Magnit

Kaikiš penemb da koveritomamb magnit om elektron.

Ezimeletaden, «magnit»-sana libui amuižgrek.: Μαγνῆτις λίθος Magnētis líthos-sanoišpäi «kivi Magnesijaspäi», Grekanman keskuzpalan Magnisii-regionan i severziden-se Magnisii-lidnoiden (nüg. Turkanman päivlaskmas) mödhe, niiš löutihe magnetitad amuižen aigan.

Kaikiden magnitoiden magnitižed ičendad märhapanesoiš niiden südäimen elektroniden magnitkuroil. Kendan kvantteorijan mödhe, elektromagnitine vastamižpaineg levitase fotonal.

Statine magnitine kend valatoitab vähän ristitun kudehiže, ka ei ole sen varuližusen todestusid, i om ližata kävutada sidä medicinižiden metoiden täht. No ku ferromagnetik vai kardiostimulator oma hibjas, ka piidab kaitas i olda varukahašti.

Kaikenaigaine magnit om tegez ferromagnetikaspäi, kudamb kaičeb jänduzmagnitižust irdpol'žen magnitkendan sambutandan jäl'ghe.

Elektromagnit om ladim, kudamban magnitine kend sädase elektrojoksusen olemižen aigan vaiše.

SI-sistemas magnitvalun märičendühtnik om veber (Vb), magnitižen läbipästandmahtusen — genri metras (Gn/m), magnitkendan kingitezmahtusen — amper metras (A/m), magnitkendan indukcijan — tesla (T vai Tl).

Erasti materialoiden magnitoituz kändase tahtotomaks, i niiden demagnetiruindan tarbhaižuz zavodihe.

Voib demagnetiruida materialid koumel mahtusel: huldutamine korktemb mi Kürin lämuz, pall'aižen vai muite luja iškend magnitha, magnitan panend vajehtujaha magnitižhe kendha ülitajanke materialan koercitivišt väged vägevudenke i sid' hilläšti poleta magnitkendan valatoitandad. Jäl'gmäine mahtuz kävutase tegimištos likvidiruimha informacijad diskoil da kartoil.