիոն Հունաստանի, Ֆինլանդիայի և Լիխտենշտեյնի հետ միասին։ Հայաստանը սեփական հարկի տակ պարտվեց Բոսնիային 1–2 հաշվով և Ֆինլանդիային 0–2 հաշվով, և ենթադրվում էր, որ հավաքականը շատ շուտ դուրս կգա մրցաշարից։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանն իր վերածնունդը սկսեց այս կորուստներից հետո, սեփական հարկի տակ 3։ 0 հաշվով հաղթելով Լիխտենշտեյնին, մինչ այդ կարողանալով արտագնա խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո-2004-ի նախկին չեմպիոն Հունաստանի նկատմամբ։ Հայաստանն աննշան հետընթաց ունեցավ Իտալիայի հավաքականից 1։ 3 հաշվով պարտվելուց հետո, սակայն որակավորման մեկ այլ փուլում 4-2 հաշվով համոզիչ հաղթանակ տարավ Բոսնիայի և Հերցեգովինայի նկատմամբ։ Ցավոք, Հայաստանը անհաջողություններ ունեցավ, երբ իրենց խաղերում նրանք դիմակայեցին Հունաստանին, Ֆինլանդիային և Իտալիային, երկու խաղում էլ Հայաստանը պարտվեց և, ի վերջո, զբաղեցնելով 5-րդ տեղը իրենց խմբում, չկարողացավ նվաճել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020 ուղեգիր։

2020–21 ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի C խմբում Հայաստանի հավաքականը չէր դիտվում որպես ֆավորիտ՝ Հյուսիսային Մակեդոնիայի, Վրաստանի և Էստոնիայի հետ միասին։ Հավաքականը սկսեց մրցաշարը 1-2 հաշվով Հյուսիսային Մակեդոնիայի հետ արտագնա խաղում պարտությամբ, բայց Էստոնիայի ընտրանու հետ խաղում կարողանում է խրախուսական 2։ 0 հաշվով հաղթանակ կորզել։ Հոկտեմբերին Հայաստանը ստիպված էր անցկացնել իրենց նշանակված «տնային խաղը» Լեհաստանում՝ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի պատճառով, և խաղաց Վրաստանի հետ ոչ ոքի 2-2 և Էստոնիայի հետ ոչ ոքի 1–1 տպավորություն թողնելով, որ հավաքականը կխուսափի բարձրացում ստանալու հնարավորությունից։ Սակայն նույն տարվա նոյեմբերին, առանց հավաքականի ավագ Հենրիխ Մխիթարյանի, Հայաստանը կարողացավ Թբիլիսիում 2-1 հաշվով հաղթանակ տանել Վրաստանի նկատմամբ, մինչ այդ Կիպրոսում 1-0 հաշվով հաղթանակ տանելով Հյուսիսային Մակեդոնիայի նկատմամբ, որը արդեն որակավորվել էր ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ին։ Այս հաղթանակները ոչ միայն ապահովեցին Հայաստանի բարձրացումը ՈւԵՖԱ-ի Ազգերի Բ լիգա 2022–23, այլ նաև նշանակում է, որ Հայաստանը կարող է լինել Կովկասի առաջին երկիրը, որը կստանա 2022 ՖԻՖԱ-ի Աշխարհի գավաթի փլեյ-օֆֆի ուղեգիր։

 

«Հրազդան» մարզադաշտը կառուցվել է Գալուստ Գյուլբենկյանի ֆինանսական աջակցությամբ 1970-1971 թվականներին՝ 11 ամսվա ընթացքում։ Գտնվում է Հրազդան գետի ափին, որի անունով էլ կոչվել է։ Բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 1971 թվականի մայիսի 19-ին։ Խորհրդային տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ամենամեծ մարզադաշտերից մեկը և քիչ թվով երկհարկանի մարզադաշտերից մեկը։ 1978 թվականին ԽՍՀՄ հավաքականն այս մարզադաշտում անցկացրել է երկու խաղ. դրանցից մեկն ապրիլին անցկացված ընկերական խաղն է Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ (10:2 հօգուտ ԽՍՀՄ), իսկ կես տարի անց Եվրոպայի առաջնության նախընտրական փուլի շրջանակներում ԽՍՀՄ հավաքականը խաղացել է Հունաստանի դեմ (2:0 հօգուտ ԽՍՀՄ հավաքականի)։ Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ խաղին ներկա է եղել 12 000, իսկ Հունաստանի հավաքականի դեմ խաղին՝ 40 հազար հանդիսական։

2023 թվականի հուլիսի 18-ի դրությամբ

Մարզիչ	Տարիներ	Խ	Հ	Ո	Պ	ԽԳ	ԲԳ	Հաղթանակի %
Էդուարդ Մարգարով	1992 – 1994	6	1	2	3	1	5	16.7%
Սամվել Դարբինյան	1995 – 1996	9	1	1	7	5	21	11.1%
Խորեն Հովհաննիսյան	1996 – 1997	16	2	5	9	10	41	12.5%
Սուրեն Բարսեղյան	1998 – 1999	14	4	2	8	11	19	28.6%
Վարուժան Սուքիասյան	2000 – 2001	17	3	7	7	17	27	17.6%
Անդրանիկ Ադամյան1	2002	1	1	0	0	2	0	100%
Օսկար Լոպես	2002	2	0	1	1	2	4	0%
Անդրանիկ Ադամյան1	2003	1	0	0	1	0	2	0%
Միխայ Ստոյկիցա	2003 – 2004	10	4	1	5	11	17	40%
Բեռնար Կազոնի	2004 – 2005	8	1	1	6	5	18	12.5%
Հենկ Վիսման	2005 – 2006	8	1	1	6	5	14	12.5%
Իան Պորտերֆիլդ	2006 – 2007	10	2	4	4	5	9	20%
Վարդան Մինասյան1 և   Թոմ Ջոնս1	2007	6	1	1	4	2	8	16.6%
Յան Պոուլսեն	2008 – 2009	12	3	4	5	9	19	25%
Վարդան Մինասյան	2009 – 2014	38	14	4	20	56	56	36,8%
Բեռնար Շալանդ	2014-2015 թթ	8	1	1	6	9	20	0.44%
Սարգիս Հովսեփյան1	2015	5	0	1	4	2	12	0.20%
Վարուժան Սուքիասյան	2015 – 2016	7	2	1	4	12	12	20%
Արթուր Պետրոսյան	2016 – 2018	12	5	2	5	21	22	80%
Վարդան Մինասյան	2018-2018 Սեպտեմբերի 21	4	1	2	1	3	4	30%
Արմեն Գյուլբուդաղյանց	2018-2019	9	4	1	4	20	14	44.4%
Աբրահամ Խաշմանյան	2019-2020	2	0	0	2	2	9	0%
Խոակին Կապարոս	2020-2022	9	3	4	2	9	6	33.3%
Ալեքսանդր Պետրակով	2023-	4	2	1	1	9	7

Խ = Խաղեր; Հ = Հաղթանակներ; Ո = Ոչ-ոքիներ; Պ = Պարտություններ; ԽԳ = Խփած գնդակներ; ԲԳ = Բաց թողած գնդակներ
1. Գլխավոր մարզչի պաշտոնակատար

2023թ․ - ի Հունիսի 20- ի դրությամբ

• Գլխավոր մարզիչ՝

Ներկա կազմ

N°	Խաղացող	Ծննդյան ամսաթիվ	Խաղեր (Գոլեր)	Ակումբ
Դարպասապահներ
1	Օգնյեն Չանչարևիչ	սեպտեմբերի 25, 1989 (34 տարեկան)	5(0)	Ալաշկերտ
16	Արսեն Բեգլարյան	փետրվարի 18, 1993 (31 տարեկան)	16 (0)	Ուրարտու
12	Ստանիսլավ Բուչնև	հուլիսի 17, 1990 (33 տարեկան)	5 (0)	Փյունիկ Երևան
Պաշտպաններ
3	Վարազդատ Հարոյան	օգոստոսի 24, 1992 (31 տարեկան)	77 (3)	Աստանա ՖԱ
2	Անդրե Չալիշիր	հունիսի 13, 1990 (33 տարեկան)	26 (0)	Բրոմապոյկարնա
4	Գեորգի Հարությունյան	օգոստոսի 9, 2004 (19 տարեկան)	3 (0)	Կրասնոդար
22	Էրիկ Փիլոյան	հունվարի 29, 2001 (23 տարեկան)	2 (0)	Ուրարտու
6	Ստյոպա Մկրտչյան	փետրվարի 17, 2003 (21 տարեկան)	13 (0)	ԲԿՄԱ
19	Կամո Հավհաննիսյան	հոկտեմբերի 5, 1992 (31 տարեկան)	77 (3)	Աստանա ՖԱ
21	Նաիր Տիկնիզյան	մայիսի 12, 1999 (24 տարեկան)	7 (1)	Լոկոմոտիվ
15	Ժիրայր Մարգարյան	սեպտեմբերի 13, 1997 (26 տարեկան)	5 (0)	Ուրարտու
Կիսապաշտպաններ
8	Էդուարդ Սպերցյան	հունիսի 7, 2000 (23 տարեկան)	20 (3)	Կրասնոդար
23	Վահան Բիչախչյան	հուլիսի 9, 1999 (24 տարեկան)	28(3)	Պոգոն
19	Վբեյմար Անգուլո Մոսկեռա	փետրվարի 8, 1992 (32 տարեկան)	11 (2)	Ալաշկերտ
18	Հովհաննես Հարությունյան	մայիսի 25, 1999 (24 տարեկան)	7 (0)	Փյունիկ
20	Արտակ Դաշյան	նոյեմբերի 20, 1989 (34 տարեկան)	20 (2)	Փյունիկ
6	Ուգոչուկվու Իվու	նոյեմբերի 28, 1999 (24 տարեկան)	7 (0)	Ուրարտու
13	Դավիթ Դավիդյան	դեկտեմբերի 14, 1997 (26 տարեկան)	1 (0)	Փյունիկ
7	Ժիրայր Շաղոյան	ապրիլի 10, 2001 (23 տարեկան)	11 (1)	ԲԿՄԱ Սոֆիա
20	Խորեն Բայրամյան	հունվարի 07, 1992 (32 տարեկան)	22 (2)	Ռոստով
Հարձակվողներ
11	Տիգրան Բարսեղյան	սեպտեմբերի 22, 1993 (30 տարեկան)	57(9)	Սլովան
14	Նորբերտո Ալեխանդրո Բրիասկո Բալեկյան	փետրվարի 29, 1996 (28 տարեկան)	16 (0)	Բոկա Խունիորս
17	Հրանտ-Լեոն Ռանոս	հուլիսի 20, 2003 (20 տարեկան)	6 (4)	Բորուսիա Մյոնխենգլադբախ
10	Լուկաս Սելարայան	հունիսի 20, 1992 (31 տարեկան)	12 (2)	Քոլամբուս Քրյու

 

Հունիսի 14, 2015

Ազգային հավաքական	Խ	Հ	Ո	Պ	ԳԽ	ԳԲ	ԳՏ
Ալբանիա	4	1	1	2	5	5	0
Ալժիր	1	0	0	1	1	3	-2
ԱՄՆ	1	0	0	1	0	1	-1
Անդորրա	8	7	1	0	20	2	+18
ԱՄԷ	1	1	0	0	4	3	+1
Բելառուս	5	1	1	3	5	8	-3
Բելգիա	6	1	0	5	2	11	-9
Բոսնիա և Հերցեգովինա	2	0	0	2	1	6	-5
Բուլղարիա	2	1	0	1	2	2	0
Գերմանիա	3	0	0	3	2	15	-13
Գվատեմալա	2	1	1	0	8	2	+6
Դանիա	5	1	0	4	6	8	-2
Էկվադոր	1	0	0	1	0	3	-3
Էստոնիա	4	1	1	2	4	6	-2
Թուրքիա	2	0	0	2	0	4	-4
Թուրքմենստան	1	1	0	0	1	0	+1
Իրան	1	0	0	1	1	3	-2
Իռլանդիա	2	0	0	2	1	3	-2
Իսլանդիա	3	0	1	2	0	4	-4
Իտալիա	1	0	1	3	5	17	-12
Իսպանիա	6	0	0	6	1	16	-15
Իսրայել	1	0	0	1	0	2	-2
Լատվիա	2	0	1	1	0	2	-2
Լեհաստան	5	1	1	3	2	7	-5
Լիբանան	1	1	0	0	1	0	+1
Լիտվա	3	2	0	1	6	6	0
Կանադա	1	1	0	0	3	1	+2
Կիպրոս	5	0	1	4	3	11	-8
Հյուսիսային Իռլանդիա	4	2	2	0	3	1	+2
Հորդանան	1	0	1	0	0	0	0
Հունաստան	4	0	1	3	0	4	-4
Հունգարիա	1	0	0	1	0	2	-2
Ղազախստան	5	3	1	1	9	5	+4
Մալթա	5	4	0	1	4	1	+3
Մակեդոնիա	6	2	2	2	11	11	0
Մարոկկո	1	0	0	1	0	6	-6
Մոլդովա	4	1	2	1	5	7	-2
Նիդերլանդներ	2	0	0	2	0	3	-3
Նորվեգիա	2	0	1	1	1	4	-3
Չեխիա	4	1	0	3	3	11	-8
Չեռնոգորիա	1	1	0	0	3	2	1
Չիլի	1	0	0	1	0	7	-7
Պանամա	1	0	1	0	1	1	0
Պարագվայ	2	1	0	1	2	3	-1
Պերու	1	0	0	1	0	4	-4
Պորտուգալիա	6	0	2	4	4	9	-5
Ռումինիա	3	0	1	2	1	6	-5
Ռուսաստան	3	0	1	2	0	5	-5
Սերբիա	4	0	2	2	2	7	-5
Սլովակիա	2	2	0	0	7	1	+6
Վրաստան	5	1	1	3	4	11	-7
Ուելս	5	1	3	0	5	2	0
Ուզբեկստան	2	2	0	0	5	1	+4
Ուկրաինա	8	0	3	5	8	17	-9
Քուվեյթ	1	0	0	1	1	3	-2
Ֆինլանդիա	4	0	1	3	1	5	-4
Ֆրանսիա	4	0	0	4	2	10	-8
Ընդհանուր	167	39	35	93	152	283	-131

Եվրոպայի առաջնություն

Փետրվարի 8 2022թ․ դրությամբ
Թավ տառերով նշված են այն ֆուտբոլիստները, որոնք դեռևս հանդես են գալիս հավաքականում