Sitio Arqueolóxico: Lugar onde se concentran restos arqueolóxicos

Nel pode existir unha concentración de restos de actividade humana e está constituído pola presenza de artefactos, elementos estruturais, chans de ocupación e outra serie de anomalías. Estes restos pódense atopar mediante unha mera prospección de superficie, ou se o asentamento foi soterrado cunha prospección do subsolo.

Normativa de carácter estatal

A Lei 16/1985 de 25 de xuño, de Patrimonio Histórico Español, establece a protección como Patrimonio histórico dos sitios arqueolóxicos, baixo a figura xurídica de BIC (Ben de Interese Cultural), con categoría de Zona Arqueolóxica.

O artigo 15.5, defínea como:

Lugar ou paraxe natural onde existen bens mobles ou inmobles susceptibles de ser estudados con metodoloxía arqueolóxica, sexan ou non extraídos, e tanto se se atopan na superficie, no subsolo ou baixo as augas territoriais españolas.

Calquera obra ou remoción de terreo que se proxecte nestas Zonas Arqueolóxicas deberá ser autorizada pola Administración competente.

Igualmente, calquera actividade arqueolóxica, sexa extractiva ou non, deberá ser autorizada pola administración competente. A realización de prospeccións ou escavacións sen autorización está cualificada como infracción administrativa grave, e pode chegar a ser delito penal, se comporta espolio.

Normativa autonómica

As competencias sobre autorización e control, tanto das actuacións arqueolóxicas, como sobre as obras que se realicen en sitios arqueolóxicos, están desconcentradas nas Comunidades Autónomas.

Galicia

Os sitios arqueolóxicos, a súa protección e as actividades que se desenvolvan neles, Lei 8/1995, derrogada, do Patrimonio Cultural de Galicia, na que desenvolve a normativa estatal.

Segundo esta lei Será necesaria a autorización previa da Consellería de Cultura e Deporte para a realización das seguintes actividades arqueolóxicas:

• A prospección arqueolóxica, entendida como a exploración superficial e sistemática sen remoción, tanto terrestre como subacuática, dirixida ao estudo e investigación para a detección de restos históricos ou paleontolóxicos, así como dos compoñentes xeolóxicos e ambientais relacionados cos mesmos. Isto engloba a observación e o recoñecemento sistemático de superficie e tamén a aplicación das técnicas que a arqueoloxía recoñece como válidas.
• A sondaxe arqueolóxica, entendido como aquela remoción de terras complementaria da prospección, encamiñado a comprobar a existencia dun sitio arqueolóxico ou recoñecer o seu estratigrafía. Calquera toma de mostras en sitios arqueolóxicos considerarase dentro deste apartado.
• A escavación arqueolóxica, entendida como a remoción, no subsolo ou en medios subacuáticos, que se realice a fin de descubrir e investigar toda clase de restos históricos ou paleontolóxicos relacionados cos mesmos.
• O estudo da arte rupestre, entendido como o conxunto de tarefas de campo orientadas á investigación, á documentación gráfica por medio de calco e a calquera manipulación ou contacto co soporte dos motivos representados.
• Os labores de protección, consolidación e restauración arqueolóxica, entendidas como as intervencións en sitios arqueolóxicos encamiñadas a favorecer a súa conservación e que, en consecuencia, permitan a súa goce e faciliten o seu acrecentamento.
• A manipulación con técnicas agresivas de materiais arqueolóxicos.

Ademais regula as escavacións de urxencia que na actualidade están a ter unha grande importancia no estudo arqueolóxico.

Finalmente, a lei tamén regula, no título IX, o réxime sancionador, establecendo tres clases de infraccións, así como as responsabilidades e os órganos competentes para as facer efectivas. así como a colaboración neste ido coas administracións locais e a Igrexa Católica.

Andalucía

Están regulados pola Lei 1/1991 de 3 de xullo, de Patrimonio Histórico de Andalucía e polo Regulamento de Actividades Arqueolóxicas (Decreto 168/2003).

Estas normas falan tamén de Zonas Arqueolóxicas, que definen sinxelamente como aqueles espazos claramente delimitados nos que se comprobou a existencia de restos arqueolóxicos de interese relevante.

Regula, ademais, as Zonas de Servidume Arqueolóxica, como aqueles espazos nos que se presuma fundadamente a existencia de restos arqueolóxicos de interese e considérese necesario adoptar medidas precautorias.

A normativa española (Regulamento de Actividades Arqueolóxicas), establece seis tipos de actividades en sitios arqueolóxicos, que necesitan a previa autorización:

Escavación arqueolóxica

Pode ser tanto terrestre como subacuática, entendida como a remoción de terra e a análise de estruturas realizados con metodoloxía científica, destinada a descubrir e investigar toda clase de restos históricos ou paleontolóxicos, así como os compoñentes xeomorfolóxicos relacionados con eles.

Prospección arqueolóxica

É a explotación superficial e sistemática realizada con metodoloxía científica, tanto terrestre como subacuática, dirixida ao estudo, investigación ou detección de vestixios arqueolóxicos ou paleontolóxicos.

Intervencións en arte rupestre

Inclúe a reprodución e estudo directo de arte rupestre, entendidos como o conxunto de traballos de campo orientados á investigación, documentación gráfica ou, excepcionalmente, calquera tipo de manipulación ou contacto co soporte dos motivos figurados.

Outras actividades

Ademais das anteriores, tamén deben ser autorizadas as seguintes actividades cando se realicen en sitios arqueolóxicos:

• Labores de consolidación, restauración e restitución arqueolóxicas.
• Actuacións arqueolóxicas de pechamento, valado e cubrición.
• Estudo e documentación gráfica dos sitios, así como dos materiais depositados en museos.