Сувалкі: места ў Падляскім ваяводзтве Польшчы

Suwałki) — места ў Польшчы, на рацэ Чорнай Ганчы. Адміністрацыйны цэнтар мескай гміны і Сувальскага павету Падляскім ваяводзтве. Насельніцтва на 2017 год — 69 554 чалавекі.

Сувалкі лац. Suvałki
польск. Suwałki
У цэнтры места
Герб Сувалкаў
Першыя згадкі:	1690
Краіна:	Польшча
Плошча:	65,24 км²
Насельніцтва (2008)
колькасьць:	69 340 чал.
шчыльнасьць:	1062,84 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 087
Паштовыя індэксы:	ад 16-400 да 16-403
Нумарны знак:	BS
Геаграфічныя каардынаты:	54°6′0″ пн. ш. 22°56′0″ у. д. / 54.1° пн. ш. 22.93333° у. д. / 54.1; 22.93333 22°56′0″ у. д. / 54.1° пн. ш. 22.93333° у. д. / 54.1; 22.93333
Сувалкі на мапе Польшчы Сувалкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.um.suwalki.pl/

Сувалкі — магдэбурскае места гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны). Да нашага часу тут захаваліся збудаваныя ў стылі клясыцызму ратуша, збор эвангелісцкі, Катэдральны касьцёл і Прачысьценская царква, помнікі архітэктуры XIX ст.

 

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Сувалкі датуецца 1688 годам. У гэты час яны ўваходзілі ў склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва і знаходзіліся ў валоданьні ордэна камэдулаў. Ордэн атрымаў каралеўскія наданні ў 1667 годзе і засяляў падначаленыя сабе землі жыхарамі Падляшша і мазурамі.

26 красавіка 1710 году кароль і вялікі князь Аўгуст Моцны выдаў прывілей на заснаваньне места ў Сувалках. У 1720 годзе места атрымала Магдэбурскае права і герб: тры пагоркі, сярэдні вянчае крыж з надзетай на яго каронай, з бакоў пагоркаў выявы Сьвятога Рамуальда і Сьвятога Роха. Таксама мяшчане атрымалі дазвол на штотыднёвыя таргі і 4 кірмашы на год.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Сувалкі апынуліся ў складзе Прусіі, у 1807 годзе згодна з Тыльзіцкай мірнай дамовай — у складзе Расейскай імпэрыі, дзе ў 1816 годзе сталі сталіцай ваяводзтва Царства Польскага (з 1867 году — цэнтрам гебэрні).

На 1800 год у Сувалках было 214 будынкаў, на 1827 год — 235. На 1857 год у месьце было 152 мураваныя і 797 драўляных будынкаў. У канцы XIX ст. у Сувалках дзейнічалі касьцёл, царква, збор эвангеліскі і малітоўны дом, працавалі 2 гімназіі і 3 пачатковыя школы, шпіталі — хрысціянскі, іўдзейскі і вайсковы, прытулак для бедных.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Сувалкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Сувалкі ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году яны апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам павету Беластоцкага ваяводзтва.

За часамі Другой сусьветнай вайны зь верасьня 1939 да 1945 году Сувалкі знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1975—1999 гадох Сувалкі былі цэнтрам Сувальскага ваяводзтва.

Дэмаграфія

• XVIII стагодзьдзе: 1800 год — 1184 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1827 год — 2116 чал.; 1857 год — 11 273 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2017 год — 69 554 чал.

Славутасьці

• Забудова гістарычная (XIX — XX стагодзьдзі; фрагмэнты)
• Збор эвангелісцкі (1838–1841)
• Касьцёл Сьвятога Аляксандра (1825)
• Могілкі: каталіцкія, мусульманскія, праваслаўныя, юдэйскія, эвангелісцкія
• Ратуша (1844)
• Царква Аляксандра Неўскага (1900; мураўёўка, перабудаваная пад касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла)
• Царква Прачыстай Багародзіцы (1838—1840; цяпер касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса)
• Царква Ўсіх Сьвятых (1892)
• Чыгуначная станцыя (1896)

Страчаная спадчына

• Сынагога Вялікая (1821)

• Краявіды Сувалкаў
•  
  Ратуша
•  
  Катэдральны касьцёл
•  
  Збор
•  
  Былая царква-мураўёўка

•  
  Былая Прачысьценская царква
•  
  Царква Ўсіх Сьвятых
•  
  Музэй
•  
  Чыгуначная станцыя

• Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

• Сувалкі, Radzima.net
• Афіцыйная старонка