Tayikistan
Ang Tayikistan o Tajikistan, opisyal bilang Republika ng Tayikistan, ay isang bansang nasasagitna ng lupain sa Gitnang Asya.
Dushanbe ang kabisera nito at pinakamataong lungsod. Napapaligiran ang Tayikistan ng Apganistan sa timog, Usbekistan sa kanluran, Kirgistan sa hilaga, at Tsina sa silangan. Nahihiwalay ito mula sa Pakistan sa Koridor na Wakhan ng Apganistan. Binubuo ng mga Tajik ang mayoryang etniko ng bansa at Tajik ang kanilang pambansang wika, isa uri ng Persa.
Republika ng Tayikistan | |
|---|---|
 Sagisag | |
Salawikain: Истиқлол, Озодӣ, Ватан Istiqlol, Ozodí, Vatan "Kasarinlan, Kalayaan, Bayan" | |
.svg) Kinaroroonan ng Tayikistan (green) | |
| Kabisera at pinakamalaking lungsod | Dusambe 38°33′N 68°48′E / 38.550°N 68.800°E |
| Wikang opisyal | Tayiko (pambansa) Ruso (interetniko) |
| Katawagan | Tayiko |
| Pamahalaan | Unitaryong republikang pampanguluhan sa ilalim ng awtoritaryong diktadura |
• Pangulo | Emomali Rahmon |
| Kokhir Rasulzoda | |
| Lehislatura | Kataas-taasang Asembleya |
• Mataas na Kapulungan | Pambansang Asembleya |
• Mababang Kapulungan | Asembleya ng mga Kinatawan |
| Pagbuo | |
• Pagdeklera ng soberanya | 24 Agosto 1990 |
• Naideklera ang Republika ng Tayikistan | 31 Agosto 1991 |
• Idineklara ang kalayaan mula sa USSR | 9 Setyembre 1991 |
• Kinilala ang kalayaan | 26 Disyembre 1991 |
• Kasalukuyang konstitusyon | 6 Nobyembre 1994 |
| Lawak | |
• Kabuuan | 142,326 km2 (54,952 mi kuw) (ika-94) |
• Water | 2,575 km2 (994 mi kuw) |
• Katubigan (%) | 1.8 |
| Populasyon | |
• Pagtataya sa 2022 | 9,750,065 (ika-94) |
• Densidad | 48.6/km2 (125.9/mi kuw) (ika-155) |
| KDP (PLP) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan |  $53.679 bilyon (ika-119) |
• Bawat kapita | $5,360 (ika-148) |
| KDP (nominal) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan | $11.816 bilyon (ika-151) |
• Bawat kapita | $1,180 (ika-167) |
| Gini (2015) | 34 katamtaman |
| TKP (2021) | 0.685 katamtaman · ika-122 |
| Salapi | Somoni (TJS) |
| Sona ng oras | UTC+5 (TJT) |
| Ayos ng petsa | dd.mm.yyyy |
| Gilid ng pagmamaneho | kanan |
| Kodigong pantelepono | +992 |
| Internet TLD | .tj |
| |
Mga teritoryong pampangasiwaan
- Mga distrito sa ilalim Gitnang Hurisdiksyon ng Pamahlaan
- Lalawigan ng Sughd
- Lalawigan ng Khatlon
- Awtonomong Rehiyon ng Gorno-Badakhshan
Politika
Punong Ministro ng Tayikistan
Ang punong ministro ng Tayikistan (Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон) ay isang titulo na kinuha ng pinuno ng pamahalaan ng Tayikistan. Pagkatapos ng pangulo, ang punong ministro ang sumunod na makapangyarihang indibiduwal sa bansa. Nakikipagtalastasan ang punong ministro sa gawa ng Gabinete at nagbibigay payo at tinutulungan ang pangulo sa pangangasiwa ng mga gampanin ng pamahalaan.
Pambansang Kapulungan
Ang Pambansang Kapulungan (Tayiko: Маҷлиси миллии, Majlisi milli; Ruso: Национальный совет Высшего собрания) ay ang mataas na kapulungan ng dalawahang kamara ng parlamento ng Tayikistan. Mayroon itong 33 kasapi : 25 ang hinalal na may terminong limang taon ng mga diputado ng lokal na majlisi at 8 na hinirang ng pangulo. Bilang isang karapatan, ang mga dating pangulo ay kasapi habang buhay. Nagsisilbi si Rustam Emomali, na anak ng kasalukuyang Pangulo na si Emomali Rahmon, bilang Tagapanulo ng Majlisi Milli simula noong Abril 17, 2020.
Nahalal ang dalawampu't limang kasapi noong Marso 27, 2020 at hinirang ni Pangulong Emomali Rahmon ang isang-kapat ng mga kasapi noong April, na dinala ang kabuuang bilang ng mga kasapi sa tatlumpu't isa.
Kapulungan ng mga Kinatawan
Ang Kapulungan ng mga Kinatawan (Ruso: Пала́та представи́телей Вы́сшего собра́ния Респу́блики Таджикиста́н; Tayiko: Маҷлиси намояндагон) ay ang mababang kapulungan ng dalawahang kamara ng Kataas-taasang Kapulungan ng Tayikistan. Naging dominanteng partido ang Partidong Demokratikong Pambayan ng Tayikistan (Tayiko: Ҳизби халқии демократии Тоҷикистон, romanisado: Hizbi xalqii demokratii Tojikiston; Ruso: Народная демократическая партия Таджикистана, romanisado: Narodnaya demokraticheskaya partiya Tadzhikistana) sa lehislatura simula pa noong 2000.
Sistema ng paghalal
Dalawang kaparaanan ang paghalal ng mga kasapi ng Kapulungan ng mga Kinatawan; nahalal ang 41 kasapi sa isahang-kasapi na konstityuwensya gamit ang sistemang dalawang-kurso, habang nahalal ang 22 sa representasyong proporsyonal sa isahang konstityuwensyang pambansa, na may isang saklaw ng elektoral na 5%.
Talababa
Mga sanggunian
This article uses material from the Wikipedia Tagalog article Tayikistan, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Maaaring gamitin ang nilalaman sa ilalim ng CC BY-SA 4.0 maliban kung nabanggit. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tagalog (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.