Смоленск: Рәсәйҙәге ҡала

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек
Абсолют максимум, °C	{{{Янв_а_макс}}}	9,0	17,5	28,0	30,2	31,2	34,5	37,2	29,5	24,8	14,6	9,0
Уртаса максимум, °C	{{{Янв_ср_макс}}}	−3,4	2,1	11,2	18,0	21,0	23,1	21,7	15,8	9,0	1,3	−2,8
Уртаса температура, °C	{{{Янв_ср}}}	−6,4	−1,4	6,3	12,5	15,8	17,8	16,3	10,9	5,3	−0,9	−5,1
Уртаса минимум, °C	{{{Янв_ср_мин}}}	−9,6	−4,9	1,9	7,3	10,9	12,9	11,5	6,7	2,2	−3,2	−7,6
Абсолют минимум, °C	{{{Янв_а_мин}}}	−36,8	−28,1	−19,8	−5,4	−0,7	4,4	0,3	−4,4	−12,8	−24,8	−35,2
Яуым-төшөм нормаһы, мм	{{{Янв_ср_осад}}}	42	42	38	61	87	90	85	70	66	58	51
Сығанаҡ: Погода и климат

Сәғәт бүлкәте

Смоленск Мәскәү ваҡыты сәғәт бүлкәтендә урынлашҡан (Мәскәү ваҡыты). UTC-ҡа ҡарата +3:00. Ҡулланылған ваҡытҡа һәм географик оҙонлоҡҡа ярашлы, Смоленскиҙа ҡояштың уртаса төш ваҡыты 12:52 сәғәттә була.

Тарихы

Рәсми символдары

Герб

 

Смоленск ҡалаһының хәҙерге гербы Смоленск ҡала депутаттар советының 2001 йылдың 27 апрелендәге ҡарары менән раҫлана. Гербта гамаюн (ҡош) һүрәтләнгән.

Флаг

Тура мөйөшлө ҡыҙыл туҡымала Гамаюн ҡошо менән пушка урынлашҡан. Флаг туҡымаһын алтын (һары) суҡ уратырға мөмкин.

Смоленск гимны

Смоленск гимны һүҙҙәренең авторы — Алексей Бодренков, музыкаһын Иван Трушкин яҙған, хор һәм оркестр өсөн аранжировканы Николай Писаренко эшләгән.

Хылҡының иҫәбе

Халыҡ иҫәбе
1811	1840	1856	1863	1897	1913	1914	1923	1926	1931	1939
12 400	↘11 000	↘9200	↗23 100	↗47 000	↗73 100	↗74 100	↘63 700	↗79 000	↗86 500	↗156 884
1956	1959	1962	1967	1970	1973	1975	1976	1979	1982	1985
↘131 000	↗147 196	↗164 000	↗196 000	↗210 779	↗234 000	↗279 000	→279 000	↘276 402	↗316 000	↗327 000
1986	1989	1990	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998
↗334 000	↗341 483	↗343 000	↗347 000	↗349 000	→349 000	↗350 000	↗352 000	↗353 000	→353 000	→353 000
1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
→353 000	↘350 000	↘347 600	↘325 137	↘325 100	↘322 000	↘319 300	↘317 900	↘317 700	↘316 500	↘315 588
2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
↗326 861	↘326 600	↗329 944	↗330 970	↘330 961	↘330 049	↘328 906

2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала 59 Рәсәй Федерацияһының 1112 ҡалаһы араһында 375-се урында була

Иҡтисады

Сәнәғәт Смоленскиҙың хужалыҡ эшмәкәрлегендә төп урынды алып тора. 2022 йылда етештереүҙең ыңғай тенденцияһы күҙәтелә: Смоленск ҡала округында сәнәғәт етештереүенең физик күләме 2021 йыл кимәле менән сағыштырғанда 118,7 % тәшкил итә.

Энергетикаһы

• Беренсе Смоленск ТЭЦ-ына — 1933 йылда нигеҙ һалына;
• Икенсе Смоленс ТЭЦ-ы — 1973 йылдың 13 ғинуарынан эшләй.

Мәғариф

Смоленскиҙа 137-гә яҡын уҡыу йорто бар. Киске мәктәптәр, шулай уҡ Кирилл һәм Мефодий исемендәге өлкә лицейы эшләй.

Юғары уҡыу йорттары

 

 

 

Дәүләткә ҡараған:

• Смоленск дәүләт университеты
• Смоленск дәүләт медицина университеты
• Смоленск дәүләт академияһы
• Смоленск дәүләт ауыл хужалығы академияһы
• Смоленск дәүләт физик культура, спорт һәм туризм академияһы (элекке Смоленск дәүләт физик культура институты)
• Советтар Союзы маршалы А. М. Васильевский исемендәге Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәренең Хәрби һауа һөжүменә ҡаршы оборона академияһы (элекке Смоленск юғары зенит ракета-инженер училищеһы)
• Смоленск дәүләт сәнғәт институты

Дәүләткә ҡарамаған:

• Смоленск эшҡыуарлыҡ һәм эшҡыуарлыҡ институты
• Смоленск православие дини семинарияһы

Ғилми-тикшеренеү учреждениелары

Смоленск ауыл хужалығы ғилми-тикшеренеү институты

Транспорты

 

Трамвайҙар 1901 йылдан алып йөрөй. 2021 йылға 4 трамвай маршруты бар.

Смоленскиҙа троллейбустар 1991 йылдың 8 апреленән йөрөй. Ҡалала 4 троллейбус маршруты бар.

Ҡалала муниципаль автобустар һәм шәхси ташыусыларҙың 50-нән ашыу пассажирҙар маршруты бар.

 

Смоленск — эре тимер юл үҙәге, Мәскәү тимер юлында урынлашҡан. Тимер юл вокзалы 1868 йылда асыла, ә вокзалдың заманса бинаһы 1951 йылда төҙөлгән. Ҡала яны вокзалы бинаһы алыҫ юл поездары өсөн станция ҡаршыһында урынлашҡан, ул 2008 йылда төҙөлгән. Алыҫ юлға йөрөүсе поездар Смоленск аша Брест, Вильнюс, Калининград, Варшава, Берлин, Прага, Вена, Париж, Ниццаға тиклем бара.

Ҡаланан 7 км алыҫлыҡта М-1 «Беларусь» автомагистрале үтә.

Ике аэропорты бар:

• «Көньяҡ» — элекке граждандар аэропорты, 2010 йылдан эшләмәй.
• «Төньяҡ» — хәрби, 2013 йылда халыҡ-ара аэропорт булдырыу планлаштырыла, әммә финанслау етмәү сәбәпле, проект билдәһеҙ ваҡытҡа туҡтатыла.

Ҡаланың сәнәғәт һәм Ленин райондары Заднепровье менән Днепр йылғаһы аша өс автомобиль күпере менән тоташҡан. Тимер юлдар өҫтөндә биш юл үткәргесе ҡуйылған.

Наградалары

• «Герой-ҡала» исеме (1985 йылдың 6 майы) «Смоленскиҙы һаҡлаусылар күрһәткән батырлыҡ һәм ныҡышмалылыҡ, Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында немец-фашист илһөйәрҙәре менән көрәштә хеҙмәтсәндәрҙең күмәк ҡаһарманлығы өсөн» «Алтын Йондоҙ» миҙалы менән бүләкләнә.
• Ленин ордены (1983 йылдың 23 сентябре) — «хеҙмәтсәндәрҙең иҡтисади һәм мәҙәни төҙөлөштәге ҙур уңыштары, революцион хәрәкәттә әүҙем ҡатнашыуы һәм Бөйөк Ватан һуғышында немец-фашист илбаҫарҙарының еңелеүен тәьмин итеүгә ҙур өлөш индергәне өсөн».
• I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1966 йылдың 3 декабре) — «ҡала һаҡсылары күрһәткән батырлыҡ һәм ныҡышмалылыҡ, Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында немец-фашист илһөйәрҙәре менән көрәштә партизандар хәрәкәтендә әүҙем ҡатнашыуы һәм ҡаланы тергеҙеүҙә һәм халыҡ хужалығын үҫтереүҙә өлгәшкән уңыштары өсөн».

Тышҡы бәйләнештәр

Смоленскиҙың тышҡы бәйләнештәре киң. Шулай уҡ бында башҡа ҡалаларҙың мәҙәниәте көндәре үтә. Ҡала хәҙерге замандың Ганза лигаһы ағзаһы булып тора.

Туғандаш ҡалалар

•   Тюль, Франция (1981)
•   Хаген, Германия (1985)
•   Витебск, Белоруссия (1998)
•   Варшава, Польша (2002—2022)
•   Тырговиште, Болгария (2002)
•   Житомир, Украина (1970-се йылдарҙан)
•   Херсон, Украина
•   Крагуевац, Сербия
•  /  Керчь, Крым (Рәсәй/Украина, 2014)
•   Колорадо Спрингс (1993)

Партнёр ҡалалар

•   2003 йылдан Калуга, Рәсәй
•   2009 йылдан Томск, Рәсәй
•   c 2012 года Могилёв, Белоруссия
• Ҡалып:Флаг ДНР/  2014 йылдан Донецк, Ҡалып:В Донбассе
•   Орша, Белоруссия

Илселек филиалы

•   Беларусь

Консуллыҡтар

•   Польша

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар

	Портал «Смоленская область»
	Смоленск Викиһүҙлектә
	Смоленск Викикитапханала
	Смоленск Викимилектә
	Смоленск Викияңылыҡтарҙа
	Смоленск Викигид
	Проект «Смоленщина»

• Официальный сайт администрации города-героя Смоленска
• Официальный сайт Смоленского городского Совета
• Туристско-информационный центр Смоленска 2023 йыл 17 март архивланған.

Ҡалып:Смоленск өлкәһе