Theaterg'schichten durch Liebe, Intrigue, Geld und Dummheit is a Posse mit Gesang in zwey Acten vom Johann Nestroy.
Der Artikl is im Dialekt Weanarisch gschriem worn. |
Des Stückl is 1854 vafåsst und aum 1. Februar vom söib'n Joahr zum eascht'n Moi ois Benefiz-Vuastollung füa'n Dichta söwa g'spüit wua'n.
Daten | |
---|---|
Titl: | Theaterg'schichten |
Originaltitl: | Theaterg'schichten durch Liebe Intrigue, Geld und Dummheit Eines Dummkopf's Leidenschaften |
Goddung: | Posse mit Gesang in zwey Acten |
Originalsproch: | Deutsch |
Autor: | Johann Nestroy |
Literarische Voarlog: | Olympia de Clèves von Alexandre Dumas père |
Musi: | Carl Binder |
Eascheinungsjoar: | 1854 |
Uaauffiahrung: | 1. Februar 1854 |
Oat vo da Uaauffiahrung: | Carltheater in Wean |
Oat und Zeid vo da Handlung: | Die Handlung spielt im ersten Act in einer kleinen Provinzstadt, im 2ten Act, um 8 Tage später, in einer Hauptstadt |
Personen | |
|
Da Mathias Damisch, da Bräutegam von da Philippine, mecht unbedingt zum Theata. Sei Vuabüid is in Stößl sei Bua, da Conrad, dea wo olladings des Theata scho gaunz entteischt valåss'n håt und Kunstmåla wua'n is. Da Damisch setzt si üwa'n Conrad seine Woanungan und da Philippine iah Bitt'n weg, obwoi da Stößl droht:
Obwoi sei easchta Bühnanauftritt, wia'r a den ohg'reist'n Spornhofer vatritt, duach a Gewitta untabroch'n wiad, ziagt da Damisch mit'n Schofel seina Trupp'n weida und valiabt si in de Rosaura. Vageblich vasuacht da Conrad, ois Rosaura vakleidet, eahm de Schwäamarei zum austreib'n; eascht wia's söwa iah'n Egoismus zagt, draht a duach. Da Damisch wiad drum in a Noarr'nhaus eig'liefat, wo aa da Schofel Zuaflucht suacht, damit a vua de Gasch'nfoadarungan von seine Akteua davaurenna kau:
Da Maxner vaspricht, de offanan Gasch'n zum zoih'n und de Trupp'n zum üeanehma. Trotzdem kau da Damisch net begreif'n, dass sei fixe Idee, a Schauspüla zum wea'n, a Bleedsinn is. Då varråt da Conrad denan Aunwesend'n, dass de Rosaura sei Gattin is, de wo'r a unbedingt loswea'n mecht. Aa de Rosaura is einvastaund'n, weu's mit da Hüif' vom Inslbull an Kontrakt füa'r a Großstådttheata kriagt håt. Jetzt'n gibt da Damisch auf und nimmt si vua, zua Philippine z'rück zum kumma und Apotheka zum wea'n. Da Maxner wiad da neuche Direkta und vaspricht in Schofel:
Ois Vualåg füa'n Nestroy sei Weak is nåch ana joahrelaungan Suacharei von de Fåchleit' da Roman Olympia de Clèves vom Alexandre Dumas dem Älteren ausg'måcht wua'n.
Nåch'n Misseafoig von Heimliches Geld, heimliche Liebe und trotz dera neuch'n Begeistarung vom Vuastådtpublekums füa de Vaudevilles håt si da Nestroy traut, a weanarische Komödi zum präsentia'n. Trotz da französesch'n Vualåg is eahm a recht a weanarische Poss'n g'lungan. Ea is desmoi in ana eahm wiakli guat bekaunnt'n Umgewung, dem Theata, blieb'n. A Bühne auf da Bühne woa da Höhepunkt vom I. Akt, a Schmier'ntheata des Miljöh. Dees håt da Nestroy benutzt, um a schoafe Ironie üwa de Kolleg'n, de Kolleginna und den gaunz'n Theatabetriab zum ausgiass'n. Den entteischt'n Ex-Schauspüla Conrad låsst a dees aa deitli såg'n:
Des Stückl is aum Aufaung recht oft aufg'füaht wua'n – aa bei an Gåstg'spüi in Berlin 1854 – und is eascht im späta'n 19. Joahrhundat a bissl in Vagess'nheit g'råt'n, da Vasuach von ana Wiedaaufnauhm' 1872 woa net eafoigreich.
Da Nestroy håt in Mathias Damisch, da Wenzel Scholz in Schofel, da Alois Grois in Sebastian Stößl und da Karl Treumann in Kanzlist'n Werner g'spüit. Aa bei sein Gåstg'spüi in Berlin håt da Nestroy in Mathias Dämlich (sic!) g'spüit (Nauman von de Figua'n füa de Auffüahrung g'ändat).
Des Origenäumanuskript vom Nestroy ist nimma vuahaund'n, nua da Zensuarakt is no vuaz'find'n. Olladings exestiat an unvoiständiche Origenäuhaundschrift unta'n Tit'l Eines Dummkopfs Leidenschaften, de wo zum gresst'n Teu recht nåh aum endgüitich'n Stückl liegt. Aussadem wea'n aniche eig'nhändiche Entwüaf' von Monolog' und Coupletstroph'n aufbewoaht.
De Zuastimmung is vom Publekum kumma, bei de Kritika håt in Nestroy sei neuch's Stückl a recht g'mischte Beuateulung g'fund'n.
So håt Der Humorist von dem oft seah Nestroy-kritisch'n Moritz Gottlieb Saphir aum 2. Februar 1854 (Nr. 27, S. 106) g'schrieb'n:
Aundas dageg'n Der Wanderer vom gleich'n Tåg (Nr. 53):
In Adolf Bäuerle sei Wiener Theaterzeitung håt aum 5. Februar (Nr. 28, S. 26) b'sundas den im Vagleich zu de aundan Vuastådtbühnan groß'n Eafoig von dem „Cassastück“ (Zitat) eawähnt. Im Österreichischen Zuschauer is aum 8. Februar (Nr. 11, S. 175) betont wua'n, des Stückl warat „für die tolle Faschingszeit“ (Zitat) gråd richti. Im Fremden-Blatt is de Poss'n ois „Faschingsjux“ (Zitat) bezeichn't wua'n, dea wo maunches entschuidig'n tättat. In da Ost-Deutschen Post woa'r aum 2. Februar (Nr. 27) zum les'n, des Weak warat eha ois „Arbeit eines Schülers“ (Zitat) zum weat'n, hättat olladings recht untahoit'n.
In da Wiener Zeitung håt ma aum 3. Februar (Nr. 29, S. 318) les'n kenna:
Da Otto Rommel maant, dass des Weak zu dene „Schauspielstücken der letzten [Schaffens-]Periode“ zum dazuarechna warat, es hättat, genau a so ois wia „Nur keck!“ (1855) und Umsonst! (1857),
Da Inhoit tät drum in' Hintagrund ruck'n, da Schweapunkt liegat im dauand'n Roi'n- und Kostümtausch, es kenntat deshoib ois Vakleidungsposs'n bezeichn't wea'n.
Da Helmut Ahrens weist drauf hi, dass da Theatadirekta Schofel von de Weana safuat ois Parodie auf den bei de Gasch'n unhamli spoasauman Direkta Carl Carl eakaunnt wua'n warat. Ea find't's zwoa bemeak'nsweat, dass da Carl des Stückl trotzdem zuag'låss'n håt, da zum eawoat'nde finanziölle Eafolg hättat eahm owa vamutlich üwazeicht. Dennoch hau'm de Direakta-Szenan im Nåchhinein an makaba'n Beig'schmåck kriagt, weu jå aum 2. August von dem Joahr da schweakraunke Carl z'eascht seine Direkteaunsaufgåb'n aunan Alois Grois üwageb'n håt, aum 14. August daunn in seina Summafrisch' in Bad Ischl vastuab'n is.
Sieben Mädchen in Uniform (Beoawatung) | Prinz Friedrich von Corsica | Der Zettelträger Papp | Dreyßig Jahre aus dem Leben eines Lumpen | Der Einsylbige | Der Tod am Hochzeitstage | Der unzusammenhängende Zusammenhang | Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt | Zwey Schüssel voll Fasching Krapfen | Der gefühlvolle Kerckermeister | Nagerl und Handschuh | Humoristische Eilwagen-Reise durch die Theaterwelt | Zampa der Tagdieb | Der konfuse Zauberer | Die Zauberreise in die Ritterzeit | Genius, Schuster und Marqueur | Der Zauberer Februar | Der Feenball | Der böse Geist Lumpacivagabundus | Robert der Teuxel | Der Tritschtratsch | Der Zauberer Sulphurelectrimagneticophosphoratus | Müller, Kohlenbrenner und Sesseltrager | Das Verlobungsfest im Feenreiche | Die Gleichheit der Jahre | Die Fahrt mit dem Dampfwagen | Die Familien Zwirn, Knieriem und Leim | Weder Lorbeerbaum noch Bettelstab | Eulenspiegel | Zu ebener Erde und erster Stock | Die Ballnacht | Der Treulose | Die beiden Nachtwandler | Der Affe und der Bräutigam | Eine Wohnung ist zu vermiethen in der Stadt | Moppels Abentheuer | Das Haus der Temperamente | Glück, Mißbrauch und Rückkehr | Der Kobold | Gegen Torheit gibt es kein Mittel | Die verhängnisvolle Faschingsnacht | Der Färber und sein Zwillingsbruder | Der Erbschleicher | Der Talisman | Das Mädl aus der Vorstadt | Einen Jux will er sich machen | Die Ereignisse im Gasthofe | Die Papiere des Teufels | Liebesgeschichten und Heurathssachen | Das Quodlibet verschiedener Jahrhunderte | Nur Ruhe! | Eisenbahnheirathen | Hinüber – Herüber | Der Zerrissene | Die beiden Herren Söhne | Das Gewürzkrämerkleeblatt | Unverhofft | Der Unbedeutende | Zwey ewige Juden und Keiner | Der Schützling | Die schlimmen Buben in der Schule | Martha oder Die Mischmonder Markt-Mägde-Miethung | Die lieben Anverwandten | Freiheit in Krähwinkel | Lady und Schneider | Judith und Holofernes | Der alte Mann mit der jungen Frau – Der Flüchtling | Höllenangst | Sie sollen ihn nicht haben | Karikaturen-Charivari mit Heurathszweck | Alles will den Prophet'n seh'n | Verwickelte Geschichte! | Mein Freund | Der gutmüthige Teufel | Kampl | Heimliches Geld, heimliche Liebe | Theaterg’schichten | „Nur keck!“ | Umsonst! | Tannhäuser (unsicha) → Tannhäuser (Wollheim) | Ein gebildeter Hausknecht (Beoawatung) | Zeitvertreib | Lohengrin | Frühere Verhältnisse | Häuptling Abendwind |
This article uses material from the Wikipedia Boarisch article Theaterg’schichten, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Der Inhalt ist verfügbar unter CC BY-SA 4.0, sofern nicht anders angegeben. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Boarisch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.