Катастрофа Boeing 737 Пад Тэгеранам: авіяцыйнае здарэньне

Самалёт Boeing 737-8KV авіякампаніі Міжнародныя авіялініі Ўкраіны (МАУ) выконваў міжнародны рэйс PS-752 па маршруце Тэгеран — Кіеў, але праз 6 хвілін пасьля ўзьлёту страціў вышыню і ўрэзаўся ў зямлю каля гораду Паранд, за 20 км на паўночны ўсход ад аэрапорту Тэгерану. Пры гэтым загінулі ўсе, хто быў на яго борце 176 чалавек — 167 пасажыраў і 9 членаў экіпажа.

Рэйс 752 Міжнародных авіяліній Украіны
На месцы катастрофы.
Зьвесткі пра катастрофу
Дата	8 студзеня 2020
Прычына	зьбіты ракетай ПВА
Месца катастрофы	паміж Парандам і Шахрыярам, у 20 км ад Тэгерану (Іран) 35°33′43″ пн. ш. 51°06′12″ у. д. / 35.56194° пн. ш. 51.10333° у. д. / 35.56194; 51.10333 51°06′12″ у. д. / 35.56194° пн. ш. 51.10333° у. д. / 35.56194; 51.10333
Пункт вылету	Міжнародны аэрапорт імя імама Хамейні (Іран)
Пункт прызначэньня	Барыспаль, Кіеў (Украіна)
Паветранае судна
Мадэль самалёта	PS-752
Авіякампанія	Міжнародныя авіялініі Ўкраіны
Бартавы нумар	UR-PSR
Пасажыры	167
Экіпаж	9
Загінулі	176
Выжылі	0

Катастрофа рэйсу 752 стала найбуйнейшай (па колькасьці загінулых) за ўсю гісторыю ўкраінскай авіяцыі (уключаючы савецкі пэрыяд), перасягнуўшы катастрофу Ан-10 пад Харкавам (122 загінулых). Таксама гэта першая катастрофа ў гісторыі кампаніі МАУ за 28 гадоў існаваньня. На момант падзей займае 48-ы радок сярод найбуйнейшых авіяцыйных катастроф у сьвеце.

Празь некалькі дзён стала вядома, што прычынай крушэньня самалёту стала трапленьне ракеты, якую памылкова выпусьціла сыстэма СПА Ірану. На гэта паўплываў фактар напружанасьці ваенных з-за амэрыкана-іранскага канфлікту на Блізкім Усходзе.

Boeing 737-8KV (WL) (мадэль 737—800, KV — код авіякампаніі МАУ) з завадзкім нумарам 38124 і сэрыйным 5977 быў пабудаваны ў 2016 годзе і 21 чэрвеня зьдзейсьніў свой першы палёт. Лайнэр атрымаў рэгістрацыйны нумар UR-PSR і быў перададзены заказчыку — Міжнародным авіялініям Украіны. 20 ліпеня 2016 году борт UR-PSR прыбыў у аэрапорт Барыспаль — асноўны хаб авіякампаніі.

Самалёт быў абсталяваны двума турбавэнтылятарнымі рухавікамі CFM International CFM56-7B24E. Эксплюатаваўся ў кампаноўцы салёну на 186 месцаў эканом-клясу (CY186). Апошняе тэхнічнае абслугоўваньне праходзіў 6 студзеня 2020 году. Пры «ўзросьце» 3 гады і 6 месяцаў дадзены самалёт быў адным з самых маладых прадстаўнікоў сямейства 737 Next Generation у флёце авіякампаніі.

Падчас апошняга палёту на борце знаходзіліся 176 чалавек, зь якіх 167 — пасажыры.

Экіпаж складаўся з 9 чалавек:

• Камандзір паветранага судна — Уладзімер Гапоненка.
• Другі пілёт — Сяргей Хаменка.
• Пілёт-інструктар — Аляксей Навумкін.
• Бортправаднікі:
  • Кацярына Статнік,
  • Ігар Мацькоў,
  • Марыя Мікіцюк,
  • Дзяніс Ліхно,
  • Валерыя Аўчарук,
  • Юлія Салагуб.

Грамадзянства	Пасажыры	Экіпаж	Усяго
Аўганістан	4	0	4
Вялікабрытанія	3	0	3
Нямеччына	3	0	3
Іран	83 (82)	0	83 (82)
Канада	63	0	63
Украіна	2	9	11
Швэцыя	10	0	10
Усяго	167	9	176

Таксама паведамляліся іншыя лічбы: 179 загінулых, у ліку якіх 147 — іранцы, 32 — грамадзяне іншых краінаў.

Паводле зьвестак СНБА Украіны, два чалавекі з 169, зарэгістраваных на рэйс, не селі ў самалёт.

Катастрофа адбылася на фоне палітычнага крызысу паміж ЗША і Іранам у Пэрсыдзкай затоцы. Сытуацыя ў рэгіёне была напружанай пасьля нанясеньня авіяўдараў ЗША ў Іраку і гібелі ў выніку авіяўдару 3 студзеня 2020 году ў Багдадзе іранскага генэрала Касэма Сулеймані, камандуючага спэцпадразьдзяленьнем «Аль-Кудс». 8 студзеня іранскі Корпус Вартавых Ісламскай рэвалюцыі (КВІР) пачаў апэрацыю адплаты, накіраваную супраць амэрыканскіх ваенных на тэрыторыі Іраку, а войскі СПА былі прыведзеныя ў 100%-ную баегатоўнасьць. Як сказаў камандуючы вайскова-касьмічнымі сіламі Ірану Амір Алі Хаджызадэ, вайскоўцы прасілі спыніць авіязносіны на час ракетнага ўдару па вайсковых базах ЗША ў Іраку, але гэта патрабаваньне не выканалі. Катастрофа Boeing 737 пад Тэгеранам адбылася празь некалькі гадзін пасьля атакі КВІР на амэрыканскія вайсковыя аб’екты ў Іраку.

Борт UR-PSR выконваў міжнародны рэйс PS-752 з Тэгерана ў Кіеў. У 02:38 UTC (06:08 па мясцовым часе), пасьля гадзінны затрымкі, рэйс 752 узьляцеў з паласы 29R аэрапорту імя імама Хамэйні, і спачатку палёт праходзіў у нармальным рэжыме. Аднак у 02:44 UTC (06:14 па мясцовым часе), калі лайнэр з хуткасьцю 509 км/г падняўся да вышыні 2416 м, сувязь зь ім нечакана абарвалася. Самалёт перайшоў у некіраваны спуск, пры гэтым, паводле апублікаванага іранскімі студэнтамі відэазапісу, на яго борце быў пажар. Машына ўрэзалася ў зямлю ля паўночнай мяжы Паранда, у 20 км на паўночны захад ад аэрапорту, і цалкам разбурылася, а ўсе, хто быў у ёй загінулі. На кадрах, зьнятых відавочцамі, відаць, што самалёт адразу пасьля ўзьлёту загарэўся і ўпаў, пасьля чаго адбыўся выбух.

Адразу пасьля інцыдэнту іранскія карыстальнікі Твітэру выклалі непацьверджаную інфармацыю аб тым, што катастрофа адбылася ў выніку памылковага запуску ракет СПА іранскімі ваеннымі. Арабская газэта Al-Hadath таксама паведаміла, што самалёт быў зьбіты іранскімі СПА. Аднак вядучыя іранскія агенцтвы навін паведамілі, што самалёт меў тэхнічную няспраўнасьць. Прэзыдэнт Украіны Уладзімер Зяленскі заклікаў не спэкуляваць на прычынах інцыдэнту.

Уладзімер Зяленскі выказаў спачуваньні родным і блізкім загінулых пасажыраў і чальцоў экіпажу. У сувязі з катастрофай ён перапыніў візыт у Аман і выляцеў у Кіеў. Па яго ўказаньні СНБА сфармаваў апэратыўны штаб. Зяленскі дадаў таксама, што некалькі ўкраінскіх самалётаў падрыхтаваны да вылету ў Тэгеран для наступнай транспарціроўкі целаў загінулых.

Прэзыдэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка накіраваў спачуваньні прэзыдэнту Ўкраіны Уладзімеру Зяленскаму, прэзыдэнту Ірану Хасану Раўхані і генэрал-губэрнатару Канады Жулі Пеет. Спачуваньні іранскаму і ўкраінскаму прэзыдэнтам выказалі таксама іншыя сусьветныя палітыкі.

Джастын Трудо, прэм’ер-міністар Канады, — краіны, грамадзянамі якой была значная частка загінулых, — разам зь іншымі чальцамі ўраду Канады выказаў шкадаваньне ў сувязі з трагедыяй і паабяцаў сумесную працу зь міжнароднымі партнёрамі з мэтай «адказаць на пытаньні канадцаў».

9 студзеня стала днём жалобы ў Іране і ва Ўкраіне.

Адразу пасьля трагэдыі на месца крушэньня была накіравана іранская сьледчая група. Па словах кіраўніка камісіі па расьсьледаваньнях катастроф Іранскай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі, паведамленьняў пра надзвычайную сытуацыю на борце ад экіпажа не паступала.

Украінскі ўрад паведаміў, што накіруе ўласных экспэртаў для дапамогі сьледчай групе ў расьсьледаваньні трагедыі. Уладзімер Зяленскі даў указаньне генпракурору Ўкраіны пачаць расьсьледаваньне прычын катастрофы.

Афіцыйны прадстаўнік Міністэрства дарог і гарадскога разьвіцьця Ірана сьцьвярджае, што пасьля ўзгараньня рухавіка самалёт ахапіла полымя, што прывяло да страты кантролю над лайнэрам і крушэньня. Амаль адразу была выключана вэрсія пра тэракт на борце.

Неўзабаве пасьля крушэньня былі выяўлены бартавыя самапісцы, але Іран адмовіўся перадаць Украіне «чорныя скрыні». Начальнік дэпартамэнту рэагаваньня на надзвычайныя здарэньні Арганізацыі грамадзянскай авіяцыі Ірану Хасан Рэзаіфар заявіў:

«Чорныя скрыні будуць расшыфроўвацца ў аўтарытэтнай дзяржаўнай лабараторыі Ірану. Такім чынам, іранскія законы ўсталёўваюць правілы, дзе і як іх трэба расшыфроўваць».

Паводле стандартаў Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі, акрамя прадстаўнікоў краіны, у якой адбыўся інцыдэнт, у расьсьледаваньні павінны прыняць удзел амэрыканская Нацыянальная Радат па бясьпецы на транспарце (як прадстаўнік дзяржавы-вытворцы самалёту), францускае Бюро па расьсьледаваньні і аналізе бясьпекі грамадзянскай авіяцыі (як прадстаўнік дзяржавы-вытворцы рухавікоў) і ўкраінскае Міністэрства інфраструктуры (як прадстаўнік дзяржавы рэгістрацыі борту). Кіраўнік іранскага аддзяленьня ІКАО Алі Абедзадэ паведаміў, што прадстаўнікі Ўкраіны будуць дапушчаныя да расьсьледаваньня.

9 студзеня Арганізацыя грамадзянскай авіяцыі Ірану апублікавала першыя вынікі расьсьледаваньня. Паводле папярэдніх зьвестак, паветранае судна загарэлася ў паветры. Выявіўшы тэхнічную праблему, пілёты разьвярнулі самалёт, каб вярнуцца ў аэрапорт. Пры сутыкненьні самалёту зь зямлёй адбыўся выбух. Адзначаецца, што ад экіпажу не паступала паведамленьняў аб незвычайных абставінах палёту.

10 студзеня кіраўнік Службы бясьпекі Ўкраіны Іван Баканаў заявіў, што ведамства разглядае дзьве прыярытэтныя вэрсыі, якія прывялі да авіякатастрофы: першая — трапляньне ракеты, другая — тэракт.

11 студзеня Іран прызнаў, што ўкраінскі самолет быў зьбіты СПА краіны па памылцы. Пра гэта заявіў Генштаб Узброеных сіл Ірану. У заяве вайскоўцаў было сказана, што катастрофа стала вынікам чалавечай памылкі. Поўную адказнасьць за катастрофу ўкраінскага самалёта прыняў на сябе Корпус Вартавых Ісламскай рэвалюцыі. Паводле словаў камандуючага ваенна-касьмічнымі сіламі Ірану Аміра-Алі Хаджызадэ, сыстэма СПА прыняла ўкраінскі самалёт за крылатую ракету, а сувязь у гэты момант была няспраўная. Апэратар супрацьпаветранай абароны Ірану самастойна вырашыў выпусьціць крылатую ракету па самалёце, ня здолеўшы зьвязацца з камандаваньнем. Прэзыдэнт Ірану Хасан Раўхані ў размове з прэзыдэнтам Украіны Уладзімерам Зяленскім выказаў спачуваньні ўкраінскаму народу і сем’ям загінулых. Ён папрасіў прабачэньня ад іранскага боку за трагедыю. Хасан Раўхані заявіў, што трагедыя адбылася з-за няправільных паводзінаў іранскіх вайскоўцаў і паабяцаў прыцягнуць усіх вінаватых да адказнасьці.

МАУ абвясьціла аб прыпыненьні палётаў у Тэгеран на нявызначаны тэрмін. Паралельна з гэтым, у сувязі з высокай напружанасьцю, у рэгіёне аб аналягічных рашэньнях заявілі і іншыя авіякампаніі, у тым ліку Singapore Airlines, China Airlines і Malaysia Airlines. Не выкарыстоўваць паветраную прастору краінаў Блізкага Ўсходу празь некалькі гадзін пасьля катастрофы рэкамэндавала Расавіяцыя. Падобнае рашэньне прыняла авіякампанія Air Astana.

10 студзеня намесьнік кіраўніка Арганізацыі грамадзянскай авіяцыі Ірану Мартэза Дэхган паведаміў, што шэраг міжнародных авіякампаній, якія раней прыпынілі рэйсы ў Іран, а таксама рэйсы, маршрут якіх пралягае праз гэту краіну, зь меркаваньняў бясьпекі аднавілі палёты над Іранам.

Пасьля таго як афіцыйныя ўлады краіны прызналі, што па памылцы зьбілі пасажырскі лайнэр «Украінскіх авіяліній», больш за дзьве тысячы маладых актывістаў выйшлі на стыхійны мітынг у Тэгеране ўвечары 11 студзеня. Галоўным лёзунгам пратэстуючых стала патрабаваньне адстаўкі Вярхоўнага Лідэра Ірану. 12 студзеня падобныя мітынгі супраць палітыкі КВІР прайшлі ў Ісфахане, Рэшце і Хамадане.

• Апісаньне катастрофы на Aviation Safety Network
• Украинский самолёт со 180 пассажирами разбился в Иране Праверана 2020-01-08 г.
• Ukrainian airplane with 180 aboard crashes in Iran: Fars Праверана 2020-01-08 г.
• Списки погибших в авиакатастрофе Праверана 2020-01-08 г..