Kürdüstan (kürt.
| |||||
Geografiki taýdan Kürdüstan takmynan demirgazyk-günbatar Zagrosy we gündogar Toros dag gerişlerini öz içine alýar.
Mahmyt Kaşgarly dünýäniň kartasyny düzen we al-Yrak bilen Aş-Şamyň arasyndaky sebiti "Erz-el-Ekrad" diýip kesgitlän "Divanu Lugotit Türk" eserinde bu sebiti ilkinji gezek kürt topragy hökmünde agzap geçdi. Erz-el-Ekrad arap dilinde "kürtleriň ýurdy" diýmekdir. Kürdüstan ady ilkinji gezek 1150-nji ýylda Beýik Seljuk hökümdary Soltan Sanjar tarapyndan günbatar Eýrany suratlandyrmak üçin ulanylýar.
Kürdüstan, adatça, aşakdaky dört sebiti öz içine alýar: günorta-gündogar Türkiýe ( Demirgazyk Kürdüstan ), Demirgazyk Yrak ( Günorta Kürdüstan ), Demirgazyk-Günbatar Eýran ( Gündogar Kürdüstan ) we Demirgazyk Siriýa ( Günbatar Kürdüstan ). Käbir kesgitlemelerde Günorta Kawkazyň käbir bölekleri hem bar. Käbir kürt milletçi guramalary bu sebitleriň käbirinden ýa-da hemmesinden ybarat bolan garaşsyz millet döwletini döretmäge synanyşýar, beýlekileri bar bolan milli çäklerde has özbaşdaklyk ugrunda kampaniýa alyp barýar.
Dolandyryş taýdan 20-nji asyrda kürt döwletiniň (1918–1919), Kürdüstan Patyşalygynyň (1921–1924), Kürtistanskiý Uýezdiň gysga ömri bolan sebitler döredildi. "Gyzyl Kürdüstan" (1923–1929), Ararat respublikasy (1927–1930) we Mahabad respublikasy (1946).
Yrak Kürdüstan ilkinji gezek 1970-nji ýylda Yrak hökümeti bilen baglaşylan şertnamada özbaşdak status aldy we statusy 2005-nji ýylda federal Yrak respublikasynyň çäginde özbaşdak Kürdüstan sebiti hökmünde tassyklandy. Eýranda Kürdüstan welaýaty hem bar, ýöne ol öz-özüni dolandyrmaýar. Siriýanyň raýat urşunda söweşýän kürtler Siriýanyň demirgazygyndaky uly böleklere gözegçilik edip , Demirgazyk we Gündogar Siriýanyň Awtonom Dolandyryşynda öz-özüni dolandyrýan sebitleri döretmegi başardylar we söweşden soň federal Siriýada özbaşdaklyga çagyrýarlar.
This article uses material from the Wikipedia Türkmen article Kürdüstan, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Başga görkezilmedik bolsa, mazmun CC BY-SA 4.0 esasynda elýeterlidir. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkmen (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.