Помнік сакральнай архітэктуры | |
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў | |
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў | |
Краіна | Летува |
Места | Вільня |
Адрас | вуліца Дамініканская (8) |
Каардынаты | 54°40′52″ пн. ш. 25°17′04″ у. д. / 54.68111° пн. ш. 25.28444° у. д. 25°17′04″ у. д. / 54.68111° пн. ш. 25.28444° у. д. |
Канфэсія | каталіцтва |
Эпархія | Архідыяцэзія Вільнюса[d] |
Архітэктурны стыль | барокавая архітэктура[d] |
Аўтар праекту | Ян Гляўбіц |
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў | |
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў на Вікісховішчы |
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў — помнік архітэктуры XV—XVIII стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіцца ў Старым Месьце, на рагу вуліцаў Дамініканскай і Сьвятога Ігната. Касьцёл дзейнічае, кляштар існаваў да 1844 году. Твор гатычнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, які пазьней набыў барокавае аблічча. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў Летувы.
Комплекс Віленскага дамініканскага кляштару складаецца з касьцёла і кляштарнага корпуса.
Будаваньне мураванага касьцёла Сьвятога Духа ў Вільні фундаваў у 1408 годзе вялікі князь Вітаўт. У другой чвэрці XV ст. касьцёл павялічылі ў даўжыню. У 1501 годзе на загад вялікага князя Аляксандра касьцёл з забудовай вакол яго перадалі манахам-дамініканам, запрошаным з Каралеўства Польскага. Яны часткова перабудавалі касьцёл і ўзьвялі каля паўднёва-заходняга кута квадратную ў пляне вежу. Неўзабаве збудавалі кляштарны корпус. У сярэдзіне другой паловы XVI ст. недалёка ад паўднёвага прасла галоўнага фасаду збудавалі вежу-званіцу, прыстасаваная дзеля абароны. У аб’ёмную кампазыцыю кляштару ўлучылі грамадзянскія пабудовы, разьмешчаныя на паўночны захад ад касьцёла.
За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1655 годзе касьцёл і кляштар моцна пацярпелі ад маскоўскіх захопінкаў. Адноўлены на сродкі Міхала Вайніловіча касьцёл асьвяцілі ў 1688 годзе.
Касьцёл і кляштар пацярпелі ў час пажараў 1748 і 1749 гадоў. За параўнальна кароткі тэрмін стараньнямі дамініканаў, магната Людвіка Паца, Брыгіты Салагуб з Радзівілаў ды іншых мэцэнатаў да 1770 году комплекс адбудавалі.
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. У вайну 1812 году касьцёл пацярпеў, у 1813—1815 гадох яго аднавілі. У 1818 годзе непагадзь саравала дах і яго давялося перакрываць нанова.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1844 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а ў 1849 годзе перарабілі кляштарны корпус пад турму. Тут на загад Мураўёва-вешальніка трымалі ў няволі ўдзельнікаў нацыянальна-вызвольанага паўстаньня 1863—1864 гадоў, у тым ліку Якуба Гейштара, Кастуся Каліноўскага, яго найбліжэйшага паплечніка Тытуса Далеўскага, яго брата, аднаго з заснавальнікаў Братняга зьвязу літоўскай моладзі Францішка Далеўскага ды іншых.
У Другую сусьветную вайну частка кляштарных будынкаў пацярпела пры бамбаваньні места савецкая авіяцыяй, па чым іх зруйнавалі. За савецкім часам набажэнствы ў касьцёле праходзілі на польскай мове і не перапыняліся.
У 1993 годзе віленскія беларусы павесілі на сьцяне кляштару мэмарыяльную дошку ў памяць Кастуся Каліноўскага.
Касьцёл — помнік гатычнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, які пазьней атрымаў барокавае аблічча. Ад пачатку прастакутны ў пляне асноўны аб’ём заканчваўся прэзьбітэрыюмам з гранёнай апсыдай. 3 паўночнага боку да бімы далучалася закрысьція. Па рэканструкцыях XVII—XVIII стагодзьдзяў гэта 2-вежавая 3-нэфавая базыліка з купалам над сяродкрыжжам. Купал зь ліхтаром узвышаецца на 51 мэтар. Галоўны фасад падзяляецца карнізамі на ярусы і дэкаруецца пілястрамі. Галоўны ўваход месьціцца з боку паўднёвага фасаду і вылучаецца парталам з дарычнымі калёнамі, пілястрамі і рэльефным картушам з гербам Рэчы Паспалітай і дынастыі Вазаў.
Інтэр’ер аздабляецца ў стылі віленскага барока. Галоўныя дэкаратыўныя акцэнты — 16 вялікіх алтароў арыгінальнай кампазыцыі і амбон. Купал і скляпеньні аздабляюцца фрэскамі на тэмы з жыцьця сьвятых. На хорах месьціцца арган, створаны майстрам Адамам Готлібам Каспарыні з Кёнігзбэргу ў 1776 годзе. Адліты ў 1779 годзе медны звон мае вышыню 84 і дыямэтар 112 сантымэтраў.
Кляштарны корпус далучаецца да галоўнага і паўночнага фасадаў касьцёла. 3-павярховыя будынкі атачаюць квадратны (19 на 18 мэтраў) унутраны двор зь невысокай дарычнай калёнай у цэнтры ў памяць ахвяраў чумы. З касьцёлам кляштар злучаецца калідорамі вакол гэтага двара, якія раней былі адкрытымі галерэямі.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў (Вільня), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.