Yr Wyddor Roeg (Groeg: Ελληνικό αλφάβητο) yw grŵp o 24 llythyren a ddefnyddir i ysgrifennu'r iaith Roeg ers yr 8fed ganrif CC.
Yn oddrychol, hi yw'r system ysgrifennu gyntaf sydd yn defnyddio symbol arwahanol ar gyfer pob llafariad a chytsain. Hithau hefyd yw'r wyddor hynaf sydd o hyd yn cael ei defnyddio'n rheolaidd. Defnyddiwyd y llythrennau hefyd ar gyfer rhfiau Groegaidd o'r 2 CC ymlaen.
Yr wyddor Roeg | |
---|---|
Α α Alffa | Ν ν Nu |
Β β Beta | Ξ ξ Xi |
Γ γ Gamma | Ο ο Omicron |
Δ δ Delta | Π π Pi |
Ε ε Epsilon | Ρ ρ Rho |
Ζ ζ Zeta | Σ σ ς Sigma |
Η η Eta | Τ τ Tau |
Θ θ Theta | Υ υ Upsilon |
Ι ι Iota | Φ φ Ffi |
Κ κ Kappa | Χ χ Chi |
Λ λ Lambda | Ψ ψ Psi |
Μ μ Mu | Ω ω Omega |
Llythrennau Hynafol | |
Ϝ ϝ Fau | Ϻ ϻ San |
Ϛ ϛ Stigma | Ϟ ϟ Qoppa |
Ͱ ͱ Heta | Ϡ ϡ Sampi |
Ϸ ϸ Sho |
Daw'r wyddor Roeg o'r wyddor Phoeniceg. Datblygodd nifer o wyddorau o'r wyddor hon gan gynnwys nifer yn y Gorllewin Canol yn ogystal â'r wyddor Ladin sef yr wyddor a ddefnyddir fwyaf yn y byd. Defnyddir yr wyddor mewn gwyddoniaeth a mathemateg fodern.
Isod gwelir rhestr o'r rhan fwyaf o'r llythrennau a ddefnyddir hefyd yn ogystal â'i llythyren gyfatebol yn yr wyddor Ladin. Rhoddir ynganiad ac HTML hefyd.
Llythyren | Enw | Ynganiad Hynafol | Ynganiad Modern | Rhifyn Groeg | Llythyren Semiteg | HTML |
---|---|---|---|---|---|---|
Α α | Alffa | /a/ neu /a:/ | /a/ | 1 | Aleph (') /?/ | α |
Β β | Beta | /b/ | /v/ | 2 | Beth /b/ | β |
Γ γ | Gamma | /g/ | /j/ dirag /e/ ha /i/, a-hend-all /G/=[ɣ] | 3 | Gimel /g/ | γ |
Δ δ | Delta | /d/ | /D/=[ð] | 4 | Daleth /d/ | δ |
Ε ε | Epsilon | /e/ | 5 | He (h) /h/ | ε | |
Ζ ζ | Zeta | /zd/ neu /dz/ | /z/ | 7 | Zain /dz/ | ζ |
Η η | Eta | /E:/=[ɛː] | /i/ | 8 | Heth (h*) | η |
Θ θ | Theta | /t_h/=[tʰ] | /T/=[θ] | 9 | Thet (t*) | θ |
Ι ι | Iota | /i/ neu /i:/ | /i/ neu /j/ | 10 | Yodh (y) /j/ | ι |
Κ κ | Kappa | /k/ | /k/ | 20 | Kaph /k/ | κ |
Λ λ | Lambda | /l/ | /l/ | 30 | Lamed /l/ | λ |
Μ μ | Mu | /m/ | /m/ | 40 | Mem /m/ | μ |
Ν ν | Nu | /n/ | /n/ | 50 | Nun /n/ | ν |
Ξ ξ | Xi | /ks/ | /ks/ | 60 | Samekh (s) | ξ |
Ο ο | Omicron | /o/ | /o/ | 70 | Ain () | ο |
Π π | Pi | /p/ | /p/ | 80 | Pe /p/ | π |
Ρ ρ | Rho | /r/ pe [r̥] | /r/ | 100 | Resh /r/ | ρ |
Σ σ,ς | Sigma | /s/ | /s/ | 200 | Shin (sh) /S/ | σ |
Τ τ | Tau | /t/ | /t/ | 300 | Taw /t/ | τ |
Υ υ | Upsilon | /u/ ha goude /y/ pe /y:/ | /i/ | 400 | deus Wau | υ |
Φ φ | Ffi | /p_h/=[pʰ] | /f/ | 500 | ? | &phi |
Χ χ | Chi | /k_h/=[kʰ] | /x/ | 600 | ? | χ |
Ψ ψ | Psi | /ps/ | /ps/ | 700 | ? | ψ |
Ω ω | Omega | /O:/=[ɔː] | /o/ | 800 | ? | ω |
Llythyren | Enw | Ynganiad Hynafol | Ynganiad Modern | Rhifyn Groeg | Llythyren Semiteg |
---|---|---|---|---|---|
Ϝ ϝ | Fau | /w/ | 6 | Waw (Vav) /w/ | |
Ϛϛ | Stigma | /st/ | 6 | Waw (Vav) /w/ | |
Ͱͱ | Heta | /h/ | 8 | Heth (h*) | |
Ϻ ϻ | San | /s/ neu /z/ | – | Sade (s*) /ts/ | |
Ϙ ϙ | Qoppa | /k/ | 90 | Qoph /k/ | |
Ͳͳ | Sampi | /ss/ /ks/ | 900 | Sade (s*) /ts/ | |
Ϸ ϸ | Sho | /ʃ/ | – | Sade (s*) /ts/ |
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Yr wyddor Roeg, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.