รายพระนามพระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายใน ในราชวงศ์จักรี ที่ได้ขอพระราชทานกราบถวายบังคมลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์ เพื่อเสกสมรสกับสามัญชน หรือด้วยเหตุผลบางประการ และบางองค์ก็ถูกถอดออกจากฐานันดรศักดิ์ เนื่องจากทรงกระทำความผิด
การอภิเษกสมรสของเจ้านายฝ่ายใน ในสมัยก่อนไม่เป็นที่นิยมมากนัก โดยหลายพระองค์มิได้อภิเษกสมรสตลอดพระชนม์ชีพ เพราะไม่อาจเลือกคู่ครองเองได้ และจะต้องอภิเษกสมรสกับผู้ที่มีฐานันดรศักดิ์สูงกว่า หรือเท่าเทียมกันเท่านั้น แต่ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบประชาธิปไตย ซึ่งทำให้โครงสร้าง และระบบระเบียบด้านต่าง ๆ เปลี่ยนแปลงไป โดยเจ้านายฝ่ายในมีสิทธิในการเลือกคู่ครองได้ โดยส่วนมากเป็นหม่อมเจ้าหญิง ได้กราบบังคมลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งราชวงศ์ เพื่อสมรสกับสามัญชน ตามที่กฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสมรสพระราชวงศ์ แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2475 มาตรา 4 กล่าวว่า "เจ้าหญิงองค์ใด ถ้าจะทำการสมรสกับผู้อื่น ซึ่งมิใช่เจ้าในพระราชวงศ์ อันเป็นการไม่ต้องด้วยพระราชประเพณีนิยม ท่านว่าต้องกราบถวายบังคมลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เสียก่อน"
เจ้านายฝ่ายในในราชวงศ์จักรีที่ได้ขอพระราชทานกราบถวายบังคมลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์
ลำดับ | พระยศเดิม | พระบิดา | วันที่ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ | อ้างอิง |
---|---|---|---|---|
1 | หม่อมเจ้าพรรณเพ็ญแข เพ็ญพัฒน์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม | 23 สิงหาคม พ.ศ. 2475 | |
2 | หม่อมเจ้าฉวีวงศ์ รุจจวิชัย | พระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารุจาวรฉวี | 23 สิงหาคม พ.ศ. 2475 | |
3 | หม่อมเจ้าเกษรสุคนธ์ โตษะณีย์ | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโตสินี | 20 กันยายน พ.ศ. 2475 | |
4 | หม่อมเจ้าสุพรรณโนภาศ กาญจนวิชัย | พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชาญไชยบวรยศ | 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 | |
5 | หม่อมเจ้าศรีอักษร วรวุฒิ | พระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวุฒิอาภรณ์ | 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 | |
6 | หม่อมเจ้าจารุพัตรา อาภากร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | 2 สิงหาคม พ.ศ. 2476 |
ลำดับ | พระยศเดิม | พระบิดา | วันที่ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ | อ้างอิง |
---|---|---|---|---|
1 | หม่อมเจ้าไตรทิพย์สุดา เกษมสันต์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ | 26 มีนาคม พ.ศ. 2478 | |
2 | หม่อมเจ้าศกุนตลา สวัสดิวัตน์ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ | 16 สิงหาคม พ.ศ. 2478 | |
3 | หม่อมเจ้าพิศเพี้ยนแขไข ชยางกูร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป | 28 กันยายน พ.ศ. 2479 | |
4 | หม่อมเจ้าเกษมเสาวภา เกษมศรี | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ | 28 ตุลาคม พ.ศ. 2479 | [ต้องการอ้างอิง] |
5 | หม่อมเจ้าศะศิธรพัฒนวดี รัชนี | พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ | 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2479 | [ต้องการอ้างอิง] |
6 | หม่อมเจ้าพรพิลาศ ดิศกุล | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ | 24 เมษายน พ.ศ. 2480 | |
7 | หม่อมเจ้าชัชวาลย์ โตษะณีย์ | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโตสินี | 31 เมษายน พ.ศ. 2480 | |
8 | หม่อมเจ้ากริณานฤมล สุริยง | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2481 | |
9 | หม่อมเจ้าฤดีวรวรรณ วรวรรณ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ | 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481 | |
10 | หม่อมเจ้ารำไพศรีสอางค์ รพีพัฒน์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ | 11 สิงหาคม พ.ศ. 2482 | |
11 | หม่อมเจ้าสุเลสลัลเวง สวัสดิวัตน์ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ | 23 สิงหาคม พ.ศ. 2482 | |
12 | หม่อมเจ้าบวรวิจิตร สุทัศนีย์ | พระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทัศนนิภาธร | 28 กันยายน พ.ศ. 2482 | |
13 | หม่อมเจ้าศิริมาบังอร อาภากร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2483 | |
14 | หม่อมเจ้าจิตรจง จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 27 มีนาคม พ.ศ. 2483 | |
15 | หม่อมเจ้าอภิลาช จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 4 มิถุนายน พ.ศ. 2483 | |
16 | หม่อมเจ้าจิตร์บรรจง กิติยากร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ | 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 | |
17 | หม่อมเจ้าชัชวาลย์ฉวี สุทัศนีย์ | พระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทัศนนิภาธร | 2 กันยายน พ.ศ. 2484 | |
18 | หม่อมเจ้าสลักทองนูน ทองใหญ่ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม | 18 ธันวาคม พ.ศ. 2484 | |
19 | หม่อมเจ้าอำไพพิลาศ กัลยาณวงศ์ | พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกวีพจน์สุปรีชา | 7 เมษายน พ.ศ. 2485 | |
20 | หม่อมเจ้าอรอำไพ เกษมสันต์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ | 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 | |
21 | หม่อมเจ้าสุริยนันทนา สุริยง | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส | 5 กันยายน พ.ศ. 2485 | |
22 | หม่อมเจ้าคันธรสรังษี รพีพัฒน์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ | 18 มกราคม พ.ศ. 2486 | |
23 | หม่อมเจ้าเราหินาวดี ดิศกุล | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ | 18 มกราคม พ.ศ. 2486 | |
24 | หม่อมเจ้าสุมณีนงเยาว์ ดิศกุล | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ | 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2487 | [ต้องการอ้างอิง] |
25 | หม่อมเจ้าศิริอัจฉรา จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 | |
26 | สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา | สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก | 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 | |
27 | หม่อมเจ้ามัทรีโสภณนา สวัสดิวัตน์ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ | 16 สิงหาคม พ.ศ. 2487 | |
28 | หม่อมเจ้าเริงจิตร์แจรง อาภากร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ | 1 กันยายน พ.ศ. 2487 | |
29 | หม่อมเจ้าจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร | 28 มิถุนายน พ.ศ. 2488 | |
30 | หม่อมเจ้าประไพพงษ์ ชยางกูร | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป | 8 สิงหาคม พ.ศ. 2488 | |
31 | หม่อมเจ้าสวรรณา ภาณุพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช | 2 เมษายน พ.ศ. 2489 | |
32 | หม่อมเจ้าโสมกานดา จันทรทัต | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา | 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 | [ต้องการอ้างอิง] |
ลำดับ | พระยศเดิม | พระบิดา | วันที่ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ | อ้างอิง |
---|---|---|---|---|
1 | หม่อมเจ้าลำนักเนตร์ จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2489 | |
2 | หม่อมเจ้าพงศ์กวี กัลยาณวงศ์ | พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกวีพจน์สุปรีชา | 15 มกราคม พ.ศ. 2490 | |
3 | หม่อมเจ้าวิสาขานุจฉวีย์ สวัสดิวัตน์ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ | 24 ตุลาคม พ.ศ. 2490 | |
4 | หม่อมเจ้าฉัตรสุดา ฉัตรชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน | 8 มีนาคม พ.ศ. 2493 | |
5 | หม่อมเจ้าส่งรัศมี จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2494 | |
6 | หม่อมเจ้าอรอุษา จักรพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ | 6 สิงหาคม พ.ศ. 2495 | |
7 | พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต | 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 | |
8 | หม่อมเจ้าเฟื่องฉัตร ฉัตรชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน | 31 มีนาคม พ.ศ. 2498 | |
9 | หม่อมเจ้ารังษีนภดล ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล | 10 เมษายน พ.ศ. 2499 | |
10 | หม่อมเจ้าพันธุ์สวลี ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล | 10 เมษายน พ.ศ. 2499 | |
11 | หม่อมเจ้าหิรัญฉัตร ฉัตรชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน | 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2499 | |
12 | หม่อมเจ้าวุฒิเฉลิม วุฒิชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร | 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2499 | |
13 | หม่อมเจ้าอมิตดา สวัสดิวัตน์ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ | 17 สิงหาคม พ.ศ. 2499 | |
14 | หม่อมเจ้าวุฒิสวาท วุฒิชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร | 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 | |
15 | หม่อมเจ้าวุฒิวิฑู วุฒิชัย | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร | 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 | |
16 | หม่อมเจ้าพันธุ์วโรภาส ภาณุพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช | 31 มีนาคม พ.ศ. 2501 | |
17 | หม่อมเจ้าประภาพันธุ์ ภาณุพันธุ์ | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช | 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2504 | |
18 | หม่อมเจ้าภุมรีภิรมย์ ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ | 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2506 | |
19 | หม่อมเจ้าปัทมนรังษี ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ | 29 มกราคม พ.ศ. 2508 | [ต้องการอ้างอิง] |
20 | หม่อมเจ้าจันทรจรัสศรี ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ | ตุลาคม พ.ศ. 2508 | [ต้องการอ้างอิง] |
21 | หม่อมเจ้ามาลินีมงคล ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ | สิงหาคม พ.ศ. 2512 | [ต้องการอ้างอิง] |
22 | สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี | พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร | 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2515 | |
23 | หม่อมเจ้าศรีสว่างวงศ์ ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร | 27 ธันวาคม พ.ศ. 2521 | |
24 | สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี | พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร | 12 ตุลาคม พ.ศ. 2524 | |
25 | หม่อมเจ้าภานุมา ยุคล | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2552 | [ต้องการอ้างอิง] |
26 | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯ | อภิรุจ สุวะดี | 11 ธันวาคม พ.ศ. 2557 |
เจ้านายในราชวงศ์จักรี ที่ถูกถอดออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์
ลำดับ | พระยศเดิม | พระบิดา | วันที่ถูกถอดออกจากฐานันดรศักดิ์ | อ้างอิง |
---|---|---|---|---|
1 | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลำดวน | สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท | 17 มกราคม พ.ศ. 2347 | |
2 | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทปัต | สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท | 17 มกราคม พ.ศ. 2347 | |
3 | สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร กรมขุนกษัตรานุชิต | สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี | กันยายน พ.ศ. 2352 | |
4 | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงรักษ์รณเรศ | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช | สมัยรัชกาลที่ 3 | |
5 | พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ อรรคราชสุดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2429 | |
6 | หม่อมเจ้าออน เรณุนันท์ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเรณู | ราว พ.ศ. 2435 | |
7 | หม่อมเจ้าแฝง นันทิศักดิ์ | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเริงคนอง | ราว พ.ศ. 2435 | |
8 | หม่อมเจ้าอุบลพรรณี วรวรรณ | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ | 2 สิงหาคม พ.ศ. 2477 | |
9 | หม่อมเจ้าจันทร์เจริญ รัชนี | พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ | 10 มิถุนายน พ.ศ. 2481 | |
10 | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนชัยนาทนเรนทร | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2482 |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article รายพระนามเจ้านายไทยที่ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.