R. S. Thomas: Bardd Cymreig yn yr iaith Saesneg

S. Thomas (29 Mawrth 1913 – 25 Medi 2000). Ysgrifennai ei farddoniaeth yn Saesneg ond cyhoeddodd yn ogystal ddarlithiau a chyfrolau rhyddiaith yn Gymraeg. Offeiriad yn yr Eglwys yng Nghymru oedd e wrth ei alwedigaeth. Dysgodd Gymraeg ac yr oedd yn genedlaetholwr digymrodedd.

R. S. Thomas
Ganwyd	29 Mawrth 1913  Caerdydd
Bu farw	25 Medi 2000  Cricieth
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Bangor Coleg Mihangel Sant
Galwedigaeth	bardd, ysgrifennwr
Arddull	telyneg
Priod	Mildred Elsie Eldridge
Gwobr/au	Gwobr Cholmondeley, Gwobr Aur y Frenhines am Farddoniaeth, Heinemann Award, Horst-Bienek-Preis für Lyrik

Cafodd ei eni yng Nghaerdydd. Ei wraig oedd Mildred Eldridge, arlunydd o Saesnes.

Treuliodd R. S. Thomas gyfnod o ddeuddeg mlynedd yn rheithor plwyf gwledig Manafon, Powys (1942–1954) a ficer plwyf Eglwys Fach, Ceredigion am dair mlynedd ar ddeg (1954–1967). O Eglwys Fach aeth i weinyddu fel ficer Aberdaron yn Llŷn. Ar ei ymddeoliad o'r eglwys yn 1978, aeth i fyw i bentref y Rhiw wrth droed Mynydd Rhiw, hefyd yn Llŷn. Enillodd yr Horst-Bienek-Preis für Lyrik ym 1996.

Yn ôl Dafydd Elis-Thomas, mae'i gyfrol Uncollected Poems (2013; www.bloodaxebooks.com) yn "dangos bod RS wedi creu campweithiau'r 20g mewn sawl math o gerddi: cerddi am natur y greadigaeth a chân yr adar, canu tanbaid serch a chariad, y canu mwyaf deallus am Gymru fel cenedl..."

Ymddangosodd R. S. Thomas ar raglen radio Beti a'i Phobol ar Radio Cymru ym mis Chwefror 1996.

Gwaith R. S.

• The Stones of the Field (1946)
• An Acre of Land (1952)
• Song at the Year's Turning (1955)
• Poetry for Supper (1958)
• Tares (1961)
• The Bread of Truth (1963)
• Pietà (1966)
• Not That He Brought Flowers (1968)
• H'm (1972)
• Laboratories of the Spirit (1975)
• Abercuawg (1976) darlith (gweler Abercuawg)
• The Way of It (1977)
• Hunanladdiad y Llenor (1977). Darlith.
• Frequencies (1978)
• Between Here and Now (1981)
• Ingrowing Thoughts (1985)
• Neb (1985). Hunangofiant.
• Experimenting with an Amen (1986)
• Welsh Airs (1987)
• The Echoes Return Slow (1988)
• Counterpoint (1990)
• Blwyddyn yn Llŷn (1990)
• Mass for Hard Times (1992)
• No Truce with the Furies (1995)
• Autobiographies (1997)
• Residues (2002)
• What is a Welshman? (2003)

Cyfieithiad

• Pe Medrwn yr Iaith ac Ysgrifau Eraill, gol. Tony Brown a Bedwyr L. Jones (Abertawe: C. Davies, 1988)
• Laubbaum Sprache, gol. Kevin Perryman (Denklingen: Babel Verlag, 1998). Dewis o'i farddoniaeth wedi'i chyfieithu i'r Almaeneg.

Astudiaethau

• Jason Walford Davies, Gororau'r Iaith: R. S. Thomas a'r Traddodiad Cymraeg (Gwasg Prifysgol Cymru, 2003). Astudiaeth lenyddol.
• Tony Brown, R. S. Thomas, Writers of Wales (Gwasg Prifysgol Cymru, 2011). Astudiaeth lenyddol.
• Daniel Westover, R. S. Thomas: A Stylistic Biography (Gwasg Prifysgol Cymru, 2011). Bywgraffiad.
• Gareth Neigwl Williams, Cofio RS: Cleniach yn Gymraeg? (Gwasg y Bwthyn, 2013). Bywgraffiad.
• M. Wynn Thomas, R. S. Thomas: Serial Obsessive (Gwasg Prifysgol Cymru, 2013)