Ang posporo (Ingles: phosphorus) ay isang elementong kimikal sa talahanayang peryodiko na sinasagisag ng simbolong P at nagtataglay ng atomikong bilang 15.
Phosphorus | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bigkas sa Ingles | /ˈfɒsfərəs/ | ||||||||||||||||||||
Alotropiya | white, red, violet, black and others (see Allotropes of phosphorus) | ||||||||||||||||||||
Hitsura | Colourless, waxy white, yellow, scarlet, red, violet, black | ||||||||||||||||||||
Pamantayang atomikong timbang Ar°(P) |
| ||||||||||||||||||||
Abudansya | |||||||||||||||||||||
sa the kortesa ng Daigdig | 5.2 (taking silicon as 100) | ||||||||||||||||||||
Phosphorus sa talahanayang peryodiko | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Atomikong bilang (Z) | 15 | ||||||||||||||||||||
Pangkat | pangkat 15 (mga pnictoheno) | ||||||||||||||||||||
Peryodo | peryodo 3 | ||||||||||||||||||||
Bloke | p-bloke | ||||||||||||||||||||
Konpigurasyon ng elektron | [Ne] 3s2 3p3 | ||||||||||||||||||||
Mga elektron bawat kapa | 2, 8, 5 | ||||||||||||||||||||
Katangiang pisikal | |||||||||||||||||||||
Pase sa STP | solid | ||||||||||||||||||||
Densidad (malapit sa r.t.) | white: 1.823 g·cm−3 red: ≈ 2.2–2.34 g·cm−3 violet: 2.36 g·cm−3 black: 2.69 g/cm3 | ||||||||||||||||||||
Init ng pusyon | white: 0.66 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
Init ng baporisasyon | white: 51.9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
Molar na kapasidad ng init | white: 23.824 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||
Presyon ng singaw (white)
| |||||||||||||||||||||
Presyon ng singaw (red, b.p. 431 °C)
| |||||||||||||||||||||
Katangiang atomiko | |||||||||||||||||||||
Mga estado ng oksidasyon | −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 (isang katamtamang asidikong oksido) | ||||||||||||||||||||
Elektronegatibidad | Eskala ni Pauling: 2.19 | ||||||||||||||||||||
Mga enerhiyang ionisasyon |
| ||||||||||||||||||||
Radyong Kobalente | 107±3 pm | ||||||||||||||||||||
Radyong Van der Waals | 180 pm | ||||||||||||||||||||
Mga linyang espektral ng phosphorus | |||||||||||||||||||||
Ibang katangian | |||||||||||||||||||||
Likas na paglitaw | primordiyal | ||||||||||||||||||||
Kayarian ng krystal | body-centred cubic (bcc) | ||||||||||||||||||||
Termal na konduktibidad | white: 0.236 W/(m⋅K) black: 12.1 W/(m⋅K) | ||||||||||||||||||||
Magnetikong pagsasaayos | white, red, violet, black: diamagnetic | ||||||||||||||||||||
Molar na magnetikong susseptibilidad | −20.8·10−6 cm3/mol (293 K) | ||||||||||||||||||||
Bultong modulo | white: 5 GPa red: 11 GPa | ||||||||||||||||||||
Bilang ng CAS | 7723-14-0 (red) 12185-10-3 (white) | ||||||||||||||||||||
Kasaysayan | |||||||||||||||||||||
Pagkakatuklas | Hennig Brand (1669) | ||||||||||||||||||||
Recognised as an element by | Antoine Lavoisier (1777) | ||||||||||||||||||||
Pangunahing isotopo ng phosphorus | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Isang multivalent na hindi metal na kabilang sa grupo ng nitroheno, ang posporo ay kadalasang matatagpuan sa mga di-organikong batong phosphate. Ang Elementong posporo ay may dalawang uring laganap - puting posporo at pulang posporo. Bagamat ang ibig-sanihin ng salitang "phosphorescence" ay lumiwanag matapos ang pag-ilaw, mula sa salitang posporo, ang ilaw ng posporo ay nagmumula sa pag-o-oksihena ng puti-(ngunit di pula)-ng posporo at dapat tinatawag na chemiluminescence.
Dahil sa mataas nitong reaktibidad, ang posporo ay hindi kailanman nahahanap bilang malayang elemento sa kalikasan ng Daigdig. Ang kaunaunahang uri ng posporo (puting posporo, noong 1669) ay naglabas ng mahinang ilaw matapos matamaan ng oksiheno— kaya't binansagan itong (mula sa mitolohiyang Griyego) Φωσφόρος, na ang ibig-sabihin ay "tagadala ng liwanag" (wikang Latin: Lucifer), na sinasagisag ang "Tala ng Umaga", ang planetang Venus.
Ang posporo ay bahagi ng DNA, RNA, ATP, pati na ang lipidong-posporo na bahagi ng mga cell membranes. Ito ay isang esensyal na elemento para sa lahat ng buhay na cell. Karaniwan din itong makikita sa mga pataba, pulbura, kremang pansipilyo, pestecide, mga sabon panglaba, at siyempre, sa mga posporo mismo.
This article uses material from the Wikipedia Tagalog article Posporo (elemento), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Maaaring gamitin ang nilalaman sa ilalim ng CC BY-SA 4.0 maliban kung nabanggit. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tagalog (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.