ޙަބުޝްކަރަ

ކުރީގައި ދިވެހި ބަހުން އިތިޔޯޕިޔާއަށް ކިޔަމުން އައި ނަމަކީ “ޙަބުޝްކަރަ” މިނަމެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި ހުރި އެންމެ ދުވަސްވީ ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޤައުމެކެވެ. އަދި މިއީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމު ވެސްމެއެވެ. އިންސާނުން ދިރިއުޅެން ފެށި ކަމުގެ އެންމެ ކުރީގެ ނިޝާންތައް ފެނިފައިވާ އެއް ޤައުމަކީ ވެސް އިތިޔޯޕިޔާއެވެ.

Federal Democratic Republic of Ethiopia የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk
Flag Coat of arms
Anthem: Wodefit Gesgeshi, Widd Innat Ityopp'ya "March Forward, Dear Mother Ethiopia".
Capital and largest city		Addis Ababa 9°1.8′N 38°44.4′E / 9.0300°N 38.7400°E / 9.0300; 38.7400
Official languages		Amharic
Recognised regional languages		Other languages official amongst the different ethnicities and their respective regions.
Ethnic groups		Oromo 34.5%, Amhara 26.91%, Somali 6.20%, Tigray 6.07%; Sidama 4%, Gurage 2.5%, Welayta 2.3% and around eighty other small ethnic groups.
Demonym		Ethiopian
Government		Federal Parliamentary republic1
-	President	Girma Wolde-Giorgis
-	Prime Minister	Meles Zenawi
Establishment c. 10th century BC
-	Traditional date	980 BC
-	Kingdom of Dʿmt	8th century BC
-	Kingdom of Aksum	c. 4th century BC
-	Independent Abyssinia	1137
-	Partially occupied territory by Italy	1936–1941
-	Administered by United Kingdom under United Nations Trusteeship	1941–1944
-	Constitution	1933, 1955(Monarchy), 1987(PDRE),1995(FDRE)
-	Democratic Republic	1991
Area
-	Total	1,104,300 km2 (27th) 426,371 sq mi
-	Water (%)	0.7
Population
-	2008 estimate	79,221,000 (15th²)
-	2007 census	73,918,505
-	Density	75/km2 (123rd) 194/sq mi
GDP (PPP)		2008 estimate
-	Total	$71.111 billion
-	Per capita	$898
GDP (nominal)		2008 estimate
-	Total	$26.393 billion
-	Per capita	$333
Gini (1999–00)		30 medium
HDI (2008)		0.389 Error: Invalid HDI value · 169th
ކަރަންސީ		Birr (ETB)
Time zone		EAT (UTC+3)
-	Summer (DST)	not observed (UTC+3)
ޑްރައިވްސް		right
Calling code		251
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ		.et
1.	According to The Economist in its Democracy Index, Ethiopia is a "hybrid regime", with a dominant-party system led by the Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front.
2.	Rank based on 2005 population estimate by the United Nations.

އިތިޔޯޕިޔާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އަމްހަރީ ބަހެވެ. އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އެޑިސްއަބާބާއެވެ. ވެރިކަން ކުރަނީ ވެސް އެޑިސްއަބާބާގައެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ފެޑެރަލް ބަރުލަމާނީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީއަކީ 79 މިލިއަނެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 1.1 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ et. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +251 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ އިތިޔޯޕިޔަން ބިރްއެވެ.

“އިތިޔޯޕިޔާ” އަށް މި ނަން ކިޔާފައިވަނީ ވަރަށް ކުރީންކަން އެނގިފައިވެއެވެ. ބައިބަލްގައި ވެސް އިތިޔޯޕިޔާގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވާ ކަމަށްވެއެވެ. އެއީ އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު ދިރިއުޅުއްވިތަނުގެ ގޮތުގައެވެ. ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޤަބޫލުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން އައިސްފައިވަނީ ޔޫނާނީ ބަހުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ “މޫނު އަނދާފައިވާ” ކަމަށް ވެސް އެބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް 15 ޤަރުނުގެ ލިޔުމެއް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން ނެގިފައިވަނީ ނޫޙުގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ޙާމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ކޫޝްގެ ދަރިކަލެއް ކަމުގައިވި އިއްތްޔާބީގެ ނަމުންނެވެ. އަދި މި ނަމުގެ މާނައަކީ “ލޭންޑް އޮފް ހަޔަރ ޕީސް” ކަމުގައި ވެސް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ.

އިތިޔޯޕިޔާގެ އުތުރުގައި އޮތީ އެރިއްތްރިޔާއެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ސޫދާނެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ކެންޔާއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ސޯމާލިޔާއެވެ. އިރުއުތުރުގައި އޮތީ ޖިބުތީއެވެ.

އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި އިންސާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވެގެން އުޅުނު އެއް ތަނުގެ ގޮތުގައި ބެލިފައިވާ ތަނެކެވެ. މި ޒަމާނުގެ ޢިލްމީ ހޯދުންތަކުން ވެސް މިކަމަށް ވަނީ އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ހެކި ލިބިފައެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގައި ޝާހީ ޚާންދާނެއްގެ ތާރީޚުގެ ފެށުމެއް ކަމުގައި ބެލިފައި އޮތީ 1000 މ.ކ ގައި ވެރިކަން ކުރެއްވި މެނެލިކް 1 އާ ހިސާބުންނެވެ. މި ދުވަސްވަރުން ފެށިގެން 4 ވަނަ ޤަރުނުގައި ވެރިކަންކުރި ޔަކްސޫމީންގެ ވެރިކަމާ ހިސާބަށް ވެސް އިތިޔޯޕިޔާ ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ ހަރުދަނާ ގޮތެއްގައި ވެރިކަން ހިންގަމުން އައިތަނެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އިސްލާމްދީނާގެން މުޙައްމަދުގެފާނު ވަޑައިގެންނެވި ދުވަސްވަރު ޙަބުޝްކަރައިގެ ވެރިކަމުގައި ހުންނެވީ ވަރަށް ޞާލިޙު ނަޖާޝީ ރަސްކަލެކެވެ.

އާބާދީގައި 79 މިލިޔަން މީހުން ތިބި އިތިޔޯޕިޔާއަކީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި އޮތް ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. 1983 ވަނަ އަހަރުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 33.5 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2006 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 75.1 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީ ވަނީ 79 މިލިޔަނަށް އިތުރުވެފައެވެ.

2007 ވަނަ އަހަރުގެ ތަފާސް ހިސާބުތައް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ 62% މީހުންނަކީ ނަޞާރާއިންނެވެ. މުސްލިމުންނަކީ 33% އެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ޔަހޫދީން ވެސް އުޅެއެވެ. މިއީ ޔަހޫދީންގެ ގެއްލުނު ޤަބީލާތަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހުން ކަމުގައި އިސްރާއީލުގެ ޢިލްމުވެރިން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ވަރަށް ތަފާތު ބާވަތްބާވަތުގެ މީރު ކާ އެއްޗެހި އިތިޔޯޕިޔާ މީހުން ތައްޔާރު ކުރެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ އެއްޗެއްސަކީ ވަރަށް ބޯދާ ހުނަރުތަކެއް ބޭނުންކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރާ ކާނާއެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކާއި އެކި ބާވަތްބާވަތުގެ މިއުޒިކުތަކަށް ވަރަށް ބޮޑު ތަރުޙީބެއްދޭ ރައްޔިތަކު ދިރިއުޅޭ ޤައުމެކެވެ.

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރު އިތިޔޯޕިޔާއަކީ މާ ވަރުގަދަ އިޤްތިޞާދެއް އޮތް ޤައުމެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ ފަޤީރު ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އިތިޔޯޕިޔާގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 898 ޑޮލަރެވެ.