Joseph Stalin: Premier ti Kappon ti Sobiet
Ni Joseph Vissarionovich Stalin (Ruso: Иосиф Виссарионович Сталин; naipasngay a kas ni Iosif Vissarionovich Dzhugashvili, Ruso: Иосиф Виссарионович Джугашвили; 18 Disiembre 1878 – 5 Marso1953) ket isu idi ti Kangatuan a Ministro ti Kappon ti Sobiet manipud idi 6 Mayo 1941 aginggana idi 5 Marso 1953.
Isu ket maysa kadagiti Bolshevik a rebolusionario a nagibangon ti Oktubre a Rebolusion idiay Rusia idi 1917 ken kalpasan daytoy ket nagtenggel ti puesto iti Tengnga a Komite ti Sekretario Heneral iti Partido Komunista iti Kappon ti Sobiet manipud idi 1922 aginggana ti pimmusay idi 1953. Bayat a ti opisina iti Sekretario Heneral ket opisial idi a mabutbutusan ken saan a naipanunutan a ti kanagatuan a puesto ti estado ti Sobiet, ni Stalin ket nakapabael a nagusar iti daytoy ti panagitiponna kadagiti umad-adu a kabilegan a tinengtengngelna kalpasan ti ipupusay ni Vladimir Lenin idi 1924 ken nagininut a nagikkat kadagiti amin a kasupiatna a grupo iti uneg ti Partido Komunista. Daytoy ket mairaman ni Leon Trotsky, ti maysa a sosialista a teorista ken ti kangrunaan a kritiko ni Stalin a dagiti kasapaan a daulo ti Sobiet, nga isu ket naipammagtalaw manipud iti Kappon ti Sobiet idi 1929. A ni Trotsky ket simbolo idi ti permanente a rebolusion, ti konsepto ni Stalin iti sosialismo iti maysa a pagilan ti nagbalina kangrunaan a a pakipatengngaan ti isip kadagiti politiko ti Sobiet.
| Joseph Stalin | |
|---|---|
 Ni Stalin idi 1943 | |
| Sekretario Heneral ti Partido Komunista ti Kappon ti Sobiet | |
| Nagakem 3 Abril 1922 – 16 Oktubre 1952 | |
| Inunaan ni | Vyacheslav Molotov (a kasti Akinrebbeng a Sekretario) |
| Sinaruno ni | Nikita Khrushchev (nabangon manen ti opisina) |
| Mangidaulo iti Konsilo dagiti Ministro | |
| Nagakem 6 Mayo 1941 – 5 Marso 1953 | |
| Dagiti Immuna a Deputado | Nikolai Voznesensky Vyacheslav Molotov |
| Inunaan ni | Vyacheslav Molotov |
| Sinaruno ni | Georgy Malenkov |
| Komisar dagiti Tattao para iti Salaknib ti Kappon ti Sobiet | |
| Nagakem 19 Hulio 1941 – 25 Pebrero 1946 | |
| Primero | Isu |
| Inunaan ni | Semyon Timoshenko |
| Sinaruno ni | Nikolai Bulganin kalpasan ti panakabakante |
| Kameng iti Sekretaria | |
| Nagakem 3 Abril 1922 – 5 Marso 1953 | |
| Napno a kameng iti Presidio | |
| Nagakem 25 Marsoh 1919 – 5 Marso 1953 | |
| Kameng iti Orgburo | |
| Nagakem 16 Enero 1919 – 5 Marso 1953 | |
| Dagiti bukod a salaysay | |
| Naiyanak | 18 Disiembre 1878 Gori, Tiflis Governorate, Imperio ti Rusia |
| Natay | 5 Marso 1953 (tawen 74) Kuntsevo Dacha nga asideg ti Moscow, Ruso nga SFSR, Kappon ti Sobiet |
| Nakaipunpunan | Kremlin Wall Necropolis, Moscow, Ruso a Pederasion |
| Pakipagilian | Sobiet |
| Partido ti politika | Partido Komunista iti Kappon ti Sobiet |
| A(s)sawa | Ekaterina Svanidze (1906–1907) Nadezhda Alliluyeva (1919–1932) |
| Annak | Yakov Dzhugashvili, Vasily Dzhugashvili, Svetlana Alliluyeva |
| Dagiti gunguna |                  |
| Pirma |  |
| Serbisio iti militar | |
| Birngas | Koba |
| Tumalekan |  Soviet Union |
| Serbisio/sanga | Siiigam a Buyot iti Sobiet |
| Tawtawen iti serbisio | 1943–1953 |
| Ranggo | Mariskal iti Kappon ti Sobiet (1943–1945) Heneralisimo iti Kappon ti Sobiet (1945–1953) |
| Binilbilin | Amin (kangatuan nga agbilbilin) |
| Bakbakal/gubgubat | Sangalubongan a Gubat II |
Idi 1928, ni Stalin ket sinukatanna ti Baro nga Annuroten ti Ekonomia iti panawen ti 1920 iti maysa a naisentro unay nga agbilbilin nga ekonomia ken dagiti Lima aTawen a Plano nagirusat ti maysa a paset ti panawen iti napardas a pangindustrialisasion ken ekonomiko a kolektibisasion iti away. A kas nagbanagan, ti USSR ket napabalin manipud iti maysa nga agrario a kagimongan iti maysa a nalatak a bileg ti industria, daytoy ti batayan para iti irurumsuana a kas ti maikadua a kadakkelan nga ekonomia ti lubong kalpasan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat. A kas nagbanagan ti napardas nga ekonomiko, sosial ken dagiti politikal a panagbalbaliw iti Stanilista a panawen, riniwriw kadagiti tattao ti naipatulod kadagidiay kampo ti napilit a panagobra, ken riniwriw pay ti naideporta ken naipammagtalaw kadagiti adayo a luglugar iti Kappon ti Sobiet. Ti rugi nga yaalsa ti paset ti agrikultura ket nagsinga ti panagpataud kadagiti makmakan iti nasapa a panawen ti 1930 ken nagpawrawad daytoy ti didigra a Bisin ti Sobiet iti 1932–1933. Idi 1937–38, ti maysa a kampania ti panagsuppiat kaditi naipabasol a kabusor iti Stalinista a turay ket nagpatingga iti Nalatak a Panagpurga, ti maysa a paset ti panawen iti nawatiwat a panagigawid nga adu kadagitoy a ginasut a ribribo a tattao ket pinatay, a mairaman dagiti pannakaibalud dagiti daulo ti Nalabbaga a Buyot iti pannakiramanda kadagiti gandat a panagikkat ti gobierno ti Sobiet.
Idi Agosto 1939, kalpasan ti panakapaay ti panangibangon ti maysa nga Anglo-Pranko-Sobiet a Kumaduaan, Ti USSR ni Stalin ket simrek iti maysa a di-mangriribok a tulag iti Nasi nga Alemania a daytoy ket nagbingbingay kadagiti bikodda a buklan ti impluensia idiay Akindaya nga Europa. Daytoy a tulag ket pimmalubos ti Kappon ti Sobiet a makaala manen kadagiti sigud a teritoriona iti Ruso nga Imperio idiay Polonia, Pinlandia, dagiti Baltiko, Bessarabia ken akin-amianan a Bukovina idi nasapa a paset ti panawen ti Maikadu a a Sangalubongan a Gubat. Kalpasan ti panaglabsing ti Alemania iti daytoy a tulag babaen ti panagraut ti Kappon ti Sobiet idi 1941 ken ti panaglukat ti maysa a Dumaya a Sanguanan, ti Kappon ti Sobiet ket timmipon kadagiti Aliado. Nupay adu kadagiti nadangran ken natay a tattao ken dagiti napukaw a teritoriona it panagrugi a paset iti gubat, ti Kappon ti Sobiet ket nakapasardeng ti panagabanse ti Aksis kadagiti gubat iti Moscow ken Stalingrad. Dimteng a, ti Nalabbaga a Buyot ket nakapan iti Dumaya a Europa idi 1944–45 ken natiliwna ti Berlin idi Mayo 1945. Gapu ta adda ti naisangsangayan a papelna iti panagballigi dagiti Aliado ti panagsupiat ti Alemania, ti USSR ket rimsua ken nabigbigan a kas maysa a nalatak a bileg kalpasan ti gubat.
Ni Stalin ket nagidaulo ti Sobiet a delegasion idiay Yalta ken dagiti Potsdam a Konperensia, nga isu ket nagiladawan ti mapa ti kalpasan ti gubat a Europa. Ti komunista a tinurayan dagiti kumanigid a gobierno a matalek iti Kappon ti Sobiet ket nagipatakder idiay Dumaya a Pagkaykaysaan dagiti satelite nga estado a ti USSR ket sumsumrek ti maysa a yaalsa para ti panagturay ti sangalubongan, a kakunkuna a ti Nalamiis a Gubat, iti Estado sUnidos ken ti NATO. Idiay Asia, ni Stalin ket nagibangon ti nasayaat a panakibiang kenni Mao Zedong idiay Tsina ken Kim Il-sung idiay Amianan a Korea, ken ti Stalin a panawen ti Kappon ti Sobiet kadagiti nadumaduma a pamay-an ket maysa a modelo para iti baro a naporma a Republika iti Tsina dagiti Tattao ken Republika iti Korea dagiti Demokratiko a Tattao.
Isu ket nagturay aginggana iti ipupusayna idi 1953, ni Stalin ket nangidaulo ti USSR iti paset ti panawen iti kalpasan ti gubat a panagpabaro, a namarkaan daytoy babaen ti panagturay ti Stalinista nga arkitektura. Ti nagballigi a panagrang-ay ti [nuklear a programa ti Sobiet]] ket nagpakabael iti daytoy a pagilian nga agbalin a makiadua a naarmasan ti nuklear a bileg iti lubong. Ti limbang a programa ti Sobiet ket nairugi a gapu kadagiti gandat a nuklear. Kadagiti kinaudi a tawenna, ni Stalin ket nangirugi pay kadagiti makunkun a a Dagiti Nalatak Gandat ti Patakder iti Komunismo ken ti Nalatak a Plano par aiti Panagbalbaliw iti Masna.
Kalpasan ti ipupusayna, ni Stalin ken ti turayna ket naipato kadagiti nadumaduma nga okasion, ti kaimudingan kadagitoy ket ti Maika-20 a Kongreso iti Partido Komunista iti Kappon ti Sobiet idi 1956, a ti simmaruno kenni Stalin a ni Nikita Khrushchev ket indarumna ti legadona ken nagidaulo kadagiti pamay-an ti de-Stalinisasion iti Kappon ti Sobiet. Dagiti moderno a kapanunotan kenni Stalin iti Ruso a Pederasion ket aglaaok, nga adda dagiti makapapunot kaniana a kas maysa a mangidadanes, ken dagiti dadduma pay ket makitada isuna a kas maysa a mannakabael a daulo.
Dagiti nagibasaran
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Joseph Stalin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.