Pandemya Ng Covid-19 Sa Pilipinas: Pandemya sa Pilipinas

Nakumpirma ang ikalawang kaso noong Pebrero 2, na isang 44 taong gulang na Tsino na namatay ng isang araw bago ang kumpirmasyon, at ito ang unang kaso na kumpirmadong pagkamatay dahil sa sakit na nasa labas ng pangunahing lupain ng Tsina. Nakumpirma ang unang kaso ng isang tao na walang kasaysayan ng paglalakbay noong Marso 5, isang lalaking edad 62 na madalas pumunta sa isang bulwagang panalanginang Muslim sa lungsod ng San Juan, Kalakhang Maynila, na nagdulot ng suspetsa sa transimisyon sa pamayanan ng COVID-19 ay parating na sa Pilipinas. Nakumpirma ang asawa ng lalaki na nahawaan noong Marso 7, na ang unang lokal na transmisyon na natiyak.

Pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas

Mapa ng mga lalawigan (kabilang ang Kalakhang Maynila) na may kumpirmadong kaso ng COVID-19 (mula Agosto 2)   5000+ kumpirmado   1000–4999 kumpirmado   500–999 kumpirmado   100–499 kumpirmado   10–99 kumpirmado   1–9 kumpirmado
Mapa ng mga lalawigan (kabilang ang mga malayang nakapaloob na lungsod) na may kumpirmadong kaso ng COVID-19 (mula Agosto 2)   1000+ kumpirmado   500–999 kumpirmado   100–499 kumpirmado   10–99 kumpirmado   1–9 kumpirmado
Sakit	COVID-19
Uri ng birus	SARS-CoV-2
Lokasyon	Kalakhang Maynila
Unang kaso	Maynila
Petsa ng pagdating	Enero 30, 2020 (4 taon, 2 buwan, 3 linggo at 5 araw)
Pinagmulan	Wuhan, Hubei, Tsina
Kumpirmadong kaso	3,997,941
Malalang kaso	2,474
Gumaling	3,567,412
Patay	63,883
Opisyal na websayt
https://www.doh.gov.ph/2019-nCoV Naka-arkibo 2020-02-22 sa Wayback Machine. https://www.doh.gov.ph/covid19tracker Naka-arkibo 2020-09-26 sa Wayback Machine.

Mula Agosto 2, 2020, mayroong 103,185 kumpirmadong kaso ng sakit sa bansa. Sa mga kaso, 2,059 ang naitalang namatay at 65,557 ang gumaling. Pangalawa ang Pilipinas sa may pinakamalaking bilang ng kaso sa Timog-silangang Asya, ika-10 sa Asya, at ika-25 sa buong daigdig. Ang pinakamalaking pagtaas ng bilang ng kumpirmadong kaso ay noong Agosto 2, nang 5,032 bagong kaso ang naihayag ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH).

Pagsapit ng kalagitnaan ng Hunyo 2020, nakumpirma ang di-kukulangin sa isang kaso sa lahat ng mga 17 rehiyon ng bansa, habang 10 sa 81 lalawigan ng bansa ang nanatiling malaya sa COVID-19.

Iniugnay ang katayuang sosyo-ekonomiko sa paglaganap ng mga kaso ng COVID-19 sa 17 rehiyon ng bansa.

Pagsapit ng Hulyo 31, ang bansa ay may 96 laboratoryong subnasyonal na may kakayahang magtuklas ng SARS-CoV-2 at nagsagawa na ang kabuuan ng 1,534,319 pagsubok sa higit sa 1,433,544 natatanging indibiduwal.

Enero–Pebrero 2020 – mga unang kaso

Naitala ng Pilipinas ang kanyang unang sinuspetsang kaso ng COVID-19 noong Enero 2020. Ang kaso ay isang 5 taong gulang na batang lalaki sa Cebu na dumating sa bansa noong Enero 12 kasama ng kanyang ina. Sa panahong iyon, walang kapasidad ang Pilipinas para makapagsagawa ng mga pagsubok upang ikumpirma ang mga pinaghihinalaang kaso ng COVID-19. Nagpositibo ang batang lalaki para sa "non-specific pancoronavirus assay" ayon sa Surian sa Pananaliksik ng Medisinang Tropikal (RITM) sa Muntinlupa, at ipinadala ang mga sampol mula sa bata sa Victorian Infectious Disease Reference Laboratory sa Melbourne, Australya para sa pangkumpirmang pagsubok upang matiyak ang lahi ng coronavirus. Nagnegatibo ang bata para sa COVID-19 pero naiulat ang iilang sinusupetsang kaso sa mga iba't ibang bahagi ng bansa.

Nagkaroon ang RITM ng kakayahan para magsagawa ng mga pangkumpirmang pagsubok para sa COVID-19 bilang pagtugon sa paglitaw ng sinuspetsang kaso ng COVID-19. Nagsimula itong magsagawa ng mga pangkumpirmang pagsubok noong Enero 30.

Nakumpirma rin ang unang kaso ng COVID-19 sa Pilipinas sa araw na iyon. Ang unang pasyenteng nasuri ay isang 38 taong gulang na Tsina mula sa Wuhan, ang pinagmulan ng sakit, na dumating sa Maynila mula sa Hong Kong noong Enero 21. Naipasok siya sa Ospital ng San Lazaro sa Maynila noong Enero 25 pagkatapos niyang magpakonsulta dulot ng katamtamang ubo. Noong nahayag ang kompirmasyon na mayroon siyang coronavirus, asintomatiko na ang Tsina.

Nakumpirma ang ikalawang kaso noong Pebrero 2, isang 44 taong gulang Tsino na kasama ng unang kaso. Ang kanyang kamatayan noong Pebrero 1 ay ang unang pagkamatay na natala dahil sa birus na nasa labas ng Tsina. Nakaranas siya ng koimpeksyon ng trangkaso at Streptococcus pneumoniae.

Noong Pebrero 5, nakumpirma ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH) ang ikatlong kaso—isang 60 taong gulang na babaeng Tsino na lumipad patungong Lungsod ng Cebu galing ng Hong Kong noong Enero 20 bago siya lumakbay patungong Bohol kung saan nagpakonsulta siya sa doktor sa isang pribadong ospital noong Enero 22, dahil sa lagnat at magang-ilong. May mga sampol na kinuha mula sa pasyente noong Enero 24 at nagnegatibo ang resulta, subalit inabisuhan ang DOH noong Pebrero 3 na nagpositibo sa coronavirus ang resulta ng mga sampol na nakuha sa pasyente noong Enero 23. Nang gumaling na ang pasyente noong Enero 31, pinayagan na siyang umuwi sa Tsina.

Marso 2020 – maagang pagkalat

Pagkatapos ng isang buwan ng walang bagong kaso, noong Marso 6, ipinahayag ng DOH na may dalawang kaso ng mga Pilipino nagkaroon ng coronavirus. Ang isa ay isang 48 taong gulang na lalaki na may kasaysayan sa paglalakbay sa bansang Hapon, na bumalik noong Pebrero 25 at naiulat na may sintomas noong Marso 3. Ang isa naman ay isang 60 taong gulang na lalaki na may kasaysayan ng altapresyon at diabetes na nakaranas ng sintomas noong Pebrero 25 at naipasok sa ospital noong Marso 1 nang nagkaroon siya ng pulmonya. Bumisita siya sa isang bulwagang panalanginang Muslim sa San Juan. Nakumpirma ng DOH na ang ikalimang kaso ay walang kasaysayan sa paglalakbay sa labas ng Pilipinas at sa gayon, ang unang kaso ng lokal na transmisyon. Nakumpirma sa kalaunan ang ikaanim na kaso, na isang 59 taong gulang na babae na asawa ng ikalimang kaso. Nakumpirma ng Kagawaran ng Kalusugan ang ikaapat na kaso ay isang abogado na nagtratrabaho sa Deloitte, isang multinasyunal na kompanya, habang nakatira ang ikalimang kaso sa Cainta. Mula noon, naitala ng DOH ang patuloy-tuloy na pagtaas sa bilang ng mga kaso ng COVID-19 sa bansa.

Ilang mga hakbang ang naitupad upang maibsan ang pagkalat ng COVID-19 sa Pilipinas, kabilang ang pagbabawal sa paglalakbay sa pangunahing Kalupaang Tsina, Hong Kong, Macau, at Timog Korea. Noong Marso 7, 2020, inaakyat ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH) ang kanilang alerto sa "Code Red Sub-Level 1", na may rekomendasyon sa Pangulo ng Pilipinas na magpatupad ng isang "emerhensiya sa publikong kalusugan" na binibigyan ng kapangyarihan ang DOH na pakilusin ang mga kakayahan at kagamitan para sa pagkuha ng mga gamit pangkaligtasan o safety gear at ang imposisyon ng mga hakbang sa kuwarentenang pag-iiwas. Noong Marso 9, nilabas ni Pangulong Rodrigo Duterte ang Proklamasyon Blg. 922, na ipinahahayag na ang bansa ay nasa ilalim ng estado ng emerhensiya sa publikong kalusugan.

Noong Marso 12, 2020, idineklara ni Duterte ang alertong "Code Red Sub-Level 2", na pinapatupad ang bahagyang lockdown sa Kalakhang Maynila upang maiwasan ang pagkalat ng COVID-19. Noong Marso 16, pinalawig ang mga lockdown, at sa gayon ay nagsailalim ang kabuuan ng Luzon sa "pinag-ibayong kuwarentenang pampamayanan" (Ingles: enhanced community quarantine) o kabuuang lockdown. Sumunod ang mga ibang lokal na pamahalaan sa labas ng Luzon sa pagpapatupad ng mga magkatulad na lockdown. Noong Marso 17, inilabas ni Pangulong Duterte ang Proklamasyon Blg 929, na nagdedeklara na ang Pilipinas ay sa ilalim ng estado ng kalamidad sa loob ng anim na buwan sa pansamantala.

Nagsimulang magpagawa ang mga karagdagang pasilidad ng mga pangkumpirmang pagsubok. Noong Marso 20, nagsimulang magpapagsubok ang apat na pasilidad, alalaong baga'y Sentrong Medikal ng Timugang Pilipinas sa Lungsod ng Davao, Pang-alaalang Sentrong Medikal Vicente Sotto sa Lungsod ng Cebu, Ospital at Sentrong Medikal ng Baguio sa Benguet, at Ospital ng San Lazaro sa Maynila na nagpalawig sa nasimulan ng RITM. Nagsimulang tumakbo ang mga ibang pasilidad sa mga sumunod na araw.

Noong Marso 25, pinirmahan ng Pangulo ang Bayanihan to Heal as One Act ("Batas ng Bayanihan upang Gumaling bilang Isa"), na nagbigay sa kanya ng mga karagdagang kapangyarihan upang pangasiwain ng siklab.

Abril 2020 – pagpapahaba ng kuwarentena

Noong Abril 7, tinanggap ni Pangulong Duterte ang rekomendasyon ng Inter-Ahensiyang Task Force sa Bagong Nakahahawang Sakit [en] na pahabaan ang pinag-ibayong kuwarentenang pampamayanan sa Luzon hanggang Abril 30.

Noong Abril 17, naiulat na ang bansa ay nakapagpabagsak ng reproduktibong bilang ng sakit sa birus patungo sa 0.65 mula sa 1.5, ibig sabihin nito na ang karaniwang bilang ng tao maaaring hawaan ng isang tao ay bumaba mula sa higit sa isa patungo sa wala pang isa. Iminumungkahi na mas "nakakapagpatag ng kurba" ang bansa ngayon, ngunit binabalaan ng "muling paglitaw" nito at kailangang palawigin pa ang maramihang pagsusuri upang mabukod ang mga kaso at iwasan ang karagdagang transmisyon ng COVID-19.

Sa bandang huli ng Abril, hindi na makakapagpataw ang mga lokal na pamahalaan (LGU) ng mga hakbang nang walang pahintulot mula sa IATF. Bago noon, maaaring magpataw ang mga lokalidad ng mga ganoong hakbang nang may koordinasyon sa Kagawaran ng Interyor at Pamahalaang Lokal.

Mayo 2020 – pagpapaluwag ng mga lockdown

Ipinatuloy ang ECQ sa Luzon hanggang Mayo 15 sa mga iilang lugar. Kabilang dito ang Kalakhang Maynila, Calabarzon, Gitnang Luzon (maliban sa Aurora), Pangasinan, Benguet, at Baguio. Ipinatuloy din ang mga hakbanging ECQ sa mga lalawigan ng Iloilo at Cebu pati na rin sa Lungsod Cebu at Lungsod Dabaw. Ang mga ibang lugar ay pinaluwag o ipinasailalim sa panlahatang kuwarentenang pampamayanan (GCQ).

Pagkatapos ng Mayo 15, binago ng pamahalaan ng Pilipinas ang kanyang pag-uuri ng kuwarentenas na nauukol sa mas maagang anunsyo na 'isasaalang-alang ang Agham at Ekonomika para sa anumang pagbabago ng mga hakbang ng lockdown.' Inilapat ang isang pinabago't pinagbuting kuwarentenang pampamayanan (MECQ) sa NCR, Laguna, at Cebu City, habang inilapat ang GCQ sa 41 lalawigan at 10 lungsod na may katamtamang panganib. Samantala, dapat sana'y pinalaya sa mga hakbang ng kuwarentenang pampamayanan ang 40 lalawigan at 11 lungsod na itinuturing mga lugar na may mababang panganib, ngunit sa kalaunan ay itinaas sa pinabago't pinagbuting kuwarentenang pampamayanan (MECQ) pagktapos makatanggap ng mga petisyon mula sa mga LGU.

Muling ibinago ng pamahalaan ng Pilipinas ang kanilang anunsyo at ipinasailalim ang buong bansa sa GCQ, habang patuloy na ipinatupad ng Kalakhang Maynila, Laguna, at Lungsod Cebu ang MECQ. Pansamantala lamang ito hanggang matapos ang mga patnubay ng MGCQ para sa mga lugar na di-delikado. Pinag-iisipan din daw ng IATF-EID ang muling pagsasauri ng mga lalawigan at lungsod sa Gitnang Luzon bilang "napakadelikadong lugar" sa ilalim ng MECQ.

Matapos matanggap ng mga petisyon mula sa mga LGU, ibinago muli ng IATF-EID ang kanilang mga patakaran sa kuwarentena. Ipinasailalim ang Lungsod Cebu at Mandaue sa ECQ, habang sa ilalim ng MECQ naman ang Kalakhang Maynila, Laguna, at Gitnang Luzon (maliban sa Aurora at Tarlac). Nasa ilalim ng GCQ naman ang mga natitirang bahagi ng bansa.

Sinabi ni Dr. Edsel Maurice Salvana, isang miyembro ng IATF-EID at direktor ng Institute of Molecular Biology and Biotechnology sa Unibersidad ng Pilipinas, noong Mayo 20, na malamang na nagmula sa Indiya ang lahi ng COVID-19 na dumating sa bansa noong Marso. Sinabi rin ni Salvana na lumitaw ang talaangkanan ng lahi ng birus sa Tsina at Australya.

Mga katangi-tanging kaso

Tatlong kasalukuyan at dalawang dating Senador ng Pilipinas ang nahawaan ng COVID-19. Noong Marso 16, kinumpirma ni Pinuno ng Karamihan ng Senado, Juan Miguel Zubiri, na nagpositibo siya sa COVID-19, ngunit sinabi niya na asintomatiko siya. Noong Marso 25, inanunsyo ni Senador Koko Pimentel na nagpositibo rin siya sa COVID-19. Sa susunod na araw, si Senador Sonny Angara ang naging ikatlong senador na mag-anunsyo ng kanyang pagririkonosi ng COVID-19 noong nakakuha ng positibong resulta. Pagkalipas ng labing isang araw, inanunsyo ni Angara na nakaligtas siya at nakapagbigay rin nga ng plasama para sa convalescent plasma therapy noong nagpositibo siya ulit para sa SARS-CoV-2 Remnants noong May 2. Noong Marso 31, nagpositibo rin ang dating Senador Bongbong Marcos sa COVID-19 matapos niyang kunin ang kanyang resulta ng Marso 28 mula sa Surian sa Pananaliksik ng Medisinang Tropikal (RITM). Sinabi ni Marcos na sumama ang pakiramdam niya pagkabalik mula sa paglalakbay saEspanya. Iniulat na nasa kritikal na kondisyon si dating Senador, Heherson Alvarez, at ang kanyang asawa pagkatapos mahawaan ng birus.

Sa gabinete sa administrasyon ni Pangulo Rodrigo Duterte, nakumpirmang nagpositibo sa COVID-19 sina Kalihim ng Interyor Eduardo Año at Kalihim ng Edukasyon Leonor Briones. Nagpositibo rin sa COVID-19 si Hen. Felimon Santos, Jr., Puno ng Kawani ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas. Gumaling na silang lahat.

Noong Marso 31, naiulat na naipasok si dating Punong Ministro at Kalihim ng Pananalapi Cesar Virata sa intensive care unit ng Sentrong Medikal San Lucas – Global City dahil sa istrok at pulmonya. Kalaunang nakumpirma na nahawaan siya ng birus. Pinalaya siya noong Abril 15.

Noong Marso 25, inanunsyo ni Rebecca Ynares, Gobernardora ng Rizal, na nahawaan siya ng birus.

Sa mga artista, nakumpirmang positibo rin sa COVID-19 ang mga aktor na sina Christopher de Leon at Menggie Cobarrubias, pati na rin ang mga aktres na sina Iza Calzado, at Sylvia Sanchez. Gumaling sina De Leon, Calzado, at Sanchez, habang namatay si Cobarrubias limang araw bago magpositibo sa pagsusuri ng sakit. Sumakabilang-buhay rin si Ito Curata, isang tagadisenyo, dahil sa sakit. Bilang karagdagan, nahawa rin at gumaling si Howie Severino, peryodista ng GMA Network.

Si Propesor Aileen Baviera, dating dekano ng Pulungang-aral ng Asya ng Unibersidad ng Pilipinas at nangungunang eksperto ng Tsina, ay namatay noong Marso 21 sa Ospital ng San Lazaro sa Maynila dahil sa matinding pulmonya na dulot ng COVID-19. Namatay siya bago niyang makita ang resulta ng pagsubok na magkukumpirma sana kung COVID-19 ang pangunahing sanhi ng kanyang kamatayan. Namatay rin si Diplomatang Bernardita Catalla, na dating naglingkod bilang embahadora ng Pilipinas sa Lebanon, Hong Kong, Malaysia, at Indonesya.

Ayon sa demograpiko

habang ang pinakabatang pasyente na namatay dahil sa mga kumplikasyon mula sa sakit (noong pagsapit ng Abril 14) ay isang 29 araw na gulang na sanggol mula sa lalawigan ng Batangas.

Noong pagsapit ng Abril 17, iniulat ng DOH na mayroong 766 tauhan sa healthcare na nahawaan ng COVID-19, tatluhang pagtaas mula sa pahayagan ng nakaraang linggo. Sa mga kasong ito, 339 doktor at 242 nars ang nagpositibo. Sa mga 339 nahawang doktor, 22 ang namatay na dahil sa sakit na ito.

Sa mga kumpirmadong kaso, mahigit 30 anyos at lalaki ang karamihan.

Ang pinakamatandang tao na gumaling sa COVID-19 sa Pilipinas (pagsapit ng Abril 31) ay iniulat na isang 95 taong gulang na babae mula sa Mandaluyong, habang ang pinakamatandang namatay dahil sa sakit sa Kanlurang Kabisayaan (at siguro sa buong bansa pagsapit ng Abril 9) ay isang lalaking 94 taong gulang mula sa Miag-ao, Iloilo. Ang pinakabatang pasyente na gumaling (pagsapit ng Abril 30) ay isang 16 araw na gulang na sanggol mula sa Lungsod Quezon, habang ang pinakabatang namatay dahil sa mga kumplikasyon ng COVID-19 (pagsapit ng Abril 14) ay isang 29 araw na gulang na sanggol mula sa lalawigan ng Batangas.

Pinaghihinalaang kaso

Dating ginamit ng DOH ang pagtatalagang "patients under investigation" (PUI, "mga pasyenteng iniimbestigahan") at "persons under monitoring" (PUM, "mga taong sinusubaybayan") upang pangasiwaan ang mga pinaghihinalaang at kumpirmadong kaso. Kabilang sa mga PUI ang mga indibidwal na may kasaysayan ng paglalakbay sa Wuhan ngunit noong Pebrero 3, pinalawig ng DOH ang saklaw ng mga PUI upang isama ang mga indibidwal na may kasaysayan ng paglalakbay sa anumang bahagi ng Tsina. Ang PUM ay mga asintomatikong indibidwal na may alam na kasaysayan ng pagkalantad sa sinuman na may kumpirmadong impeksyon ng COVID-19.

Noong Abril 11, binago ng DOH ang kanilang terminolohiya para sa mga PUI: mga kasong "pinaghihinalaan" at "malamang". Kabilang sa mga kasong pinaghihinalaan ang mga indibidwal na may malatrangkaso na sintomas at may kasaysayan ng paglalakbay sa mga lugar na may naiulat na lokal na transmisyon sa loob ng 14 araw bago ang paglilitaw ng kanilang sintomas. Ang isang tao na may lagnat, ubo, o pangangapos ng hininga, o manggagawang pangkalusugan ay maaaring ituring bilang kasong "pinaghihinalaan". Maaaring italaga bilang kasong "pinaghihinalaan" ang mga pasyenteng inospital dahil sa mga malubhang sintomas na dulot ng di-tiyak na sakit sa baga. Kabilang sa mga "malamang" na kaso ang mga taong nagpasuri na may resultang nangangailangan ng karagdagang pagpapatunay, at lahat ng mga nasuri, ngunit ang pagsusuri ay hindi pinamahalaan sa opisyal na laboratoryo para sa pagsusuring baligtaring pagsasalin ng patanikalang tambisa ng polymerase (RT-PCR).

Ipinahinto na ang paggamit ng talagang PUM. Ikinatwiran na ipinapalagay na nalantad ang publiko sa COVID-19 dahil sa lokal o de-komunidad na transmisyon na nangyayari sa iilang bahagi ng Pilipinas.

Kaso ng mga mamamayang Pilipino mula sa labas ng Pilipinas

Ipinapabatid ng Kagawaran ng Ugnayang Panlabas (DFA) ang impromasyon ukol sa bilang ng mga mamamayang Pilipino na nasa ibang bansa na nahawaan ng COVID-19. Binibilang ng DFA sa kanilang opisyal na talaan ang mga kaso ng kumpirmadong Pilipinong kaso ng COVID-19 ayon sa rehiyon sa halip na ayon sa bansa. Noong pagsapit ng Abril 4, may kabuuan ng 517 Pilipino sa labas ng Pilipinas na nakumpirmang nahawaan ng COVID-19. Inihayag ng DFA ang unang kumpirmadong kaso ng mamamayang Pilipino sa labas ng Pilipinas noong Pebrero 5, 2020—isang tripultante ng Diamond Princess, isang barkong panliwaliw, na nakakuwarantina sa baybayin ng Yokohama, Hapon.

Sa Asya, maliban sa Diamong Princess, di-kukulangin sa isang Pilipinong kaso ang nakumpirma sa Brunei, Hapon, Hong Kong, Indya, Malaysia, Kuwait, Lebanon, Singgapura, and Nagkakaisang Arabong Emirato. Ang isang katangi-tanging kaso sa Asya ay ang kay Bernardita Catalla, ang Pilipinang kinatawan sa Lebanon, na namatay sa Abril 2 sa Beirut dahil sa mga komplikasyon mula sa COVID-19 at talamak na problema sa palahingahan.

Kasunod ng pandaigdigang pagpupulong ng tabligh na naganap mula Pebrero 7 hanggang Marso 1, 2020, sa moskeng Jamek Sri Petaling sa Kuala Lumpur, Malaysia, iniulat ng DFA na nagpositibo ang 19 Pilipino na dumalaw sa pagpupulong at nakuwarantina sa Malaysia. Nakabalik ang dalawa pa sa Pilipinas at kalaunan ay nagpositibo sa pagsusuri ng mga awtoridad ng kalusugan sa Pilipinas.

Sa Europa, di-kukulangin sa isang Pilipinong kaso ang nakumpirma sa Pransya, Gresya, at Suwisa. Noong Marso 23, namatay si Alan Ortiz, Presidente ng Sanggunian ng Pilipinas para sa Ugnayang Panlabas, sa Paris, Pransya.

Sa Estados Unidos, nakumpirma na anim na Pilipinong nakasakay sa Grand Princess na barkong panliwaliw, na dumaong sa Oakland, California, para sa kuwarantina, ay nahawaan ng birus. Noong Marso 13, nakumpirmang positibo sa birus ang isang Pilipino na nagtatrabaho sa New York bilang diplomatiko sa misyong UN ng Pilipinas, humantong sa pagdidisimpekta at pagsasara ng isang araw ng buong misyon sa Philippine Center.

Dayuhang mga kaso na may kasaysayan ng paglalakbay sa Pilipinas

Naitala ang mga kaso sa ibang bansa na may kinalaman sa mga dayuhan na may kasaysayan ng paglalakbay sa Pilipinas noong mga unang yugto ng pandemya sa bansa. Ang mga unang tatlong naitalang kaso na may kinalaman sa isang Australyano, isang Hapones, at isang Taiwanes na mga mamamayan ay may kasaysayan ng pagbibisita sa Pilipinas noong Pebrero 2020. Bagaman hindi nakumpirma kung nahawaan sila ng birus habang nasa Pilipinas. Nagkaroon ng haka-haka na may di-natututop na lokal na transmisyon sa bansa noong nakumpirma ang ikalimang kaso sa bansa na nagsasangkot ng isang mamamayang Pilipino na walang kasaysayan ng paglalakbay sa ibang bansa na nakumpirma noong unang bahagi ng Marso 2020. Mayroong 12 kumpirmadong kaso ng dayuhang mamamayan na dumalaw sa Pilipinas noong pagsapit ng Abril 25.

Paggamot at panlunas

 

Noong Pebrero 7, nagplanong magbahagi ang Sanggunian ng Pilipinas para sa Pananaliksik at Pagpapaunlad ng Kalusugan at Kagawaran ng Agham at Teknolohiya (PCHRD-DOST) ng di-natukoy na functional food ("pagkaing kapaki-pakinabang")upang tulungan ang mga indibidwal na may COVID-19 upang matugunan ang sakit sa loob ng isang buwan. Inilarawan ng PCHRD-DOST ang pagkaing kapaki-pakinabang bilang katulad sa paggamit ng tawa-tawa, isang uri ng damong-gamot, bilang remedyo laban sa dengue. Ginagamit na ang di-natukoy na pagkaing kapaki-pakinabang para sa mga ibang sakit at hindi iyon droga na nangangailangan ng pagpapatala sa FDA.

Bilang bahagi ng interahensyang komite ng pamahalaan, ipinanukula ng PCHRD-DOST ang pagpopondo para sa pag-iiskrin ng mga antibody laban sa COVID-19 sa mga nakolektang ispesimen ng dugo mula sa mga PUI ng COVID-19 sa Pilipinas upang maka-ambag sa mga pandaigdigang sikap upang maintindihan ang sakit. Inanunsyo ng DOST noong Abril 2 na naghahanap sila ng kolaborasyon sa mga ibang bansa tulad ng Tsina, Rusya, Timog Korea, Taiwan, at Nagkakaisang Kaharian ukol sa mga pagsisikap na may kaugnayan sa pagbubuo ng bakuna para sa COVID-19.

Inanunsyo ni Igor Khovaev, Embahador ng Rusya sa Pilipinas, na gustong maghandog ang pamahalaan ng Rusya sa mga opisyal ng Pilipinas ng Cicloferon, isang drogang walang reseta na binuo ng Rusya na inaangkin na nakapaglunas ng mga sintomas ng COVID-19 sa mga Rusong pasyente. Inuri ng FDA at DOH ang sinabing droga bilang paggamot sa halip ng lunas.

Samantala, kahit nakikita nila ang mga ito bilang mga "mapang-akit" na medisina na sinusubukan pa, nagbabala ang DOH laban sa paggamit ng mga drogang hindi pa inapruba ng DFA sa paggagamot ng coronavirus, tulad ng Fapiravir (Avigan), Chloroquine, Hydroxychloroquine, Azithromycin, Losartan, Remdesivir, Kaletra, at mga ibang kaktel ng droga, at sinabi na maaaring magkaroon ng mga matitinding pangalawang epekto ang mga ganoon, lalo na kung walang pangangasiwa mula sa mga propesyonal ng healthcare.

Sinasaliksik din ng Ospital Heneral ng Pilipinas ang pagsasalin ng dugo mula sa mga gumaling na pasyente bilang posibleng paggamot sa COVID-19. Itinatawag-pansin ng ospital na ang dugo, lalo na ang kanyang plasma, mula sa mga gumaling na pasyente ay mayroong mga antibody na binuo ng katawan bilang tiyak na pantugon laban sa SARS-CoV-2 virus.

Ang Pilipinas, kasama ng di-kukulanging 45 iba pang bansa, ay sumasali sa Solidarity Trial ng Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan upang mapag-aralan ang bisa ng iilang droga sa paggamot ng mga pasyente ng COVID-19. Si Dra. Marissa Alejandrija ng Kawanihan ng Pilipinas sa Mikrobiyolohiya at Nakahahawang Sakit ay ang kinatawan ng Pilipinas sa pagsusuri kasama ni Maria Rosario Vergeire, Pandalawang Ministro ng Kalusugan, bilang opisyal na pag-uugnayan ng DOH sa multinasyonal na pagsusuri.

Patakaran sa pagpasok sa ospital

 

Naglabas ang DOH ng paalala, na hindi maaaring tumanggi ang mga ospital na Ika-2 at Ika-3 Baitang sa pagpapasok ng mga taong sinusupetsang o kumpirmadong may COVID-19, at ang pagatanggi ng pagpasok ay "paglabag ng pinirmang Performance Commitment at haharapin ng PhilHealth alinsunod dito". Sinabi ng kagawaran na maaaring tumanggap ang mga opsital na Ika-2 at Ika-3 Baiting ng mga indibidwal na may di-malubhang sintomas habang ang mga indibidwal na may malubhang o kritikal na kondisyon ay maaaring ilipat sa isa sa mga referral hopsital ng DOH; ang RITM, Ospital ng Pilipinas sa Maysakit sa Baga sa Lungsod Quezon at ang Ospital ng San Lazaro.

Noong Marso 16, inanunsyo ng DOH ang isang pagbabago sa kanilang protokol sa pagpapasok sa ospital para sa mga positibong pasyente ng COVID-19. Isang linggo bago nito, nagsimulang magpabalik ang DOH ng mga asintomatikong pasyente at indibidwal na may di-malubhang sintomas as kanilang bahay para sa kuwarantina at patuloy na pagsusubaybay ng kalusugan hanggang sila ay itinuturing bilang galing na. Ibinibigay ang prayoridad ng pagpasok sa opistal sa mga lubhang-mapanganib na pasyente o mga taong may malubhang sintomas.

Pagsusuri ng sakit

 

 

BGHMC

 

SPMC

 

VSMMC

 

WVMC

 

BPHL

Mga sentrong pansuri ng COVID-19 sa Pilipinas (sa labas ng Kalakhang Maynila)

Mga pasilidad pansuri

 

 

RITM

 

SLH

 

UP–NIH

 

LCP

 

SLMC–QC

Mga sentrong pansuri ng COVID-19 sa Kalakhang Maynila

Mula Abril 17, 2020, mayroong 17 sentrong pansuri ng COVID-19 ang Pilipinas na sertipikado ng Kagawaran ng Kalusugan, habang 47 laboratoryo ang sinesertipika para maging pasilidad pansuri.

Bago ang Enero 31, walang mga pasilidad sa paggamot sa bansa na nakapagkukumpirma ng mga kaso ng birus. Bago ang petsang iyon, nagsagawa ng Surian sa Pananaliksik ng Medisinang Tropikal (RITM) sa Muntinlupa ng mga patiunang pagsusuri sa mga sinuspetsang kaso upang matiyak kung nahawaan sila ng coronavirus ngunit hindi nakapagtutunton ng mga bagong lahi sa mga pasyente. Kinailangang ipadala ang mga sampol mula sa mga sinuspetsang kaso sa Victorian Infectious Diseases Reference Laboratory sa Melbourne, Australya, para sa pagsusuring nagpapatunay na partikular na para sa lahi ng SARS-CoV-2.

Bilang pagtugon sa pandemya kasunod ng gumaling na sinuspetsang kaso, sinimulan ng RITM ang proseso ng pagkukuha ng mga primer at pamalibilos upang makapagsagawa ng mga pagsusuring nagpapatunay sa bansa. Noong Enero 29, nagkaroon ng RITM ng mga confirmatory kit upang makapagsuri ng mga kaso sa bansa. Naging operasyonal ang isang laboratoryo para sa pagsusuring nagpapatunay noong Enero 30.

Mga antas ng akreditasyon ng mga pasilidad pansuri ng COVID-19

Ang lahat ng mga pasilidad sa kalusugan ay hinihilingan ng DOH na mapasailalim sa ebalwasyon upang maging akreditado para sa pagsusuri ng COVID-19. Ang sumusunod ay ang mga limang yugto ng ebalwasyon:

Mga tumatakbong pasilidad pansuri

• Krus na Pula ng Pilipinas – Mandaluyong
• Laboratoryo ng Molekular na Pagririkonosi ng Detoxicare – Mandaluyong
• Laboratoryo ng Pagririkonosi at Pagsangguni ng Bicol – Legazpi
• Ospital Heneral at Sentrong Medikal ng Baguio – Baguio
• Ospital ng Pilipinas sa Maysakit sa Baga – Lungsod Quezon
• Ospital ng San Lazaro – Maynila
• Pang-alaalang Sentrong Medikal Vicente Sotto – Lungsod ng Cebu
• Pambansang Surian ng Kalusugan – Maynila
• Sentrong Medikal ng Kanlurang Kabisayaan – Lungsod ng Iloilo
• Sentrong Medical ng Makati – Makati
• Sentrong Medikal ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas – Lungsod Quezon
• Sentrong Medikal ng Timugang Pilipinas – Lungsod ng Davao
• Sentrong Medikal San Lucas – Taguig
• Sentrong Medikal San Lucas – Lungsod Quezon
• Surian sa Pananaliksik ng Medisinang Tropikal – Muntinlupa
• The Medical City – Pasig
• Tsinong Ospital Heneral - Maynila

Pinaplano rin ang isang pagsusurian sa Panrehiyong Sentrong Medikal sa Silangang Kabisayaan sa Tacloban.

Mayroon ding mga inisyatibo mula sa mga lokal na pamahalaan tulad ng Marikina at Muntinlupa upang magpatayo ng kani-kanilang sentrong pansuri. Nakakuha ang pamahalaang lungsod ng Marikina ng 3,000 testing kit na binuo sa Pilipinas mismo ng Pambansang Surian ng Kalusugan sa Unibersidad ng Pilipinas–Mga Pambansang Surian ng Kalusugan (UP–NIH). Nakatakdang magbukas ang pasilidad ng Marikina sa Abril 21 (Martes) pagkatapos ng pagkakaloob ng akreditasyon ng kagawaran ng kalusugan. Pinaplano ang Muntinlupa na magpatayo ng pagsusurian sa Ospital ng Muntinlupa na napapailalim din sa pag-apruba ng DOH.

Bilis ng pagsusuri

Mula Abril 22, nagdaraos ang Pilipinas ng kabuuan ng 72,346 pagsusuri, kabilang ang mga muling pagsusuri, at nakapagsuri ng higit sa 64,581 indibidwal.

Bago nito, noong Marso 8, 2020, isinagawa ang kabuuan ng 2,000 pagsusuri sa bilis ng 200 hanggang 250 taong pinasuri bawat araw. Pinalawak ang kapasidad ng pagsusuri ng pamahalaan ng Pilipinas sa huling bahagi ng Marso 2020. Mula Marso 23, nakapagsusuri ang RITM mismo ng 600 tao bawat araw, nakapagsusuri ang mga ibang laboratoryo maliban sa Ospital ng San Lazaro ng 100, habang nakapagsusuri ang Ospital ng San Lazaro ng 50 bawat araw. Bumagal ang paglalabas ng mga resulta ng pagsusuri. Noong pagsapit ng Marso 27, tumagal nang lima hanggang pitong araw bago lumabas ang mga resulta ng pagsusuri sa RITM dahil sa backlog, ngunit dedikado ang Surian sa pagbabawas ng oras ng balikan patungo sa dalawa hanggang tatlong araw. Inanunsyo ng DOH na magdaraos ang bansa ng mga piling malawakang pagsusuri sa Abril 14, na imamahala para lamang sa mga pasyenteng madaling tablan, malamang, at napakadelikado, tulad ng mga manggagawang pangkalusugan, umaasang ina, at pasyenteng may ibang medikal na kondisyon.

Mayroon nang kakayahan ang bansa sa pagdaraos ng malawakang pagsusuri, dahil sa bumubuting kapasidad ng mga akreditadong laboratoryo ng bansa at pagkuha ng mas maraming testing kit. Nagsimula ang unang lokal na piling malawakang pagsusuri sa Valenzuela noong Abril 11. Sumunod dito ang Lungsod ng Maynila, Lungsod Quezon, Muntinlupa and Lalawigan ng Cavite noong Abril 14, Parañaque at Cainta, Rizal noong Abril 20, Mandaluyong at Taguig noong Abril 22, at Makati noong Abril 30.

Kabilang sa mga ibang lokal na pamahalaan na magdaraos ng kani-kanilang lokal na malawakang pagsusuri na walang tiyak na petsa ang Antipolo sa Lalawigan ng Rizal, Lipa sa Lalawigan ng Batangas, at Caloocan at Pasig sa Kalakhang Maynila.

Naidaos ang isang malawakang pagsusuri sa Sitio Zapatera, Barangay Luz, Lungsod ng Cebu, pagkatapos magpositibo sa COVID-19 ang 81 ng mga residente roon.

Mga testing kit

Kapwa ginagamit ng Pilipinas ang mabilisang at patanikalang tambisa ng polymerase (PCR) na test kit. Nabuo ang isang gawang-lokal na PCR testing kit ng Pambansang Surian ng Kalusugan ng UP Maynila. Ayon sa mga ulat, mas mura ito nang anim na beses kumpara sa kanyang mga katumbas mula sa ibang bansa.

Mga pamantayan sa pagsusuri

Naging limitado ang agahang pagsusuri ng COVID-19 sa mga taong may kasaysayan ng paglalakbay sa mga bansa na may kaso ng lokal na transmisyon at mga taong may pagkalantad sa mga indibidwal na kumpirmadong may COVID-19. Binago ang mga protokol ng pagsusuri noong mga kalagitnaan ng Marso 2020 upang mabigyan ng prayoridad sa pagsusuri ang mga indibidwal na may malubhang sintomas pati na rin ang mga nakatatanda, buntis at imunokompromisado na may di-malubhang sintomas o higit pa.

Sa huli ng Marso, naiulat na nagpasuri ang mga iilang pulitika at ang kani-kanilang kamag-anak para sa birus kahit walang lumilitaw na sintomas sa kanila, na nagdulot ng matinding reaksyon mula publiko sa gitna ng kakulangan ng mga testing kit dahil kontra sa mga pamantayan ng DOH ang pagsusuri ng mga asintomatikong indibidwal. Tumugon ang DOH sa publikong kritisismo sa paglinaw na, habang "walang patakaran para sa VIP treatment" ukol sa pagsusuri ng COVID-19 at "pinoproseso ang lahat ng mga ispesimen sa batayang unang pasok, unang labas, nagbibigay-galang sila sa mga opisyal ng gobyerno sa unahan ng laban, lalo na ang mga may kaugnayan sa pambansang seguridad at pampublikong kalusugan. Inangkin ng iilang mga senador na nagpasuri na gumamit sila ng "agarang" test kit na hindi inakredita ng DOH.

Noong Marso 24, inanunsyo ng DOH na pinaplano nilang baguhin muli ang mga patnubay sa pagsusuri ng COVID-19 upang ipinahintulot ang mga taong may di-malubhang sintomas na magpasuri dahil sa tumaas na kapasidad ng pagsusuri at tipon ng mga testing kit.

 

Ekonomiya

 

Noong Marso 9, 2020, nabawasan ang indeks ng Pamilihang Sapi ng Pilipinas (PSE) ng 457.77 puntos o 6.76%, ang kanyang pinakamatarik na bagsak mula noong krisis sa pananalapi ng 2007–08. Sa susunod na araw, bumagsak pa lalo ang mga kabahagi patungo sa ₱5,957.35 (US$117.54), na umabot sa ibaba ng antas 6,000 sukatan at pumasok sa teritoryo ng merkado bahista. Pinakaapektado ang mga industriya ng pagmimina at langis na bumagsak ng 9.05%, kasunod ng mga kumpanyang naghahawak na bumagsak ng 6.93%. Nanawagan ang mekanismong circuit breaker ng PSE sa ikalawang pagkakataon mula noong kanyang pagpapakilala noong 2008, kaya napatigil ang kalakalan nang 15 minuto.

Binago ng Pambansang Pangasiwaan sa Kabuhayan at Pagpapaunlad (NEDA) ang kanyang palagay ng paglagong ekonomiko para sa Pilipinas sa 2020 mula 6.5% hanggang 7.5% paglago ng kabuuan ng gawang katutubo (GDP) na inilista noong huling bahagi ng 2019 patungo sa 5.5% hanggang 6.5% paglago ng GDP, kasunod ng pandemya. Sinipi ng NEDA ang pagbaba sa mga pagluluwas ng serbisyo, lalo na ang turismo. Binawasan din ng Moody's Analytics ang kanilang palagay ng paglago ng GDP para sa bansa, mula 5.9% sa 2019 patungo sa 4.9% kasunod ng pandemya.

Ipinagpaliban ang pag-file ng income tax return sa Mayo 15 mula sa Abril 15 ng Kawanihan ng Rentas Internas.

Tinataya nina Benjamin Diokno, Gobernador ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) at Ernesto Pernia, Direktor-Heneral ng NEDA, na marahil papasok ang ekonomiya ng Pilipinas sa isang resesyon sa 2020 dahil sa epekto ng pandemya. Sinabi ni Diokno na, kahit malamang na lalago ang unang sangkapat ng 3% dahil naganap lang ang pinagbuting kuwarentenang pampamayanan sa buong Luzon malapit sa huli ng sangkapat, malamang na mararanasan ang mga pag-iikli sa paglalagong ekonomiko sa ikalawang at ikatlong sangkapat. Gayunpaman, tinataya ng BSP na maaaring bumaba ang antas ng implasyon patungo sa 2.4% sa Marso mula sa 2.6% sa Pebrero at 2.9% sa Enero dahil sa pagbaba ng presyo ng langis mula $85 patungo sa $30 bawat bariles bilang resulta ng pandemya.

Empleyo

Tinataya ng Katipunan ng Manggagawang Pilipino (TUCP) na maaaring mawalan ng trabaho ang halos 7,000 katao sa unang kalahati ng 2020 dahil sa pandemya. Sumunod ito sa pasya ng Philippine Airlines na magbawas ng 300 manggagawa dahil sa mga pagkaluging dala ng pandemya. Tinalikuran ng Philippines AirAsia ang kanilang plano na magdebu sa PSE sa loob ng 2020 at nagpasya na magpokus sa pagpapalawig ng kanilang laokal na operasyon pagkatapos ng pagbabawal ng pamahalaan sa Tsina at Timog Korea na nagsapanganib sa 30% ng kanilang rentas. Nagkasundo ang mga empleyado ng Cebu Pacific, ang pinakamalaking airline ng bansa, sa bawas sa sahod na nagkakahalaga ng 10% upang maiwasan ang mga pagbabawas-tao. Gayunpaman, kalaunan ay nagbawas ang Cebu Pacific ng higit sa 150 tauhang cabin crew malapit sa huling bahagi ng unang sangkapat noong nagpatupad ang mas mararaming bansa at lalawigan sa Pilipinas ng paghihigpit sa pagbibiyahe na nakaapekto sa kanilang mga paglilipad.

Tinataya ng mga ekonomista mula sa Pamantasang Ateneo de Manila na 57% ng lakas-paggawa ng bansa ay maaaring lumikas sa loob ng unang sangkapat ng 2020. Binubuo ito ng 15 milyong manggagawa sa Luzon na natanggal sa trabaho dahil sa pinagbuting kuwarentenang pampamayanan, halos apat na milyon sa kanila ay nakabase sa Kalakhang Maynila, pati na rin ang tinatayang 4.3 milyong manggagawa sa Visayas at 4.3 milyon sa Mindanao na natanggal sa trabaho dahil sa mga restriksyon ng kuwarantina.

Libangan at media

Naglabas ang DOH ng payo para sa pagkakansela ng mga malalaking okasyong pampubliko at pagtitipon ng masa, tulad ng mga konsiyerto, hanggang sa susunod na abiso upang mabawasan ang panganib ng pagkakalat ng sakit. Nag-udyok ito sa mga lokal at pandaigdigang artista na magkansela o magpaliban ng kanilang mga nakaiskedyul na konsiyerto at fan meet.

Naghinto ang mga lokal na network ng telebisyon sa pagtanggap ng mga live audience para sa kani-kanilang mga palabas, kabilang ang mga variety show Eat Bulaga! sa GMA Network at saka ang It's Showtime at ASAP sa ABS-CBN. Noong Marso 13, kapwa inanunsyo ng ABS-CBN at GMA na isususpinde nila ang mga produksyon sa kani-kanilang mga teleserye at mga iba pang palabas sa Marso 15, at papalitan ang apektadong programa ng alinman sa rerun ng mga nakaraang serye o mga pinahabang pagbabalita.

Nagpatutupad din ang mga kumpanya ng radyong ntofksdy sa panahon sa kuwarantina; alinman sa pagpapaikli ng kanilang oras sa pagbobroadkast at/o pansamantalang pagsususpinde ng karaniwang palabas "sa pabor ng mga espesyal na broadkast".

Pagpapakain at suplay

Kasunod ng mga direktiba mula sa pamahalaan ng Pilipinas, isinuspinde ng iilang tanikala ng agarang pagkain at restawran ang kainan sa kani-kanilang lugar (dine-in) at nilimita ang mga operasyon sa kuha-labas at paghatid. Kasunod ng pinagbuting kuwarentenang pampamayanan sa buong Luzon, pansamantalang huminto ang mga serbisyo sa pagbili ng pagkain online tulad ng GrabFood at Foodpanda ngunit kalaunan ay nagpatuloy ng operasyon sa Luzon noong panahon ng kuwarantina.

Nagpamigay ang iilang restawran at kapihan sa buong bansa ng libreng pagkain at inumin sa mga propesyonal sa unahan ng labanan na nakikilahok sa pandemya, lalo na ang mga tagapangalaga ng kalusugan.

Bumagal ang produksyon at pamamahagi ng pagkain noong pandemya, lalo na sa Luzon, pangunahin nang dahil sa kakulangan ng ayudang pera at kahirapan sa pagkarating ng transportasyon na dulot ng mga ipinapatupad na hakbang sa kuwarentenang pampamayanan ng iilang mga lokal na pamahalaan. Pinahinto ang paghahatid ng sariwang gulay mula sa lalawigan ng Benguet, na nagtutustos ng higit sa 80 bahagdan ng pangangailangan ng bansa sa gulay-paltok dahil sa pagpapatupad ng "matinding pinagbuting" kuwarentenang pampamayanan sa La Trinidad. Pinayuhan din ng mga opisyal ng lokal na pamahalaan ang mga lokal na magsasaka ng palay na ipagbili ang kanilang mga ani sa kanila, at tiniyak na magtutulong sila sa pamamahagi sa kani-kanilang mga pamayanan sa gitna ng mga paghihigpit ng hangganan.

Noong Marso 27, inanunsyo ng Biyetnam na babawasan nila ang kanilang produksyon at pagluluwas ng bigas dahil sa seguridad ng pagkain sa gitna ng pandemya. Nag-aangkat ang Pilipinas, ang pinamalaking mang-aangkat ng bigas sa mundo, ng 25% ng kanyang bigas mula sa Biyetnam. Tiniyak ng Kalihim sa Agrikultura William Dar na "hindi magkakaroon ng kakapusan ng pangunahing pagkain sa buong tagal ng pinagbuting kuwarentenang pampamayanan at lampas pa" dahil pumapasok na ang ani." Ipinahayag din ni Dar ang plano ng Kagawaran ng Agrikultura na magsimula ng maagang taniman sa Lambak ng Cagayan at Gitnang Luzon, ang dalawang pinamalaking tagagawa ng bigas sa Pilipinas, nauna sa ikatlong sangkapat ng 2020.

Inanunsyo ng mga pabrika ng isdang de-lata sa Lungsod ng Zamboanga na babawasan nila ang produksyon ng isdang de-lata sa Pilipinas ng 50–60% dahil sa mga nahaharap na paghihirap kasunod ng pagpapatupad ng lockdown sa buong lungsod. Nagtutustos ang Lungsod ng Zamboanga ng 85% ng isdang de-lata sa bansa. Iniulat ng Industrial Group of Zamboanga na nahirapan ang karamihan ng kanilang mga trabahador sa pagpasok sa trabaho, sa kabila ng inilaan na libreng shuttle service ng kumpanya, dahil sa laganap na presensya ng mga tsekpoint sa mga barangay. Kinailangan ding magbawas ang mga ganoong pabrika sa lungsod ng produksyon dahil nahirapang pumasok sa lungsod ang mga tagahatid ng sariwang isda mula sa Zamboanga Sibugay at Zamboanga del Norte, dahil kinakailangang sumailalim ang mga bisita sa 14-araw na kuwarantina. Nag-udyok ito sa mga pabrika na pahinain ang mga paghahatid.

Pamahalaan

 

Paghihigpit sa pagbibiyahe

Si Ruffy Biazon, isang miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan mula sa Muntinlupa, ay tumawag sa Pangasiwaan sa Abyasyong Sibil ng Pilipinas (CAAP) noong Enero 22 upang ipasuspinde ang mga paglipad mula sa Wuhan patungo sa Pilipinas. Nagpapatakbo ang Royal Air Charter Service ng mga direktang paglipad mula Wuhan patungo sa Kalibo. Nang panahon iyon, pinagkait ang mga turista mula sa Wuhan ng mga visa ng paglalakbay sa Pilipinas sa ilalim ng programang "visa-pagdating" (VUA). Noong Enero 24, ipinatapon ng pamahalaan ng Pilipinas ang 135 indibidwal mula sa Wuhan na dumating sa bansa mula sa Pandaigdigang Paliparan ng Kalibo. May nanawagan para sa mas malawakang pansamantalang pagbabawal sa mga taong papasok sa bansa mula sa saanman sa Tsina. Sinuportahan ito nina Senador Ralph Recto, Bong Go, Risa Hontiveros, at Francis Pangilinan ngunit ayon sa DOH at Tanggapan ng Pangulo, hindi pa kailangan ang ganoong hakbang.

Noong Enero 31, ipinataw ang pagbabawal sa pagbibiyahe ng lahat ng mga mamamayang Tsino mula sa Hubei at lahat ng mga apektadong lugar sa Tsina. Isinuspinde rin ang programang VUA para sa lahat ng mga turista at negosyante mula sa Tsina. Noong Pebrero 2, ipinakilala ang pagbabawal sa lahat ng mga banyagang naglalakbay na bumisita sa Tsina, Hong Kong, at and Macau sa nakaraang 14 araw; pinayagan pumasok sa bansa ang mga mamamayang Pilipino at mga may hawak ng permanenteng visa ng residente ngunit napasailalim sila sa sapilitang 14-araw kuwarantina. Inutusan ang pamahalaan ng Pilipinas ng pagbabawal sa pagbibiyahe sa Tsina, Hong Kong, at Macau hanggang sa susunod na abiso. Noong Pebrero 10, isinama ang Taiwan sa pagbabawal ngunit inalis ito noong Pebrero 15. Noong Pebrero 14, inanunsyo ng DOH na mayroong nang pagtatasa sa mga panganib upang malaman kung pagbabawalin ang pagbibiyahe sa Singgapura. Inanunsyo ng Kalihim Panlabas ng Pilipinas Teodoro Locsin Jr na hindi niya isusuporta ang anumang pagbabawal sa paglalakbay sa Singgapura. Noong Pebrero 26, pinagbawalan ang pagbibiyahe sa Timog Korea, maliban sa mga permanenteng resident, mga Pilipinong umaalis para mag-aral, at mga Overseas Filipino Worker (OFW) na bumabalik para magtrabaho. Pinagbawalan ng Pangasiwaan sa mga Daungan ng Pilipinas ang paglulunsad ng mga tripultante o pasahero mula sa mga bapor na dumalaw kamakailan sa Tsina at isinuspinde ang mga pribilehiyo sa pagdalaw ng mga kamag-anak ng mga Pilipinong mandaragat at pribilehiyo sa pagsakay ng mga organisasyong di-pampamahalaan na nagbibigay ng suportang emosyonal at espirituwal sa mga mandaragat.

Noong Marso 19, inanunsyo ni Locsin na hindi papapasukin ng pamahalaan ng Pilipinas ang lahat ng mga dayuhang mamamayan, na may bisa "hanggang sa susunod na abiso". Isusupinde ng lahat ng mga embahada at konsulado ng Pilipinas ang pagkakaloob ng mga visa sa lahat ng mga dayuhang mamamayan at ipagpapawalang-bisa ang lahat ng mga umiiral na. Gayunpaman, ipinalinawag ni Locsin na mananatiling may bisa ang lahat ng mga visa na ipinagkaloob na sa mga mga pamilya ng mga mamamayang Pilipino.

Noong Marso 22, ipinag-utos ng Kagawaran ng Transportasyon ang pagbabawal sa pagbibiyahe sa lahat ng mga dayuhang mamamayan, maliban sa mga nagsisibalik na Pilipino sa ibang bansa, dayuhang asawa ng mga mamamayang Pilipino (at ang kanilang mga bata), at mga manggagawa ng mga pandaigdigang organisasyon at organisasyong di-pampamahalaan na akreditado sa bansa.

Mga pambansang hakbang

 

Kasunod ng kumpirmasyon ng unang lokal na transmisyon noong Marso 7, itinaas ng DOH ang kanilang alerto sa Code Red Sub-Level 1. Inirekumenda ni Kalihim ng Kalusugan Francisco Duque at Senador Bong Go, tagapangulo ng Komite ng Senado sa Kalusugan at Demograpiya, kay Pangulong Rodrigo Duterte na magdeklara ng pampublikong emerhensya ng kalusugan sa bansa , na magpapahintulot sa mga lokal na pamahalaan na gamitin ang kanilang pondo sa lokal na pangangasiwa ng pagtugon ng sakuna. Naisyu ni Pangulong Duterte ang Proklamasyon Blg. 922 noong Marso 9, na pormal na nagdeklara ng pampublikong emerhensya sa kalusugan.

Inilabas ang Kagawaran ng Kalakalan at Industriya noong Marso 9 ng direktiba na nag-uutos sa mga nagtitingi na payagan lamang ang pagbebenta ng dalawang bote ng bawat uri ng des-impektante sa bawat tao bilang hakbang laban sa pag-iimbak. Kasuwato ng deklarasyon ng pampublikong emerhensya, ipinataw ng kagawaran ang isang 60-araw na pag-freeze ng presyo sa mga pangunahing kalakal.

Noong Marso 16, pinirmahan ng pangulo ang Proklamasyon Blg. 929 na nagdeklara ng estado ng kalamidad sa buong bansa sa loob ng anim na buwan, na nagbibigay-bisa sa mga sumusunod:

• pagkontrol ng mga presyo ng mga pangunahing pangangailangan at kalakal,
• pagpapahiram na walang tubo,
• pamamahagi ng mga pondong pangkalamidad,
• pahintulot ng pag-angkat at pagtanggap ng donasyon, at
• baong pampanganib para sa mga pampublikong manggagawang pangkalusugan at tauhan ng gobyerno sa mga larangan ng agham at teknolohiya.

Inanunsyo ng Korporasyon ng Segurong Pangkalusugan ng Pilipinas (PhilHealth) na magbibigay sila ng paunang kabayaran na nagkakahalaga ng ₱30-bilyon ($581-milyon) sa kanilang mga akreditadong pagamutan para matamo ng mga tagapangalaga ng kalusugan ang kinakailangang likidong puhunan upang magtugon nang mabisa sa krisis. Pinahupa rin ng PhilHealth ang iilan sa kanilang mga patakaran sa kanilang mga miyembro; iniurong niya ang 45-araw na saklaw ng patakaran sa pagkaospital habang inpinagpaliban ang mga takdang-panahon ng pagbabayad hanggang sa katapusan ng Abril at panahon ng paghahabol mula 60 araw patungo sa di-bababa sa 120 araw. Gayundin, inanunsyo ng PhilHealth ng mga PUI na nakakuwarantina sa kanilang mga akreditadong pasilidad ay may karapatang tumanggap ng ₱14,000 ($270) na pakete ng kalusugan, habang ang mga nagpositibo sa COVID-19 ay may karapatang tumanggap ng ₱32,000 ($580) na pakete ng benepisyaryo.

Noong Marso 23, pinirmahan ni Pangulong Duterte ang Kautusang Administratibo Blg. 26, na nagkakaloob sa mga opisyal at empleyado ng gobyerno sa unahan ng labanan ng pang-araw-araw na sahod pampeligro na ₱500 ($9.87). Noong Abril 6, pinirmahana ang Kautusang Administratibo Blg. 28, na nagkakaloob ng pagbayad ng espeyal na baon pampeligro bilang karagdagan sa kanilang sahod pampeligro. Ayon sa kautusan, ang lahat ng mga pampublikong manggagawang pangkalusugan na nag-aalaga ng mga pasyente, PUM, at PUI ukol sa COVID-19 ay makatatangagp ng sangkapat ng kanilang basic pay sa pinakasukdulan.

Inanunsyo ng Kagawaran ng Paggawa at Empleyo na magsisimula sila ng programa ng ayudang pera na nagkakahalaga ng ₱2 bilyon ($39 million) para sa manggagawa sa pormal at impormal na sektor sa buong bansa an apektado sa mga kuwarantina na ipinataw ng pamahalaan. Noong pagsapit ng Marso 31, iniulat ng kagawaran na di-kukulangin sa 25,428 manggagawa sa pormal na sektor at 5,220 sa impormal na sektor ay nabigyan ng ayudang pera ng tig-₱5,000 ($98).

Mga lockdown

Marso 2020 ay binigyan ng malawakang dagdag ng numero sa mga bawat rehiyon sa bansa dahil sa pag usbong ng mga kaso ang NCR, Albay 2 distrito ay nag proposa ng linggohang lockdown sa rehiyon ng order para maagapan ang sakit dahil sa pag-kalat sa buong bansa, Sarado ang lahat ng kalsadang pang-transportasyon, tindahan, establiyimento, mercado, mall at iba pa, Nag pasya ang pangulong Rodrigo Duterte na mag-lockdown sa Luzon, kasama ang NCR, Si sekretarya Doque ay nag labas ng posibleng pag-lockdown hingil sa birus, sa bawat bayan at lungsod sa mga naitalang kaso, dahil sa closure transmission ay naiulat ngunit hindi sa buong rehiyon.

 

Ayon sa rehiyon

Ayon sa kasarian at edad

Sa talahanayan sa ibaba, ang karaniwang letalidad ng COVID-19 sa Pilipnas ay ipinapalagay bilang 6% sa kasalukuyan, na nagpapahiwatig ng 6 patay at 94 potensyal na makaligtas sa bawat 100 kaso. Kung ikukumpara ang tatlong kilalang-kilala na sakit-coronavirus, mas mataas ang antas ng namamatay na kaso ng siklab ng SARS ng 2002 (11%), habang labis na mas mataas ang antas ng siklab ng MERS ng 2012 (36%).

Rango ng kaso sa bawat probinsya

 

May kaugnay na midya tungkol sa COVID-19 pandemic in the Philippines ang Wiki Commons.

• Philippine Government's Online Portal for the COVID-19 pandemic.
• COVID-19 case and situation tracker Naka-arkibo February 10, 2020^{[Date mismatch]}, sa Wayback Machine. ng Kagawaran ng Kalusugan
• National Task Force (NTF) for Coronavirus Disease-2019 (COVID-19) Situation Reports^{[patay na link]} (Mula noong Abril 1, sa websayt ng Pambansang Tanggapan para sa Pagtugon ng Sakuna website)
• Coronavirus Disease-2019 (COVID-19) Situation Reports^{[patay na link]} ng Pambansang Tanggapan para sa Pagtugon ng Sakuna (Marso 13–29, 2020)
• COVID-19 case tracker ng Unibersidad ng Pilipinas Naka-arkibo 2020-04-09 sa Wayback Machine.
• Coronavirus COVID-19 Global Cases at historical data ng Unibersidad ng Johns Hopkins