جیھانی عەرەب (عەرەبی: العالم العربي) ئاماژەیە بە وڵاتگەلی عەرەبی-ئاخێو، کە لە ئۆقیانووسی ئاتلانتیک لە ڕۆژاوا ھەتا دەریای عەرەبی لە ڕۆژھەڵات، وە لە دەریای ناوین لە باکوور ھەتا قۆچی ئەفریقا و ئۆقیانووسی ھیند لە باشوور، دەگرێتەوە.
ئەمە بریتییە لە ٢٢ وڵات و ٤٢٣ میلیۆن جەماوەر کە لە باکووری ئافریقا و ڕۆژاوای ئاسیادا بڵاو بوونەتەوە.
گەورەترین وڵات جەزائیر
بچوکترین دورگەکانی قەمەر
بنەچەی عەرەبەکان دەگەڕێتەوە بۆ کۆمەڵەیەکی سامی لە نیمچەدوورگەی عەرەبی بە سنوورە سروشتییەکانی ئێستاییەوە لە کاتی کۆچ و کۆچبەرانی یەک لەدوای یەک لە نیمچە دوورگەی عەرەبەوە کە لە سەردەمانی کۆنەوە دەستی پێکرد و بە ھاتنی ئیسلامەوە گەیشتە لوتکەی خۆیان. میسر لە ساڵی ٦٣٩ی زایینیدا کرایەوە و بڵاوبوونەوەی ئیسلام لە مەغریب بە دەستی عقبە کوڕی نافی و پاشان سەرکردەی موسڵمان موسا کوڕی ناسر دەستی پێکرد و لە ساڵی ٩٢ی کۆچیدا موسڵمانانی ژێر دەسەڵاتی تاریق کوڕی زیاد دوای کردنەوەی مەغریب دەستیان بە کردنەوەی ئەندەلوس کرد، ئیسلام لە سەدەی ٨ بۆ ١١دا لە میسرەوە چووە ناو سوودانەوە. سەرکەوتن دەرگای بۆ عوسمانییەکان کردەوە لە شەڕی مەرجی دابیق بۆ چوونە ناو دیمەشق و سەلیمی یەکەم بە ئاسانی چوومە ژوورەوە. دەستی کرد بە ئامادەکاری بۆ کردنەوەی میسر و نەھێشتنی دەوڵەتی مەملووک دوای ئەوەی دەستی بەسەر دیمەشقدا گرت بە لاوازی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی و جەنگی جیھانی یەکەم و شۆڕشی گەورەی عەرەبی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی ڕووخا و موڵک و سامان لە خاکی عەرەبدا لە نێوان فەڕەنسا و بەریتانیادا بەشکرا، کە عەرەبەکانی بەسەر دەوڵەتاندا دابەشکرد.
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە جیھانی عەرەب تێدایە. |
This article uses material from the Wikipedia Soranî / کوردی article جیھانی عەرەب, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ناوەرۆک لەبەردەستە لەژێر CC BY-SA 4.0دا، مەگەر پێچەوانەی وترابێ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Soranî / کوردی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.