Друскенікі: места ў Летуве

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Друскенікі (неадназначнасьць).

Druskininkai) — места ў Летуве, на рацэ Нёмане пры ўтоку ў яго Ратнічанкі. Адміністрацыйны цэнтр Друскеніцкага самакіраваньня Аліцкага павету. Насельніцтва на 2018 год — 12 441 чалавек. Знаходзяцца за 129 км ад Вільні, за 42 км ад Горадні. Чыгуначная станцыя.

Друскенікі лац. Druskieniki
лет. Druskininkai
Возера ў парку
Герб Друскенікаў
Першыя згадкі:	1563
Горад з:	1793
Краіна:	Летува
Павет:	Аліцкі
Раён:	Друскеніцкае самакіраваньне
Мэр:	Рычардас Малінаўскас[d]
Плошча:	22 км²
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	12 803 чал.
шчыльнасьць:	581,95 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	313
Паштовы індэкс:	LT-66001
Геаграфічныя каардынаты:	54°1′14″ пн. ш. 23°58′21″ у. д. / 54.02056° пн. ш. 23.9725° у. д. / 54.02056; 23.9725 23°58′21″ у. д. / 54.02056° пн. ш. 23.9725° у. д. / 54.02056; 23.9725
Друскенікі на мапе Летувы Друскенікі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.druskininkai.lt

Друскенікі — даўняе мястэчка гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), на этнічнай тэрыторыі беларусаў. У наш час бальнеагразевы і кліматычны курорт, тут дзейнічае Парк Грутас — музэй савецкага мінулага.

 

Тапонім Друскенікі мае сугучнасьць зь летувіскім словам druska — соль. Паводле адной з вэрсіяў, падобную этымалёгію мае назва места Трускаўцу на Галіччыне.

Зь іншага боку, назву Друскенікі таксама мае вёска ў Беларусі, ніяк не зьвязаваная ані зь мінэральнымі водамі, ані з сольлю. Тым часам Этымалягічны слоўнік беларускай мовы НАН Беларусі падае дзеяслоў друзгаць — 'разьбіваць', які зьвязвае з тэрмінам друз і параўноўвае з друзг (старажытнарус. друскъ) — 'гальлё'. Паводле Гістарычнага слоўніка беларускай мовы, слова друск у значэньні 'сухое гальлё' бытавала ў старабеларускай мове (таксама ўжывалася слова труска — 'вязанка, пучок'), а ў сучаснай беларускай мове ў значэньні 'дробныя галінкі, ламачча' захавалася слова труск.

У беларускай мове побач з Друскенікамі існуе іншая форма назвы — Друзгенікі.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Друскенікі (Друскеники) датуецца 1563 годам і зьмяшчаецца ў мэтрыцы Вялікага Княства Літоўскага. Тым часам археалягічныя дасьледаваньні выявілі на месцы сучаснага места існаваньне прускіх паселішчаў. Відаць, тут існаваў прускі горад, які згарэў у 1308 годзе, па чым навакольле абязьлюдзела. З 1413 году мястэчка Друскенікі знаходзілася ў складзе Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва.

У 1794 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў Друскенікам статус курорту, а каралеўскі доктар пацьвердзіў лекавыя ўласьцівасьці мясцовых мінэральных крыніцаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Друскенікі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі. У 1837 годзе на загад маскоўскага гаспадара Мікалая І тут пачалося будаваньне курортавых пабудоваў. Неўзабаве курорт атрымаў вялікую папулярнасьць.

У 1878—1879 гадох у Друскеніках збудавалі 150 жылых будынкаў для разьмяшчэньня наведвальнікаў курорту. У 1865 годзе тут узьвялі царкву-мураўёўку.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Друскенікі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

• Старая графіка Друскенікаў
•  
  Агульны выгляд, 1848 г.
•  
  Нёман. М. Кулеша, 1852 г.
•  
  Сутока Нёмана і Ратнічанкі. Н. Орда, 1861—71 гг.
•  
  Курорт. Н. Орда, 1868 г.

•  
  Нёман, 1882 г.
•  
  Касьцёл, 1882 г.
•  
  Царква-мураўёўка, 1882 г.
•  
  Вуліца, 1882 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Друскенікі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. У 1920 годзе Друскенікі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Гарадзенскага павету Беластоцкага ваяводзтва. У 1934 годзе празь места прайшла чыгунка (адгалінаваньне ад станцыі Парэчча).

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году Друскенікі акупавалі войскі Трэцяга Райху, але неўзабаве места перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Друскенікі ўвайшлі ў склад БССР, дзе ў 1940 годзе сталі цэнтар сельскага і пасялковага саветаў Парэцкага раёну Беластоцкай вобласьці.

1—2 кастрычніка 1940 году ўлады СССР перадалі Друскенікі Летувіскай ССР. У 1941—1944 году места зноў знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. У 1990 годзе Друскенікі ўтварылі асобную адміністрацыйную адзінку, якой кіруе беспасярэдне летувіскі ўрад. У 1990-я гады ўлады Летувы залучылі Друскенікі ў афіцыйны этнаграфічны рэгіён Дзукія.

• Места на старых здымках
•  
  Ротніца. Стары касьцёл, 1908 г.
•  
  Ротніца. Помнік Яну Чачоту, 1908 г.
•  
  Пітная галерэя, 1931 г.
•  
  Лекавальная ўстанова, 1932 г.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1.01.1878 год — 417 чал. (196 муж. і 221 жан.)
• XX стагодзьдзе: 1997 год — 21,8 тыс. чал.
• XXI стагодзьдзе: 2018 год — 12 441 чал.

 

Інфраструктура

У Друскеніках працуе каля 10 санаторыяў (у тым ліку санаторыя «Беларусь»), пансыянаты, бальнеагразелячэбніца, пітная галерэя, аэрасалярыі, каскадныя купальні і іншае. Дзейнічаюць 4 музэі (у тым ліку музэй Мікалоюса Чурлёніса). У цэнтры места парк культуры і адпачынку, побач ляндшафтавы заказьнік.

Славутасьці

 

• Забудова драўляная курортавая: вілы Амэга, Імпэрыял, Керсноўскіх, Маўр, Маркевічаў.
• Касьцёл Маці Божай Шкаплернай (1912—1931)
• Касьцёл Сьвятога Барталамея ў Ротніцы (1910)
• Магіла Яна Чачота ў Ротніцы
• Могілкі хрысьціянскія
• Царква ў Гонар Абраза Багародзіцы Усіх Смуткуючых радасьць (1856, мураўёўка)

Страчаная спадчына

• Сынагога (XIX ст.)
• Царква Сьвятога Гаўрылы Заблудаўскага на могілках (1895)

• Краявіды Друскенікаў
•  
  Касьцёл
•  
  Магіла Яна Чачота
•  
  Царква-мураўёўка
•  
  Віла Керсноўскіх

•  
  Віла Імпэрыял
•  
  Віла Маркевічаў
•  
  Віла Маўр
•  
  Віла Амэга

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881.

• Друскенікі, Radzima.org